12 kimyoviy apparatlarning asosiy elementlarini hisoblash

Uzunlamasına elastiklik moduli. Uzunlamasına elastiklik moduli (E) materialning qattiqligini, deformatsiyaga qarshi turish qobiliyatini tavsiflaydi va Xuk qonuniga muvofiq hisoblanadi. Haroratga qarab ba'zi tarkibiy materiallar uchun uzunlamasına elastiklikning hisoblangan qiymatlari 12.9 - 12.12 – jadvallarda keltirilgan.


Jadval 12.9-uzunlamasına elastiklik moduli (E*10^-5MPa) aluminiy va uning qotishmalari

Температура,	А85М; А8М;	АМг2М;	АМцСМ
	АД00М;	АМг3М;
0С	АД0М; АД1М	АМг5М;
		АМг6М
20	0,720	0,730	0,740
30	0,717	0,727	0,737
40	0,713	0,723	0,733
50	0,710	0,720	0,730
60	0,707	0,717	0,728
70	0,703	0,715	0,726
80	0,700	0,713	0,725

Jadval davomi 12.9

Temperatura,	А85М; А8М;	АМг2М;	АМцСМ
	АД00М;	АМг3М;
0С	АД0М; АД1М	АМг5М;
		АМг6М
90	0,694	0,710	0,723
100	0,690	0,704	0,720
110	0,686	0,700	0,717
120	0,682	0,696	0,713
130	0,678	0,692	0,709
140	0,674	0,688	0,705
150	0,670	0,684	0,700

12.10-jadval-uzunlamasına elastiklik moduli (E*10^-5MPa) mis va uning qotishmalari

Temperatura, 0С	Marka
	М3; М2	М3р	ЛС59-1	Л062-1	Л63	ЛЖМц59-1-1
20	1,235	1,268	1,055	1,122	1,088	1,056
30	1,231	1,264	1,046	1,118	1,084	1,052
40	1,228	1,261	1,043	1,115	1,080	1,049
50	1,224	1,257	1,039	1,111	1,077	1,046
60	1,221	1,254	1,035	1,108	1,074	1,042
70	1,217	1,251	1,031	1,104	1,070	1,038
80	1,213	1,247	1,028	1,100	1,066	1,034
90	1,210	1,243	1,024	1,097	1,062	1,030
100	1,206	1,240	1,021	1,093	1,059	1,024
110	1,203	1,237	1,017	1,089	1,059	1,024
120	1,199	1,233	1,014	1,085	1,052	1,020
130	1,195	1,229	1,011	1,082	1,048	1,016
140	1,192	1,226	1,007	1,078	1,045	1,013
150	1,188	1,223	1,003	1,075	1,041	1,009
160	1,185	1,219	0,999	1,072	1,038	1,005
170	1,181	1,214	0,996	1,068	1,036	1,001
180	1,177	1,211	0,992	1,064	1,031	0,998
190	1,174	1,208	0,988	1,061	1,027	0,994

Jadval davomi 12.10

Temperatura, 0С	Marka
	М3; М2	М3р	ЛС59-1	Л062-1	Л63	ЛЖМц59-1-1
200	1,170	1,205	0,985	1,058	1,024	0,991
210	1,167	1,201	0,981	1,054	1,020	0,988
220	1,163	1,197	0,978	1,050	1,016	0,985
230	1,159	1,193	0,974	1,047	1,011	0,981
240	1,156	1,189	0,971	1,043	1,008	0,977
250	1,152	1,185	0,967	1,039	1,005	0,973

12.11-jadval-Titus va uning qotishmalarining uzunlamasına egiluvchanligi moduli (E*10^-5MPa)

Titan markasi	Temperatura, ^0С
	20	100	150	200	250	300	350	400
ВТ1-0	1,15	1,10	1,06	1,01	0,95	0,88	-	-
ОТ4-0	1,10	1,06	1,02	0,96	0,90	0,83	0,76	0,70
АТ-3	1,12	1,12	1,11	1,10	1,05	0,05	1,02	-

12.12-jadval-po'latlarning uzunlamasına elastikligi moduli (E*10^-5MPa)

Po’lat	Haroratda uzunlamasına elastiklik moduli, ^0С
	20	100	150	200	250	300	350
Uglerod va past qotishma	1,99	1,91	1,86	1,81	1,76	1,71	1,64
Issiqlikka chidamli va issiqlikka chidamli ostenitik	2,00	2,00	1,99	1,97	1,94	1,90	1,85
Issiqlikka chidamli va korroziyaga chidamli xrom	2,15	2,15	2,05	1,98	1,95	1,90	1,84

Jadval davomi 12.12

Po'lat	Haroratda uzunlamasına elastiklik moduli, ^0С
	400	450	500	550	600	650	700
Uglerod va past qotishma	1,55	1,40	-	-	-	-	-
Issiqlikka chidamli va issiqqa chidamli ostenit, issiqqa chidamli va issiqqa chidamli ostenit	1,80	1,74	1,67	1,60	1,52	1,43	1,32
Issiqlikka chidamli va korroziyaga chidamli xrom	1,78	1,71	1,63	1,54	1,40	-	-

Payvand choklarining mustahkamligi koeffitsienti (  ) asosiy metallning kuchiga nisbatan bo'g'inning mustahkamligini tavsiflaydi. Ш qiymatlari tikuv dizayniga va ulanish usuliga qarab 12.13-jadvalda keltirilgan. Qon tomirlari va apparatlarning choksiz elementlari uchun = 1.
12.13-jadval-payvandlashning kuch koeffitsienti

