12-mashg‘ulot. Naslli erkak hayvonlarni bolalari sifatiga qarab baholash, qishloq xo`jalik hayvonlarini bonitirovka qilish. Darsning maqsadi

4-topshiriq. Jadval ko‘satkichlaridan foydalanib buqalarni avlodlariga qarab ikki usul yordamida baholang va tegishli xulosa qiling.


92-jadval
Qora-ola zotli buqalarni har xil usul yordamida bolalarning ko‘rsatkichlariga qarab baholash natijalari (P.R.Leper va Z.S. Nikoro)

20-M formulasi bo‘yicha buqa indeksi				Qizlarini tengdoshlari bilan solishtirish
Buqalarning laqabi	Qizlarni o‘rtacha mahsuldorligi, s	Ona sigirlarning o‘rtacha mahsuldorligi, s	Buqa indekslari, s	Buqalar ning laqabi	Qizlarni o‘rtacha mahsuldorligi, s	tengdoshlarning o‘rtacha mahsuldorligi, s	Qizlari bilan tengdoshlarining mahsuldorlik farqi, s
Sut miqdori
Vinograd	34,02	30,35		Bogatыr	32,28	34,09
Bogatыr	36,09	37,29		Vinograd	25,81	27,92
Valet	30,60	34,16		Valet	28,61	31,49
Vecher	31,49	36,61		Pobvditel	28,40	28,40
Pobvditel	27,93	30,40		Vecher	28,17	28,17
Narzan	29,60	34,00		Narzan	27,29	27,29
Yog‘ ko‘rsatkichi
Narzan	3,92	3,51			3,98	3,64
Valet	3,77	3,57			3,81	3,62
Vinograd	3,77	3,74			3,80	3,62
Vecher	3,65	3,58			3,70	3,63
Bogatыr	3,63	3,66			3,72	3,65
Pobedetel	3,58	3,63			3,40	3,63

5-topshiriq. 93-jadval ma’lumotlaridan foydalanib, F.F.Eysner formulasi bo‘yicha golland zotli buqalarning qizlari bilan ularning tengdoshlari ko‘rsatkichlarini solishtirib baholang.
93-jadval
Golland zotli buqalarning qizlari va qora-ola zotli tengdoshlarining mahsuldorligi (M.M.Lebedev)

Jumhuriyat	Buqaning tartibi va laqabi
		Hayvonlar soni	Sut sog‘imi, kg	Sutning yog‘liligi, %	Yog‘ning miqdori, kg
Qizlar
Estoniya (Vyandra) Litva	Iris 033	21	3494	4,07	142
	Edison 801	39	3117	4,19	131
	Effis 307	17	3050	3,94	120
	Spardlyu 341	16	2037	3,74	76
	Mixel 374	14	2983	3,62	103
	Paul 338	19	2196	3,72	82
Tengdoshlar
Estoniya (Vyandra) Litva	Iris 033	38	2999	4,17	125
	Edison 801	56	3317	4,13	137
	Effis 307	38	2731	3,90	106
	Spardlyu 341	24	2064	3,49	72
	Mixel 374	62	2543	3,59	91
	Paul 338	76	2057	3,68	76

6-topshiriq. Samarqand qishloq xo‘jaligi institutining O‘quv-tajriba xo‘jaligidagi qora-ola va golshtin zotli naslli buqalarning naslli sifatini har xil usullardan foydalanib baholang.


94-jadval
Qora-ola v agolshtin zotli buqalar qizlari tengqurlari hamda onalarining sut mahsuldorligi
(S.D.Dustqulov, I.I.Golubkin, M.CH.Cho‘tboev, F.I.Isroilov)

Buqalarning laqabi	Qizlar soni	305 kunlik sog‘imi, kg
		Qizlari ning	Onalari Ning	Tengdosh larining
Boris 3479	10	2801	2657	2731
Rotos 301	39	2822	2620	2695
Binokl 166	16	2689	2311	2744
Irent 343	11	2568	2311	2744
Bonapart-253	22	2693	2667	2639
Repard 462	9	2567	2437	2383
Bistriy 2373	11	2844	2720	2726
Ankis 1690	69	2754	2537	2873
Arkis 1693	8	2423	2060	2819
Azmutas 1136	16	3099	2680	2719
Sims 4112	31	2666	2571	2666
Telbis4051	17	2919	2509	2666
Verjanin 1746645	17	2616	2630	2648
Kondakter 1747649	168	2605	2515	2705
Xarlou 1765823	25	2836	2806	2627
Gudoj 901	13	2933	2706	2632
Kondor 2379	30	2395	2554	2675
Isxod 459	31	3856	2804	2620

7-topshiriq. Jadval ko‘rsatkichlari asosida tekshirilayotgan xo‘rozlarning jo‘jalarini 2-guruh tovuqlar mahsuloti bilan solishtirib baholang.


