11. 1-mavzu: turizmni rejalashtirishda investision dasturlarni qo’llash. Ma’ruza mashg’uloti rejasi

---

11.1-MAVZU: TURIZMNI REJALASHTIRISHDA INVESTISION
 DASTURLARNI QO’LLASH. 
 
MA’RUZA MASHG’ULOTI REJASI: 
11.1.1. Investitsion faoliyatni baholash. 
11.1.2. Investitsion dasturlarni moliyalashtirishni tashkil etish. 
11.1.3. Iqtisodiy mezonlar bo’yicha investitsion loyihalarni tanlash. 
11.1.4. Investitsiya ob’ekti harakteristikasi. 
11.1.5. Investitsion dasturlarning tarkibiy tuzilishi 
11.1.6.O’RTMT:Turizm korxonalarini SWOT- tahlil asosida kuchli va 
kuchsiz tomonlarni aniqlash.
Tayanch so’z va iboralar: moliyaviy – investitsion strategiya, investitsiya, 
investitsion faoliyat, elektron biznes, moliyaviy investitsiyalar, real investitsiyalar, 
tijoriy samaradorlik, byudjet samaradorligi, resurslarni differentsiyalash, standart 
me’yorlar, tovar yoki xizmatlar.
11.1.1. Investitsion faoliyatni baholash. 
 
Turfirmadagi investitsion faoliyat – rejalashtirishning boshlang’ich
rivojidagi asosiy yo’nalishlardan biri hisoblanadi. Investitsion qarorlar
investitsion loyihalarni ishlab chiqish va joriy qilishga yo’naltirilgan bo’lib,
ularga ishlab chiqarishni qayta qurish, texnik qayta qurollanish, yangi mahsulot
(xizmatlar) yaratish va tashkiliy strukturani qayta tashkil etish kabilar kiritiladi. 
Firmada investitsion faoliyatni moliyalash manbalari quyidagi tarzda 
tavsiflanadi: 
• egalik qilish shakliga ko’ra – o’z tamonidan, chetdan jalb qilingan va qarzga 
olingan pul mablag’lari; 
• moliyaviy resurslar egasiga ko’ra – davlat (byudjet, byudjetdan tashqari 
vositalar, davlat aktsiya paketi, davlat mulki v.h), xo’jalik sub’ektlari pul vositalari 
(banklar, investitsion, pay shaklidagi, pensiya va sug’urta fondlari, tashkilotlar, 
shaxsiy tadbirqorlar v.h), xorijiy investorlar (fondlar, banklar, xususiy investorlar). 
Investitsiya faoliyatini baholash jismoniy shaxslar yoki tashkilotlar tomonidan 
kiritilgan investitsiyalarning rentabelligi va samaradorligini baholashni o'z ichiga 
oladi. Investitsion faoliyatni baholashda e'tiborga olish kerak bo'lgan asosiy 
jihatlar: 
1. Investitsiyalarning rentabelligi (ROI): Investitsiyalarning rentabelligini 
aniqlash uchun ROIni hisoblash kerak. Bu investitsiyalardan olingan daromad yoki 
daromadni dastlabki investitsiya miqdori bilan taqqoslashni o'z ichiga oladi. 
Yuqori ROI yanada muvaffaqiyatli investitsiyadan dalolat beradi. 
2. Xavfni baholash: Investitsiyalar bilan bog'liq xavf darajasini baholang. 
Bozor o'zgaruvchanligi, iqtisodiy sharoitlar va sanoat tendentsiyalari kabi omillarni 
ko'rib chiqing. Xatar-mukofot almashinuvini baholang va investitsiyalar xavf 
ishtahasi va investitsiya maqsadlariga mos kelishini aniqlang. 

---

3. Diversifikasiya: investitsiya portfelining diversifikatsiyasini baholash. 
Yaxshi diversifikatsiyalangan portfel riskni turli aktivlar sinflari, tarmoqlar va 
mintaqalar bo'ylab tarqatadi. Potensial yo'qotishlarni minimallashtirish uchun 
investitsiyalar adekvat diversifikatsiyalanganligini baholang. 
4. Investitsiya strategiyasi: Foydalanilgan investitsiya strategiyasini baholang. 
Investitsion vaqt oralig'i, aktivlarni taqsimlash va investitsiya yondashuvi 
(masalan, qiymat investitsiyalari, o'sish investitsiyalari) kabi omillarni ko'rib 
chiqing. Strategiya investitsiya maqsadlari va bozor sharoitlariga mos kelishini 
baholang. 
5. Monitoring va ko'rib chiqish: investitsiyalar samaradorligini muntazam 
ravishda kuzatib boring va ko'rib chiqing. Investitsiyalar kutilgan daromadga mos 
keladimi yoki yo'qligini va har qanday tuzatishlar yoki muvozanatni tiklash 
zarurligini baholang. Bozor tendentsiyalaridan xabardor bo'ling va samaradorlikni 
baholash asosida ongli qarorlar qabul qiling. 
6. Xarajat tahlili: Boshqaruv to'lovlari, tranzaksiya xarajatlari va soliqlar kabi 
investitsiyalar bilan bog'liq xarajatlarni baholang. Xarajatlar o'rtacha yoki umumiy 
daromadga ta'sir qiladimi yoki yo'qligini baholang. 
7. Bechmarking: Investitsiyalar samaradorligini bozor indekslari yoki sanoat 
oʻrtacha koʻrsatkichlari kabi tegishli koʻrsatkichlar bilan solishtiring. Bu 
investitsiyalarning bozorga nisbatan yuqori yoki past samaradorligini baholashga 
yordam beradi. 
8. Kelajak istiqbollari: investitsiyalarning kelajakdagi istiqbollarini ko'rib 
chiqing. Sanoatning o'sish salohiyati, raqobatbardosh landshaft va makroiqtisodiy 
omillar kabi omillarni baholang. Investitsiyalar uzoq muddatli oʻsish va barqarorlik 
uchun potentsialga ega yoki yoʻqligini baholang. 
Yodda tutingki, investitsiya faoliyatini baholash doimiy monitoring, tahlil va 
tuzatishni talab qiladigan doimiy jarayondir. U jismoniy shaxslar va tashkilotlarga 
oqilona qarorlar qabul qilishda yordam beradi va yaxshi daromad olish va risklarni 
boshqarish uchun investitsiya portfellarini optimallashtiradi.