11 – mavzu shovqin, titrash, ultratovush va infratovushdan himoyalash

6 – MAVZU Shovqin, titrash, ultratovush va infratovushdan himoyalash

• R e j a.
• 1.Shovqin, titrash, ultratovush va infratovushdan himoyalash.
• 2.Fizik tavsiflari, odam organizmiga ta’siri, kamaytirish yo’llari, shaxsiy himoya vositalari.
• 3. Shovqindan himoyalanish vositalari va usullari. Infra tovush va ultra tovgushlarni inson organizimiga ta`siri meyorlash, ximoya chora tadbirlari.
• 4. Titrash. Uning odam organizmiga ta’siri.
• 5.Titrashni me’yorlash, pasaytirish yo’llari va titrashdan himoyalash.

1. Ishlab chiqarish jarayonlari shovqin bilan bog’liq kechadi. Shovqin turli tuman tovushlarning betartib qo’shilib ketishidir. Tovush chiqarayotgan jismning tebranishlaridan hosil bo’ladigan to’lqinlar havoda tarqalib, havoni goh zichlaydi, goh siyraklashtiradi, natijada tovush bosimi hosil qiladi. Odamning eshitish a’zolari bunday bosimlarni tez ilg’aydi, tovushning tebranishlar soni 16 dan 20000 Gst. gacha oraliqda bo’lsa eshitadi (Gst-tovush chastotasi. Ya’ni bir sekund davomida tebranishlar soni). Eshitish a’zolari uchun 45dan 10000Gst-gacha oraliq eng muhimi, 16 Gst.dan past chastotali (infratovush) va 20000Gst.dan yuqori chastotali (ultratovush) tovushlarni odamning eshitish a’zolari qabul qilmaydi.

• 1. Ishlab chiqarish jarayonlari shovqin bilan bog’liq kechadi. Shovqin turli tuman tovushlarning betartib qo’shilib ketishidir. Tovush chiqarayotgan jismning tebranishlaridan hosil bo’ladigan to’lqinlar havoda tarqalib, havoni goh zichlaydi, goh siyraklashtiradi, natijada tovush bosimi hosil qiladi. Odamning eshitish a’zolari bunday bosimlarni tez ilg’aydi, tovushning tebranishlar soni 16 dan 20000 Gst. gacha oraliqda bo’lsa eshitadi (Gst-tovush chastotasi. Ya’ni bir sekund davomida tebranishlar soni). Eshitish a’zolari uchun 45dan 10000Gst-gacha oraliq eng muhimi, 16 Gst.dan past chastotali (infratovush) va 20000Gst.dan yuqori chastotali (ultratovush) tovushlarni odamning eshitish a’zolari qabul qilmaydi.
• Shovqin-tovushning bosimi, jadallik va boshqa ko’rsatkichlar bilan tavsiflanadi. Tovush jadalligi shartli o’lcham–1B (bell) bilan o’lchanadi. Bu odamning eshitish a’zosi qabul qila oladigan eng kuchsiz tovush. Amalda tovush jadalligi distebal (dB) bilan o’lchanadi, u 0,1Bga teng. Odamning eshitish organi qabul qiladigan eng kichik jadallik 1B (10 dB) “eshitilish ostonasi” deyiladi.