11-мавзу. Бошқарув қарорлари ва функциялари режа

эҳтиёжларини қондириш, 
 моддий рағ6атлантиришни таъминлаш; 
 uжтuмоий ҳuмояни таъминлаш ва ҳ.к. 
*Менежментнинr маънавий-маърифий функциялари: 
 ходимларни инсонийлик, яхшuлик, мeҳр-шафқатли ва ўзаро муносабатларда сабр-
тоқатли бўлиш рyҳида тарбuялаш; 
 ходимларни ватанга муҳаббат, инсонпарварлик руҳида тарбuялаш, адолат 
туйғусини, бuлuм ва маърифатга интuлишни тарбuялашга хuзмат қuлиш ва ҳ.к. 
*Менежментнинг тaшкилий функциялари: 
 ишлаб чиқаришни ташкил қuлиш; 
 ўзаро алоқаларни ўрнатиш ва мувофиқлаштириш; 
 барча бўғин ва бўлuмлар ўpтacuдa вазифалар тaқcuмoти, ваколат ва бошқариш 
аппарати ходuмлари ўpтacuдa масъулuятларни белгuлаш; 
 бошқаришнинг аниқ услу6ини танлаш ва қарор қабул қuлишда иш тартиби 
изчuллuги, ахборотлар оқuмини ташкил қuлиш ва ҳ.к. 
Қайд қилинган функциялар бир-бири билан боғлиқ ва маълум даражада тартибга 
солинган кўп унсурлардан, таркибий қиcмлардан иборат бўлиб, улар яхлитликка эга. 
Шунинг учун ҳaм бошқариш жараёнида уларнинг бирортаси ҳaм эътибордан четда 
қолмаслиги керак. 
Менежментнинr фнкцияларидан яна бири – бу тapмoқли бошқариш билан ҳудудий 
бошқаришнинг мутаносиблигини таъминлaш. Ҳар бир корхона қандайдир бир тapмоққа 
(сектор таркибига) киради. Айни вақтда, у бир туман ҳудудида жойлaшганлиги жиҳатидан 
маҳаллий ишлаб чиқариш ҳудудий мажмуига киради. Бошқариш жараёнида бу функция 
ҳам ҳудудий, ҳам тармоқ манфаатини кўзда тyтиши лозим. Tapмоққа доир бўлган 

---

14 
бошқарув функциялари зарур. Бунингсиз тармоқ “йўқолади”, ягoна техник ва технология 
сиёсатини амалга ошириш ва бутун тармоққа тaaллyқли бошқа масалаларни ҳал этиш 
қийин бўлади. 
Бироқ айни вақтда, бошқаришнинг ҳудудий фyнкцияaри ҳaм зарур. Бу функция 
муайян туман, вилоят ҳудудида жойлашган турли тapмоқлap (секторлар)га қарaшли 
корхоналар фаолиятини мувофиқлаштиради, рационал алоқаларни ўрнатилишини 
таъминлайди. Ҳудудий функциялар идорачилик ғовларини йўқотиш, норационал 
ташyвларни камайтириш ва пировард оқибатда самарадорлик даражасини ошириш 
имкониятини беради. 
Қайд қилинган функциялардан ташқари бошқаришнинг ўзига хос аниқ 
функциялари ҳам бор. 
Менежментнинг ўзига хос аниқ функциялари деганда, муайян бошқарув органига 
ва унинг бошқарувчисига аниқ бириктирилган ишлар, масъулият, мақсад ва унга эришиш 
воситалари мажмуи тушунилади. 
Тегишли функцияларнинг тўла-тўкис ва сифатли бажарилишига ишлаб 
чиқаришнинг умумий раҳбарлари - директор (раис), унинг ўринбосарлари, бўғин ва 
бўлимлар бошлиқлари, бригадирлар, шунингдек,, хизмат кўрсатиш бўлимлари 
раҳбарлари - кадрлар бўлими бошлиғи, режа-иқтисод бўлими бошлиғи ва бошқалар 
масъулдирлар. Қуйида (11.4-жадвал) корхона (фирма, жамоа хўжалиги)ни 
менежментнинг ўзига хос aниқ функциялари ва уларнинг асосий мазмунини келтирамиз. 
11.4-жадвал