11-mavzu: mamlakatimizda tadbirkorlikni investitsiyalashning ustuvor yo’nalishlari.(6 soat) reja

 

1. Xorijiy investitsiyalaring mohiyati va jalb qilish sabablari. 
“Investitsiya” atamasi lotin tilidagi “Invest” so`zidan kelib chiqqan bo`lib 
“qo`yish, mablag`ni safarbar etish, kapital qo`yilmasi” ma`nolarini bildiradi. Keng 
ma`noda investitsiya mablag`larni ko`paytirib va qaytarib olish maqsadida kapitalni 
safarbar etishni bildiradi. Ko`pgina hollarda investitsiya tushunchasi iqtisodiy va 
boshqa faoliyat obyektlariga kiritiladigan moddiy va nomoddiy ne`matlar hamda 
ularga doir huquqlar tarzida ta`riflanadi. Ivestitsiya deganda barcha turdagi milliy 
va intelektual boyliklar tushunilib, ular tadbirkorlik faoliyati obyektlariga 
yo`naltirilib daromad keltirishi yoki biror bir ijobiy samaraga erishishi zarur. 
Investitsiya kiritishdan asosiy maqsad daromad olish va ijobiy ijtimoiy samaraga 
erishishdir. 
Iqtisodiy kategoriya sifatida investitsiya quyidagicha tasniflanadi: 
1.Birlamchi jamg`arilgan kapitalni ko`paytirish maqsadida kapitalni tadbirkorlik 
obyektlariga joylashtirish; 

---

2.Investitsion loyihalarni amalga oshirish jarayonida investitsiya faoliyati 
ishtirokchilari o`rtasida vujudga keladigan iqtisodiy munosabatlardir. 
Xorijiy mamlakatlarning tajribsi va investitsiya to`g`risida o`zimizda qabul 
qilingan qonunlarning tahlilidan kelib chiqib, investitsiyaning shartli ravishda 3 ta 
turini ajratish mumkin: 
1. Moliyaviy investitsiyalar; 
2. Moddiy investitsiyalar;
3. Aqliy (intelektual) investitsiyalar. 
Bozor iqtisodiyoti sharoitida har bir investitsiya turining o`ziga xos o`rni 
bo`ladi. Moliyaviy investitsiyalar tarkibiga mahalliy va xrijiy mamlakatlarning pul 
birliklari, banklardagi omontlar, deposit sertifikatlar, aksiyalar, obligatsiyalar, 
veksellar va boshqa qimmatli qog`ozlar hamda tenglashtirilgan boyliklar kiradi. 
Moddiy investitsiyalar tarkibiga asosiy fondler ya`ni binolar, asbob uskunalar, 
inshootlar, kommunikatsiyalar va boshqa turdagi asosiy ishlab chiqarish 
fondlarining aktiv va passiv qismlari kiradi. Aqliy (intelektual) investitsiyalar 
miqdori juda rang barangdir, ya`ni ular mulkiy huquqlar shaklidagi investitsiyalar 
aqliy mehnatga oid shakldagi investitsiyalar va tabbiy resurslardan foydalanish 
shaklidagi investitsiyalardan iborat.
Investitsiyalar- bu yangi korxonalar qurilishiga, mashina va asbob uskuna 
sotib olishga, ya`ni yangi kapitalni barpo etishga ketgan xarajatlardir. Investitsiyaga 
ketgan xarajatning miqdori 2 omilga bog`liq: 
1. Sof foydaning kutilayotgan meyori; 
2. Foiz stavkasi. 
Xorijiy investitsiyalar- bu chet el investorlari tomonidan yuqori darajada 
daromad olish, samaraga erishish maqsadida mutloq boshqa davlat iqtisodiyotining, 
tadbirkorlik va boshqa faoliyatlarga safarbar etadigan barcha mulkiy, moliyaviy, 
intelektual boyliklaridir.