Ko’p fotonli yutilishni M.Geppert-Mayer 1931 y.da nazariy ravishda oldindan aytgan, tajribada u faqat 1962 y.da (Kayzer va Garret) evropiy bilan aktivlangan kristaliga yoqut lazeri nuri tushirilganda aniqlangan. Biz bilamizki, monoxromatik nurlanish ideal tushuncha bo’lib, haqiqatda barcha real to’lqinlar to’lqin uzunliklarining biror intervaliga mos keladi. Ajrata olish qobiliyati eng katta bo’lgan spektral asboblarda ham ba’zi to’lqinlarni ajratish juda qiyin. Chunki spektral chiziqlar tabiiy kenglikka ega bo’ladi. spektral chiziqlarning bunday kenglikka ega bo’lishiga sabab atomda elektron tebranishlarning so’nishi bilan bog’liq bo’lgan sabablardir.
Nurlanish tufayli so’nish natijasida spektral chiziqning hosil bo’lgan eniga spektral chiziqning tabiiy yoki radiatsion eni deyiladi.
Atomni klassik elektrodinamika qonunlariga asosan tebranayotgan elektr dipoli deb qarab, nurlanishning tabiiy so’nish qonunini topamiz:
bu yerda: - elektronning zaryadi va massasi orqali ifodalanadigan va qancha vaqtda nurlanish intensivligi e marta kamayishini ko’rsatuvchi kattalik.
O’tilgan mavzular bo’yicha savollar.
1. Tabiatdagi nurlanish turlarini ayting. Vinning siljish qonunini tushuntirib bering.
2. Quyosh nurlanishi qanday turdagi nurlanishga misol bo’ladi?
3. Muvozanatli nurlanish nima? Energetik yorituvchanlik nima?
4. Prevo qoidasiga asosan nur chiqarish va yutish qobiliyatlari orasida qanday bog’lanish bor?
5. Olamning ultrabinafsha halokati deb ataluvchi tushuncha paydo bo’lishiga sabab nima?
6. Issiqlik nurlanishi qonunlaridan qayerlarda foydalaniladi?
7. Mumtoz nazariya issiqlik. nurlanishi qonunlarini tushuntirishda nima uchun ojizlik qildi?
8. Kvant nazariyasi yordamida nurlanish qonunlari qanday tushuntiriladi?
Do'stlaringiz bilan baham: |
