11-mavzu. Dinamikani statistuk o’rganish usullari amamliy mashg’ulot savollari

11-MAVZU. DINAMIKANI STATISTUK O’RGANISH USULLARI
Amamliy mashg’ulot savollari

1. 
   Dinamika qatorlarini qayta ishlash zaruriyatini asoslang va uning qanday usullari mavjud?
   

2. Dinamika qatorlari ko‘rsatkichlarining bir-biriga bog‘liqligi asosida jadvalni to’ldiring.

1–jadval

Yillar	Mln m	Zanjirli dinamika ko‘rsatkichlari
		Mutloq qo‘shimcha o‘sish, mln. m	O‘sish darajasi, %	Qo‘shimcha o‘sish darajasi, %	1 % qo‘shimcha o‘sishning mutloq mohiyati, mln. m
2010	95,2
2011		4,8
2012			104,0
2013				5,8
2014
2015		7,0			1,15

3. Agar korxona mahsulotlari bazis davrda 54 mln. so‘mdan 61 mln. so‘mgacha oshsa, hisobot davrida barcha asosiy ishlab chiqarish fondlarining qiymati 6 %ga oshganda va barcha fondlar qiymatida jihozlar ulushi 10 %ga oshirilganda, hisobot davrida quyidagilar hisobiga qo‘shimcha olingan mahsulot (mutloq o‘zgarishi) hajmini aniqlang: a) asosiy ishlab chiqarish fondlari hajmining o‘zgarishi b) asosiy ishlab chiqarish fondlari tarkibida jihozlar ulushini oshirish v) yaxshi jihozlardan foydalanish (fond qaytimdorligi).

4. Sanoat korxonasining ish haqi fondi to‘g‘risida quyidagi ma’lumotlar keltirilgan:

1–jadval

Yillar	Ish haqi fondi, mln. so‘m
2016	3220
2017	3500
2018	3680
2019	3830
2020	3940

Aniqlansin:

1) 5 yil uchun ish haqi fondining o‘rtacha yillik o‘sish va qo‘shimcha o‘sish sur’atlari

2) dinamik qatorning o‘rtacha darajasi va ish haqi fondining yillik o‘rtacha mutloq qo‘shimcha o‘sishi.

3) Vaqt o‘tishi bilan ish haqi fondi ko‘rsatkichlarini o‘zgarishini, trendning chiziqli tenglamasini hosil qiling.