95-jadval
Tekshirilayotgan xo‘rozlar xo‘rozlar jo‘jalarining mahsuldorlik ko‘rsatkichlari (S.I.Smetnev)

Xo‘rozlar ning tartib raqami	Ona tovuqlarning 4 oylik tuxumi, (dona)		jo‘jalarning 4 oylik tuxumi, dona			Ona tovuq bilan jo‘janing mahsuldorlik bo‘yicha farqi %
	Yuqori mahsulotli tovuqlar	O‘rtacha mahsu lotli tovuqlar		Yuqori mahsulotli tovuqlar ning jo‘jalari	O‘rta mahsulotli tovuqlar ning jo‘jalari	Yuqori mahsulot Liginiki	O‘rtacha mahsulotli giniki
1	84,4	65		90,0	80,0
2	83,0	65		86,6	83,0
3	84,0	65		87,0	78,9
4	84,4	65		86,5	81,0
5	84,4	65		82,0	74,0
6	88,4	65		84,4	80,7
7	84,0	65		77,4	73,0

8-topshiriq. “Konimex” davlat naslchilik zavodida jaket barra tipli naslli qorako‘l qo‘chqorlarini har xil barra tipli sovliqlar bilan juftlash natijasida olingan qo‘zilar sifatiga qarab qo‘chqorlarni baholang (96-jadval).
96-jadval
Jaket barra tipli qo‘chqorlar bilan har xil barra tipli sovliqlarni juftlashda olingan qo‘zilar sifati (I.N. Dchkov, U.Manatov).

Qo‘chqorning raqami	DNK bo‘yicha nomeri	Barra tiipi va klassi	Qo‘zilarning sifati %
0945	651	Jaket, o‘rta 1	3,2	70,5	94,3	40,3
1267	49	Jaket, o‘rta 1	14,1	97,6	87,0	41,4
2701	46	Jaket, o‘rta 1	5,4	89,4	90,5	52,3
3655	48	Jaket, elita	18,1	94,5	91,5	38,8
4016	662	Jaket, elita	28,2	85,5	94,3	43,0
4078	525	Jaket, elita	3,7	96,3	90,2	32,0
4768	673	Jaket, elita	16,2	92,5	84,2	43,5
6998	541	Jaket, o‘rta 1	17,1	88,6	82,4	50,5
7393	686	Jaket, elita	30,1	90,3	94,5	42,0
7394	545	Jaket, elita	26,4	87,9	89,6	47,9

Mustaqil bajarish uchun vazifalar
1.Hayvonlarni genotip ko‘rsatkichlariga qarab baholash deganida nimani tushunasiz.
2.Nasl-nasab shajarasi nima va u qanday tuziladi.
3.Nasl-nasab shajarasining qanday shakllarini bilasiz
4.Hayvonlarning kelib chiqishiga qarab baholsha qanday o‘tkaziladi.
5.Zotdor erkak hayvonlar naslining sifatiga qarab baholash usullarini sanab bering.
6.Irsiyat panjarasi qanday chiziladi va to‘ldiriladi.
7.Naslli erkak hayvonlarni avlodalrining ko‘rsatkichlariga qarab baholaganda nimalarga e’tibor berish kerak.
8. Insert texnikasidan foydalanib, har xil turdagi naslli erkak hayvonlarni bolalari sifatiga qarab baholash bo‘yicha o‘z fikringizni ifodalang.


Matnni belgilash tizmi
(V) – men bilgan narsani tasdiqlaydi.
(+) - yangi ma’lumot
(-) – men bilgan narsaga zid
(-) – meni o‘ylantirdi. Bu borada menga qo‘shimcha ma’lumot zarur

Mavzu savollari	V	+	-	?
Sut yo‘nalishidagi qormol zotlariga qaysi belgilari bo‘yicha baho beriladi
Go‘sht yo‘nalishidagi qormol zotlariga qaysi belgilari bo‘yicha baho beriladi
Naslli erkak hayvonlarni bolalarining sifatiga qarab baholaganda nimalarga e’tibor berish zarur
Zotdor erkak hayvonlarni baholashning necha xil usuli mavjud