10–Mavzu. Temir yul avtomatika va telemexanika mantikiy amallar. Temir yul avtomatikasida ishlatiladigan mantikiy rakamli elementlar

D turidagi trigger kirish signalini bir ishchi taktga ushlab turishni ta'minlaydi. Bu triggerning chikishidagi signal (bir yoki nol) avvalgi ishchi taktdagi, uning kirishidagi signalni kaytaradi. 10.2- rasm. Sinxron triggerlarning shartli belgilanishi.   Yukorida keltirilgan triggerlar asinxron kirishga ega bulishi mumkin. Masalan, sinxron D- trigger asinxron R va S kirishlar bilan. Triggerlarning S kirishga kelib tushadigan birlik signal, yani Sk1, doim uni birlik xolatiga keltiradi (Qk1). R-kirishga kelgan birlik signal esa, Rk1, yani triggerni nollik xolatga keltiradi (Qk1).   10.3. Rakamli kurilmalar   Registrlar. Kodli suzni kabul kiladigan va eslab koladigan, shuningdek suz ustida ba'zi mantikiy operasiyalarni bajaruvchi funksional kurilmani registr deb ataydilar. Kodli suz deganda, ma'lum uzunlikdagi ikkilik rakamlarning ketma-ketligi (kombinasiyasi) tushuniladi. Registr, suzdagi razryadlar soniga teng triggerlarning yigindisidan tashkil topgan kurilmadir. Masalan, 01100 kodli suz, 5 razryadga egadir va uni saklash uchun beshta triggerdan tarkib topgan registr kerak buladi. Registrning (10.3-rasm) triggerlariga informasiya kabul kilish, S sinxrosignal kelganda mantikiy uzgaruvchilarga mos keladigan signallarni x1, x2, x3 kirishlarga uzatilishi bilan amalga oshiriladi. Son kodini registrga kiritishdan avval, «nolga tugrilash» operasiyasi yordamida uni «tozalab» olish kerak. Registrga yozilgan ma'lumot, registrni keyingi nol xolatiga utkazilganicha saklanadi. Aloka va xisoblash texnikasi kurilmalarida utkazuvchi registrlar kullaniladi. kuyida besh razryadli registr kullanilganda, sonni bir razryad chapga surish soni namunasi kursatilgan.   Razryad rakami …………………………….5 4 3 2 1   Surishgacha bulgan registrning soni …..1 1 0 0 1   Surishdan keyingi registrdagi son …….1 0 0 1 0   Surishning mazmuni shundan iboratki, registrning i razryadida surishdan avval xosil bulgan rakam, kushni chap (i+1) razryadga, (i+1) razryadning rakami esa, (i+2) razryadga utadi va xokazo. Ung tomon chekkadagi razryad nol bilan