Testlar

1. 
   Dinamika qatorlarning o‘ziga xos xususiyati:
   
   1. 
      barcha belgilar tarkibini ifodalaydi
      
   2. 
      makondagi ayrim o‘zgarishlarni ifodalaydi
      
   3. 
      barcha hodisalarni vaqt bo‘yicha o‘zgarishini ifodalaydi
      
   4. 
      makondagi barcha o‘zgarishlarni ifodalaydi
      
2. 
   Dinamika qator darajasi – bu:
   
   1. 
      to‘plamda belgi variatsiyasining ahamiyati
      
   2. 
      ko‘rsatkichlarning aniq vaqt yoki momentdagi o‘lchovi
      
   3. 
      to‘plamdagi ayrim hodisalarning o‘zgarishi
      
   4. 
      ko‘rsatkichlarning ma’lum davrdagi o‘lchovi
      
3. 
   Davriy dinamika qatorlarida qatorning o‘rtacha darajasi qanday aniqlanadi:
   
   1. 
      o‘rtacha arifmetik
      
   2. 
      o‘rtacha garmonik
      
   3. 
      o‘rtacha geometrik
      
   4. 
      o‘rtacha xronologik
      
4. 
   Momentli qatorda o‘rtacha darajani aniqlash qanday hollarda qo‘llaniladi:
   
   1. 
      sanalar orasida teng oraliqli darajada
      
   2. 
      barcha hodisalarni vaqt bo‘yicha o‘zgarishda
      
   3. 
      sanalar orasida teng bo‘lmagan oraliqli darajada
      
   4. 
      to‘plamdagi ayrim hodisalarning teng oraliqli o‘zgarishida
      
5. 
   Agar dinamika qatorining yonma-yon darajasi teng bo‘lsa, bu ko‘rsatkich:
   
   1. 
      baholi
      
   2. 
      zanjirsimon
      
   3. 
      mavsumiy
      
   4. 
      bazisli
      
6. 
   Agar dinamika qatorining barcha darajalari bir va bir necha darajalarga teng bo‘lsa, bu ko‘rsatkich:
   
   1. 
      baholi
      
   2. 
      mavsumiy
      
   3. 
      zanjirsimon
      
   4. 
      bazisli
      
7. 
   Mutloq o‘sish qanday aniqlanadi:
   
   1. 
      qator darajalarining yig‘indisi bo‘yicha
      
   2. 
      qator darajalarining munosabati bo‘yicha
      
   3. 
      qator darajalarining bir xilligi bo‘yicha
      
   4. 
      qator darajalarining har xilligi bo‘yicha
      
8. 
   O‘sish darajasi qanday aniqlanadi:
   
   1. 
      darajalarning bir xilligi bo‘yicha
      
   2. 
      darajalarning munosabati bo‘yicha
      
   3. 
      darajalarning ko‘paytmasi bo‘yicha
      
   4. 
      darajalarining har xilligi bo‘yicha
      
9. 
   Asosiy tendensiyani aniqlash uchun qaysi usul keng tarqalgan:
   
   1. 
      intervalni yiriklashtirish usuli
      
   2. 
      sirg‘anchiq o‘rtacha usuli
      
   3. 
      analitik tekislash usuli
      
   4. 
      Fure qatori
      
10. 
    Mavsumiylik indeksini u yoki bu oyning haqiqiy darajasini quyidagiga nisbati shaklida hisoblash mumkin:
    
    1. 
       bir yil uchun o‘rtacha oylik darajasi
       
    2. 
       joriy oy uchun tenglik darajasi
       
    3. 
       bir yil uchun o‘rtacha tenglik darajasi
       
    4. 
       bir yil uchun o‘rtacha oylik tenglik darajasi
       
11. 
    Dinamika qatorlari deganda:
    
    1. 
       ijtimoiy hodisalarning vaqt ichida o‘zgarishi tushuniladi
       
    2. 
       ijtimoiy hodisalarning vaqt ichida o‘zgarishini ta’riflovchi ko‘rsatkichlar qatori tushuniladi
       
    3. 
       ijtimoiy hodisalarning makon ichida o‘zgarishi tushuniladi
       
    4. 
       ijtimoiy hodisalarning makon ichida o‘zgarishini tavsiflovchi ko‘rsatkichlar o‘rtachasi tushuniladi.
       
12. 
    Ilgarilash koeffitsienti deyilganda bir xil davr uchun hisoblangan ikkita dinamika qatoridagi bazisli o‘sish sur’atlarining:
    
    1. 
       ko‘paytmasi tushuniladi
       
    2. 
       nisbati tushuniladi
       
    3. 
       yig‘indisi tushuniladi
       
    4. 
       ayirmasi tushuniladi
       
13. 
    Dinamika qatorlarida boshlang‘ich davr:
    
    1. 
       bazis davr deb yuritiladi
       
    2. 
       joriy davr deb yuritiladi
       
    3. 
       rejalashtiriladigan davr deb yuritiladi
       
    4. 
       joriy-rejalashtiriladigan davr deb yuritiladi
       
14. 
    Sirg‘anchiq o‘rtacha darajalarni hisoblash usulining mohiyati shundaki, dinamika qatorlaridagi haqiqiy darajalar:
    
    1. 
       sirg‘anchiq o‘rtacha miqdorlar bilan almashtiriladi
       
    2. 
       sirg‘anchiq mutlaq miqdorlar bilan almashtiriladi
       
    3. 
       sirg‘anchiq nisbiy miqdorlar bilan almashtiriladi
       
    4. 
       o‘rtacha mutloq miqdorlar bilan almashtiriladi
       
15. 
    Momentli dinamika qatorlarida o‘rtacha mutlaq daraja:
    
    1. 
       o‘rtacha arifmetik ko‘rinishdagi formula yordamida hisoblanadi
       
    2. 
       o‘rtacha xronologik formula yordamida hisoblanadi
       
    3. 
       o‘rtacha garmonik formula yordamida hisoblanadi
       
    4. 
       o‘rtacha kvadratik formula yordamida hisoblanadi
       
16. 
    Qo‘shimcha o‘sish yoki kamayish sur’ati:
    
    1. 
       qator darajalari orasidagi tafovut bilan aniqlanadi
       
    2. 
       o‘sish va kamayish sur’atidan 100ni ayirish yo‘li bilan aniqlanadi
       
    3. 
       mutlaq qo‘shimcha o‘sishni bazis davr deb qabul qilingan davr darajasiga nisbatan bo‘lish yo‘li bilan aniqlanadi
       
    4. 
       qator darajalarini bir-biriga qo‘shish yo‘li bilan aniqlanadi
       
17. 
    Davriy dinamik qatorlar darajalarini:
    
    1. 
       qo‘shish mumkin emas
       
    2. 
       qo‘shish mumkin
       
    3. 
       ko‘paytirish mumkin
       
    4. 
       ayrish mumkin
       
18. 
    O‘rtacha o‘sish (kamayish) sur’ati:
    
    1. 
       o‘rtacha geometrik formula yordamida aniqlanadi
       
    2. 
       o‘rtacha arifmetik formula yordamida aniqlanadi
       
    3. 
       o‘rtacha garmonik formula yordamida aniqlanadi
       
    4. 
       o‘rtacha kvadratik formula yordamida aniqlanadi
       
19. 
    Bir foiz qo‘shimcha o‘sish (kamayish)ning mutlaq mohiyatini hisoblash uchun quyida qayd etilgan formulaning qaysi biri qo‘llaniladi:
    
    1. 
       
       
    2. 
       
       
    3. 
       
       
    4. 
       .
       
20. 
    O‘rganilayotgan hodisadagi umumiy qonuniyatlarni aniqlash maqsadida empirik qatorlar quyidagi usullarda qayta ishlanadi:
    
    1. 
       qatorlarni yagona asosga keltirish va ularni ulash
       
    2. 
       davrlar oraligini kengaytirish
       
    3. 
       sirg‘anchiq o‘rtacha darajalarni hisoblash
       
    4. 
       noto‘g‘ri javob yo‘q