11-Tema: Xalq medicinasıda dárilik ósimliklerdıń shiyki ónim tayarlaw hám saqlaw usullari úyreniw Reja

11-Tema: Xalq medicinasıda dárilik ósimliklerdıń shiyki ónim tayarlaw hám saqlaw usullari úyreniw
Reja:

1. Xalq medicinasıda dárilik ósimlikler qollanıwı

2. Xalq medicinasıda dárilik ósimliklerdıń shiyki ónimın tayarlaw hám saqlaw usullari

Dárilik ósimliklerdıń tayarlanǵan dárilik ónimler isletiwge diyin málim waqıt ishinde kóp (oraylastırılǵan baza, zavod, fabrika hám laboratoriya xanaları) yaki ózi (dárixanalarda) muǵdarda saqlanadı. Usı dáwirde dárilik ónim óz sıpatı hám qádrin joǵalıtpawı ushın málim qaǵıydalarǵa ámel etiwge tuwrı keledi.

Dárilik ónimler saqlanatuǵın jer hám bólmeler taza, qurǵaq hám samal ótip turatuǵın bolıwı kerek. Ónimlerga quyash túspewligi hám xananıń poli taxtadan, diywalar oqlanǵan bolıwı shárt.
Dárilik ónimler arnawlı stelaj yaki sıpalar ústine qoyıladı. Sıpalardıń biyikligi 4 m ge shekem, eni 1, 5 m bolıwı, diywalǵa shekem aralıq 25 sm, sıpalardıń óz-ara aralıǵı 50 sm hám poldan biyikligi 15-20 sm den kem bolmawi kerek.
Dárilik ónimler saqlanatuǵın bólmeler hár kúni tazalanıp turılıwı, bólme temperaturası 10 -15°C bolıwı kerek.
Dárilik ónimlerdi saqlaw ushın gruppalarǵa bolıw kerek. Záhárli hám kúshli tásir etiwshi dárilik ónimler, mısalı, belladonna, oymaqgúl, merwertgúl, durman, bangidiywana, mindiywana hám basqalar bólek bólmelerde saqlanıwı kerek. Sonday-aq, quramında efir mayı bolǵan dárilik ónimler de ılajı bolǵanınsha bólek bólmelerde yaki basqa dárilik ónimlerden uzaǵıraq orında saqlanıwı kerek.
Qurıtılǵan miyweler, mısalı, malina, qaramıq hám basqalardi hawa ótip turatuǵın orınlarda saqlaw yaki ónim muǵdarı kem bolsa asıp qoyıw kerek. Bul miywelerge shıbın-shirkeyler hám kemiriwshiler ósh boladı. Usı sebepli tez qurtlap ketiwi múmkin.
Hár bir dárilik ónim ústine yarlik (birka) asıp qoyıladı. Yarlik ónim atı, qashan, qay jerde, kim tayarlaǵanı, bazaǵa qashan keltirilgeni jazılǵan boladı.
Záhárli dárilik ónimler ústine ulıwma yarlikten tısqarı taǵı aqshıl qızǵısh reń yarlik da asıp qoyıladı.
Dárilik ónimlerdi saqlaw múddeti hár túrlı bolıp bul múddet dárilik ónimler quramındagi ximiyalıq birikpeler dúzilisine baylanıslı boladı. Ofitsinal dárilik ónimlerdıń (Mámleket farmakopiyasına kiritilgen) saqlaw múddetin salamatlıqtı saqlaw wázirligi belgileydi. Mámleket farmakopiyasına kirmegen dárilik ónimlerdi Mámleket farmakopeya mekemesi kórsetpesine qaray hár jılı bir ret kórikten ótkeriledi.
Dárilik ónimlerdıń saqlaw múddeti tamam bolǵanidan keyin quramındagi tásirli ximiyalıq birikpeler muǵdarı yaki tásir etiw kúshi anıqlanadı. Analiz nátiyjesi standart talabına tuwrı kelmese, ónim tastap jiberiledi. Eger dárilik ónimlerdi saqlaw dáwirinde qandayda bir kemshilik sezilse, dárilik ónimni saqlaw múddetin kútip ótirmasdan demde analiz etiledi.