12-bob Savdo siyosatidagi tortishuv

Nomukammal raqobat va strategik savdo siyosati

1980-yillar davomida sanoatni jihozlashdagi tortishuvlar ulkan nazariy e’tiborlarni jalb qildi. Iqsitodchilar Barbara Spenser va James Brander tomonidan taklif qilingan tortishuv hukumatning aralashuvini mukammal raqobatning yetishmasligi sifatida baholaydigan bozordagi pasayishni tasdiqlab berdi. Ularning ta’kidlashlaricha, ba’zi tarmoqlarda samarali raqobat muhitidagi firmalar juda kamdir. Bu kabi firmalarning kamligi tufayli mukammal raqobat haqidagi farazlarni da’vo qilib bo’lmaydi. Ayniqsa, odatda qo’shimcha unumdorlik ham bo’ladiki, firmalar iqtisodiyotning ba’zi tarmoqlarida tavakkallik asosidagi investitsiyalarga teng bo’lgan miqdordan ham ko’proq daromad olishi mumkin. Shu sababli bu daromadlar uchun xalqaro raqobat bo’ladi.

Spenser va Brander sezdiki, bu holatda hukumat chet eldan mahalliy firmalarga keladigan qo’shimcha daromadni oshirish uchun o’yin qoidalarini o’zgartirishi mumkin. Eng soda ko’rinishi bu chet ellik raqobatchilarning mahsulotlari va investitsiyalarining oldini olish uchun mahalliy firmalarga subsidiya kiritishdir. Bunda mahalliy firmalarning daromadi kiritilgan subsidiyadan ko’ra ko’proq bo’lishi mumkin. Buning iste’molchilarga ham ta’siri bor. Masalan, agar firma faqat chet elda savdo qilsa, ularning chet ellik raqobatchilaridan olib qo’ygan foydasi milliy daromadni oshiradi, boshqalarning esa xarajatini oshiradi.