Payvandlash turi	Payvand choklarining mustahkamligi koeffitsientlarining qiymatlari
	Umumiy uzunlikdan boshqariladigan tikuvlarning uzunligi
	100%	10 до 50%
Avtomatik yoki yarim avtomatik payvandlashni amalga oshiradigan ikki tomonlama uzluksiz payvandlash bilan dumba yoki Taurus	1,0	0,9
Dikiş ildizining pastki qismi yoki ikki tomonlama qattiq qaynatma bilan Taurus, qo'l bilan amalga oshiriladi	1,0	0,9

Jadval davomi 12.13

Payvandlash turi	Payvand choklarining mustahkamligi
	Umumiy uzunlikdan boshqariladigan tikuvlarning
	100%	10 до 50%
Faqat bir tomondan payvandlash mumkin bo'lgan va payvandlash jarayonida tikuv ildizining yon tomonida metall astar mavjud bo'lib, tikuvning butun uzunligi bo'ylab asosiy metallga ulashgan	0,9	0,8
Yilda tavr payvandlangan qismlarning konstruktiv oralig'i bilan	0,8	0,65
Bir tomondan oqim yoki kera astar bilan avtomatik va yarim avtomatik payvandlash orqali amalga oshiriladigan dumba	0,9	0,8
Bir tomondan qo'lda bajariladigan dumba	0,9	0,65

Izoh: nazorat hajmi ishlab chiqarish bo'yicha texnik talablar va Rossiya Davlat texnik nazorati qoidalari bilan belgilanadi.


Strukturaviy elementlarning hisoblangan qalinliklariga o'sish. Qon tomirlari va apparatlarni hisoblashda, formulaga muvofiq aniqlangan tomirlar va apparatlar elementlarining hisoblangan qalinligiga (C) oshishini hisobga olish kerak:
с = с₁ + с₂ + с₃; с₁ = с_к + с_э,
Bu yerda с_к  formula bilan aniqlangan korroziyaning ko'payishi
с_к = П, (12.5)
Bu yerda П - muhitning materialga o'tkazuvchanligi (korroziya tezligi), mm / yil;
 qurilmaning ishlash muddati, yillar.
Korroziya va (yoki) eroziya muhiti bilan ikki tomonlama aloqada korroziya va (yoki) eroziyani qoplash uchun C1 o'sishi mos ravishda oshishi kerak.
Qurilmaning taxminiy ishlash muddatiga (10 � � 15 yil) asoslanib, atrof-muhitning o'tkazuvchanligiga qarab SK o'sishining qiymati quyidagi ma'lumotlarga muvofiq tanlanishi tavsiya etiladi:
 yiliga 0,05 mm dan oshmaydigan o'tkazuvchanlik bilan ma'lum bir muhitda chidamli materiallar uchun SK \ u003d 0;
 o'tkazuvchanligi yiliga 0,05 dan 0,1 mm gacha bo'lgan materiallar uchun, shuningdek o'tkazuvchanlik ma'lumotlari bo'lmagan taqdirda ma'lum bir muhitda chidamli materiallar uchun SK \ u003d 1.
Berilgan shaklda o'tkazuvchanligi bo'lgan materiallardan foydalanish-
de yiliga 0,1 mm dan ortiq, oldini olish kerak. Bunday materiallardan foydalangan holda, SK o'sishi har bir alohida holatda, qurilmaning ishlash muddatiga qarab, formulaga muvofiq belgilanadi (12.5).
Agar ma'lum bir muhitga chidamli himoya qoplamasi ishlatilsa (bimetalning korroziyaga qarshi qatlami, metall va metall bo'lmagan materiallar bilan qoplash, metall qoplamani qo'llash, emallash, gummlash va boshqalar) с_к = 0.
Kimyoviy apparatlardagi qismlarga eroziya yoki boshqa mexanik ta'sir uchun sening ko'payishi asosan hisobga olinmaydi. Bunday ta'sirni muhim tezlik bilan apparatda atrof - muhit harakati sodir bo'lgan hollarda hisobga olish tavsiya etiladi
(20 m/s dan ortiq suyuq muhit uchun, gazsimon muhit uchun 100 m/s dan yuqori), harakatlanuvchi muhitda abraziv qattiq zarralar mavjud bo'lganda, shuningdek, vositaning qismga ta'sir qilish harakati bilan. Ushbu holatlarning barchasida o'sish miqdori qurilmaning ushbu qismining ishlash muddatini hisobga olgan holda eksperimental ma'lumotlar asosida olinadi.
с₂ – salbiy tolerantlikni oshirish.
C3 ning texnologik o'sishi kema elementi va apparati devorining texnologik operalar, shtamplash, shuningdek montaj va boshqa qo'shma qurilmalar uchun kompensatsiyasini ta'minlaydi. C3 o'sishi hisoblangan qalinlikni standart varaq qalinligiga yaxlitlashni o'z ichiga olmaydi. Irqiy qalinlikdagi barcha o'sishlarning asosini texnologik tafakkurda ko'rsatish kerak. C2 va C3 ning o'sishi ularning umumiy qiymati nominal varaq qalinligining 5% dan oshgan hollarda hisobga olinadi.