11-мавзу: гидромашиналар ҳАҚида умумий тушунчалар

8-МАВЗУ:ГИДРОМАШИНАЛАР ҲАҚИДА УМУМИЙ ТУШУНЧАЛАР.

РЕЖА

• Гидромашиналарни машинасозликда тутган ўрни.
• Гидромашиналарнинг турлари.
• Насосларнинг асосий кўрсаткичлари.

Инсоният тарихида суюқлик ҳаракатини механик ҳаракатга айлантириб берувчи биринчи қурилма чархпалак бўлиб, унинг Ўрта Осиё, Хиндистон, Хитой ва Мисрда бундан уч минг йил аввал суғориш ишларида, тегирмонларда қўлланилганлиги маълум. Биринчи насос поршенли насос бўлиб, инсон ёки ҳайвон кучи билан ҳаракатга келтирилган. Бу машиналар Россияда қадимдан маълум эди. М.В. Ломоносов ўз асарларида чуқур шахталардан сувни тортиб олишда фойдаланиш мақсадида насосларни тузилиши ва конструкцияларини келтирган. У бир қанча қурилмаларни чархпалак ёрдамида ҳаракатга келтириш усуллари устида ишлаб амалда жорий этди. ХVIII–аср ўрталарда гидравлик қурилмалардан фойдаланувчи заводлар Уралнинг ўзида 150 дан ортиқ эди. Ватанимиз тоғ саноатида 1950 йилдан бошлаб гидромашиналар ва гидроузатмалар саноатда қўлланиши жуда тез тараққий қила бошлади.

• Инсоният тарихида суюқлик ҳаракатини механик ҳаракатга айлантириб берувчи биринчи қурилма чархпалак бўлиб, унинг Ўрта Осиё, Хиндистон, Хитой ва Мисрда бундан уч минг йил аввал суғориш ишларида, тегирмонларда қўлланилганлиги маълум. Биринчи насос поршенли насос бўлиб, инсон ёки ҳайвон кучи билан ҳаракатга келтирилган. Бу машиналар Россияда қадимдан маълум эди. М.В. Ломоносов ўз асарларида чуқур шахталардан сувни тортиб олишда фойдаланиш мақсадида насосларни тузилиши ва конструкцияларини келтирган. У бир қанча қурилмаларни чархпалак ёрдамида ҳаракатга келтириш усуллари устида ишлаб амалда жорий этди. ХVIII–аср ўрталарда гидравлик қурилмалардан фойдаланувчи заводлар Уралнинг ўзида 150 дан ортиқ эди. Ватанимиз тоғ саноатида 1950 йилдан бошлаб гидромашиналар ва гидроузатмалар саноатда қўлланиши жуда тез тараққий қила бошлади.

Ҳозирги замон суғориш системасини қишлоқ хўжалиги саноатини ва техниканинг бир қанча соҳаларини насослар, компрессорлар, гидроузатмалар ва бошқа гидромашиналарсиз тасаввур қилиб бўлмайди.

• Ҳозирги замон суғориш системасини қишлоқ хўжалиги саноатини ва техниканинг бир қанча соҳаларини насослар, компрессорлар, гидроузатмалар ва бошқа гидромашиналарсиз тасаввур қилиб бўлмайди.
• Гидромашиналар – механик ҳаракатни суюқликнинг ҳаракатига ёки суюқликнинг ҳаракатини механик ҳаракатга айлантириб берувчи қурилмадир.
• Гидромашиналарнинг юритмалари деб аталувчи турларида эса механик ҳаракат аввал суюқликнинг ҳаракатига айлантирилиб, сўнгра яна механик ҳаракатга айлантирилади.
• Гидромашиналарда ҳаракатланувчи турли иш қисмлари ёрдамида суюқликларга энергия берилади ва бу энергиядан турли мақсадларда фойдаланилади ёки суюқлик энергияси бошқа механизмларнинг иш қисмларини ҳаракатга келтиради