11 – mavzu shovqin, titrash, ultratovush va infratovushdan himoyalash

Tovush yoki shovqinni tavsiflash uchun ularni odam qabul qilishi xususiyatlarini e’tiborga olgan holda jadallikdan tashqari spektrni, ya’ni tovush to’lqinining tebranish chastotasini ham bilish kerak. Qabul qilinayotgan tovushning kuchini baholash uchun uning balandligi –“fon” birligi kiritilgan; u-1000 Gst. Chastotali va 1 dB jadallikdagi tovushni qabul qilish kuchi , deb shartli qabul qilingan.

• Tovush yoki shovqinni tavsiflash uchun ularni odam qabul qilishi xususiyatlarini e’tiborga olgan holda jadallikdan tashqari spektrni, ya’ni tovush to’lqinining tebranish chastotasini ham bilish kerak. Qabul qilinayotgan tovushning kuchini baholash uchun uning balandligi –“fon” birligi kiritilgan; u-1000 Gst. Chastotali va 1 dB jadallikdagi tovushni qabul qilish kuchi , deb shartli qabul qilingan.
• Ishlab chiqarishda kuzatiladigan shovqinlar turli jadallik va spektrga ega bo’ladi. Shovqinlarning barcha spektri shartli ravishda 10ta klassga bo’lingan:
• Past chastotali-380Gst.gacha ;
• O’rta chastotali-380Gst.dan 800 Gst.gacha;
• Yuqori chastotali-800Gst.dan yuqori.

Ish joylaridagi doimiy shovqinning tavsifi oktan polasasidagi tovush bosimi darajasidir; bu daraja o’rtageometrik chastotali destibel bilan o’lchanadi. Shovqinlarning chastota tarkibi qancha yuqori bo’lsa, ishlovchilarning eshitish organlariga shunchalik kuchli noxush ta’sir etadi. Tovushning jadalligi 130 dB .gacha ko’tarilsa, eshitish a’zolarida og’riq paydo bo’ladi (og’riqli ostona), tovush esa eshitilmay qoladi. 145dB.ga etganda quloq pardalari yorilib ketishi mumkin. Undan ham ortiq bo’lsa, o’lim sodir bo’lishi mumkin. Yuqorida aytilganidek, odam tovushni qabul qilishi uning chastotasidan tashqari jadalligi va bosimiga ham bog’liq. Eng quyi jadallik - Jo va bosim – Po eshitilish ostonasi hisoblanadi. Bu qiymatlar tovush chastotasiga ham bog’liq chastota 100 Gst bo’lganda tovush bosimi:

• Ish joylaridagi doimiy shovqinning tavsifi oktan polasasidagi tovush bosimi darajasidir; bu daraja o’rtageometrik chastotali destibel bilan o’lchanadi. Shovqinlarning chastota tarkibi qancha yuqori bo’lsa, ishlovchilarning eshitish organlariga shunchalik kuchli noxush ta’sir etadi. Tovushning jadalligi 130 dB .gacha ko’tarilsa, eshitish a’zolarida og’riq paydo bo’ladi (og’riqli ostona), tovush esa eshitilmay qoladi. 145dB.ga etganda quloq pardalari yorilib ketishi mumkin. Undan ham ortiq bo’lsa, o’lim sodir bo’lishi mumkin. Yuqorida aytilganidek, odam tovushni qabul qilishi uning chastotasidan tashqari jadalligi va bosimiga ham bog’liq. Eng quyi jadallik - Jo va bosim – Po eshitilish ostonasi hisoblanadi. Bu qiymatlar tovush chastotasiga ham bog’liq chastota 100 Gst bo’lganda tovush bosimi: