11-Amaliy ish Portlatishlarda seysmik xavfsiz masofalarni aniqlash

11-Amaliy ish

Portlatishlarda seysmik xavfsiz masofalarni aniqlash

2.1. Bino va qurilishlar uchun xavfsiz bо‘ladigan, tо‘plangan PM zaryadlarini bir marta portlatishdan yerning tebranishi kelib chiqadigan masofa (m) quyidagi formula bilan aniqlanadi:
, (5)
bu yerda - portlatish joyidan qо‘riqlanadigan binolar va qurilishlargacha bо‘lgan masofa, m; - qо‘riqlanadigan binolar (qurilishlar) poydevori tuprog‘ining xossalariga bog‘liq koeffitsiyent; - binolar (qurilishlar) turi va tuzilish tavsiflariga bog‘liq koeffitsiyent; - portlatish sharoitlariga bog‘liq koeffitsiyent; Q- zaryadning massasi, kg.
koeffitsiyentning qiymatlari

Zich, buzilmagan sertosh jinslar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .	5
Zich, buzilmagan sertosh jinslar, asosi toshloq bо‘lgan yumshoq tuproqni sayoz qatlami	8
Kumli va soz tuproqli qatlami kamida 10 m bо‘lgan suv bosmagan yer . . . . . . . . . . . . . . .	12
Tuproqli suvli yer i sizot suvini sathi yuqori bо‘lgan yerlar . . . . . . .	15
Suv singmaydigan yer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .	20

Izoh.
Agar yerni tavsifi yuqorida kо‘rsatilganga tо‘liq mos kelmasa yoki taxminan ma’lum bо‘lsa, unda hisoblash uchun koeffitsiyentning yaqin katta qiymatini qabul qilish zarur.

koeffitsiyentning qiymatlari

Ishlab chiqarish yо‘nalishidagi temir-beton yoki metall sinchli yakka binolar va qurilishlar. . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .	1
Kо‘pi bilan ikki-uch etaj balandlikdagi g‘isht va shu kabi devorga ega yakka binolar . .	1,5
Katta bо‘lmagan turar-joy qо‘rg‘onlari . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .	2

Izoh.
Binolar va qurilishlargacha 100 m dan kam masofada portlatilganda, uni seysmik ta’siri mahalliy xususiyatga ega bо‘ladi, va shuning uchun zaryadning formula (5) yordamida aniqlangan chegaraviy ruxsat etilgan massasi pasaytirilgan bо‘ladi. Zaruriyat bо‘lganda bu massani kо‘paytirishga ruxsat etiladi.

koeffitsiyentning qiymatlari

Kamuflet portlatish va yumshatish uchun portlatish . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .	1
Otqinli portlatish . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .	0,8
Yarim chuqurlashgan zaryadni portlatish . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .	0,5

Izoh.
1. Zaryadni suvga yoki suv singmaydigan yer joylashtirganda koeffitsiyentning qiymatini 1,5-2 martaga kо‘paytirish zarur.

2. Yer yuzasida tashqi zaryadlarni portlatishda seysmik ta’sir hisobga olinmaydi.
Portlatishlar paytida binolar va qurilishlarning seysmik xavfsizligi, ularning meyoriy faoliyat kо‘rsatishini buzadigan (ayrim bino va qurilishlarda bо‘ladigan yengil shikastlanishlarning paydo bо‘lish ehtimoli taxminan 0,1 teng) shikastlanishlarga bо‘lmasligini taqoza etadi.
2.2. Umumiy massasi Q teng N guruhi PM zaryadlarini bir vaqtda (fursatsiz) portlatganda, qо‘riqlanadigan obyektdan eng yaqin zaryadgacha va eng uzoqda joylashgan zaryadgacha masofalar kо‘pi bilan 20 % ga farqlansa, unda xavfsiz masofa (m)
. (6)
Masofalar orasidagi farq katta bо‘lsa qо‘riqlanadigan obyektlar seysmik xavfli zonadan tashqarida bо‘ladi, agar quyidagi shart bajarilsa:
, (7)
bu yerda N – PM zaryadlari soni; - PMni alohida zaryadining, kg; - PMni alohida zaryadidan qо‘riqlanadigan obyektgacha bо‘lgan masofa, m.
2.3. Umumiy massasi Q teng N guruhi PM zaryadlarini turli vaqtda har bir zaryadni portlatish orasidagi fursat kamida 20 ms qilib portlatilganda, xavfsiz masofa (m)
. (8)