13-mavzu. Temir-beton konstruksiyalarni armaturalash reja

1-jadval

Armatura turlari	Armatura sinfi	Po‘lat markasi	Diametr, mm
Sterjensimon issiq tortilgan silliq	A –I	St 3sp3	6-40
		St 3sp3	6-40
		St 3sp3	6-40
		VSt 3sp2	6-40
		VSt 3sp2	6-40
		VSt 3sp2	6-40
		VSt 3Gsp2	6-18
Sterjensimon issiq tortilgan davriy profilli	A –II	VSt5sp2	10-40
		VSt5ps2	10-16
		VSt5ps2	18-40
		18G2S	40-80
		10GT	10-32
	A-III	35GS	6-40
		25G2S	6-40
	A-IV	80S	10-18
		20XG2S	10-22
	A-V	23X2G2T	10-22
Sterjensimon termik mustahkamlangan davriy profilli	At-IV At-V At-VI	-	10-25
		-	10-25
		-	10-25
Oddiy tekis armatura simi	V-I	-	3-5
Oddiy davriy profilli armatura simi	Vr-I	-	3-5
YUqori mustahkamlikdagi armatura simi	V-II	-	3-8
YUqori mustahkamlikdagi davriy profilli armatura simi	Vr-II	-	3-8
Armatura kanatlari	K-7	-	4,5-15

2-jadval. Sterjen armaturaning mexanik xossalari

Armatura po’latini ng sinfi	Sterjenlar diametri, mm	Oquvchan-lik chegarasi, MPa	Cho’zilishiga mustahkamlik chegarasi, MPa	Nisbiy uzayi-shi,%	Sovuq holatda egilish burchagi, grad: S-opravka qalinligi, d- sterjen diametri
		Kamida
A-I A-II A-III A-IV A-V A-VI	6-40 8-80 6-40 10-32 10-32	235 295 390 590 785 980	375 490 590 885 1030 1225	25 19 14 8 7 6	180^0; S0,5d 180^0; S3d 90^0; S 3d 45^0; S5d 45^0; S5d 45^0; S5d
At-IV At-V At-VI At-VII	10-28 10-28 10-28 10-28	590 785 980 1180	785 1030 1200 1400	9 7 6 5	45^0; S5d 45^0; S5d 45^0; S5d 45^0; S5d

Po‘lat armaturalar etarli darajada plastiklikka ega bo‘lishi kerak, bu yuk ostidagi konstruksiyaning ish sharoitida va shuningdek armatura tayyorlashda juda muhim faktordir.

Po‘lat armaturasning plastiklik xususiyati uni uzishga sinalganda nisbiy cho‘ziluvchanligi bilan xarakterlanadi.
Payvandlashda po‘lat armaturani mexanik xususiyatlari pasaymasligi zarur. Qaynoq prokatlangan, tarkibida oz miqdorda uglerodi bo‘lgan St3, St5 va 10 GT po‘latlar yaxshi payvandlanadiganlarga kiritiladi. Past legirlangan po‘latlar qoniqarli payvandlanuvchiga, 80 S – payvandlanmaydiganlarga kiritiladi.
Termik mustahkamlangan po‘latlar – A_t-IV, A_t-V va A_t-VI payvandlanishi chegaralangan, chunki yuqori harorat va payvandlash davridagi oksidlanish mustahkamlikni kamayishga olib keladi, ba’zan esa mo‘rtlikni oshiradi.
V-I klass simlar payvandlanishi chegaralanganga, V-II- payvandlanmaydigan po‘lat turiga kiradi.
Qurilish konstruksiyalarining muhim ko‘rsatkichlari uzoq muddatga yuk ta’sirida bo‘lgan, po‘lat armaturaning reologik xususiyatlari, cho‘ziluvchanlik va qoldiq deformatsiya kuchlanishi hisoblanadi.
CHo‘ziluvchanlik – bu domiy yuk ta’siri ostida plastik deformatsiyaning sekin oshib borishi.
Relaksatsiya – qoldiq deformatsiya – bu doimiy deformatsiyada kuchlanishning pasayishi.
Qoldiq deformatsiya-cho‘zilish natijasidir, bu holat hamma po‘lat armatura turiga mansub; simli armaturaga nisbatan eshilgan va arqonli armaturalar uchun ancha yuqori, sterjenli armaturalarda esa ancha past; bu uning yuqori elastiklik xususiyati bilan tushuntiriladi.
Armatura po‘latining sifati uni korroziyaga chidamliligi bilan ham baholanadi. Tarkibida uglerod miqdorini ko‘payishi bilan korroziyaga chidamliligi pasayadi, shuning uchun uglerodi kam bo‘lgan armatura po‘latiga nisbatan yuqori mustahkam sim korroziyaga anchagina beriluvchan. Temir-beton konstruksiyalarni loyihalashda albatta belgilangan maqsadga muvofiq beton markasi va turi, po‘latning payvandlashga beriluvchanlik darajasi, foydalanish sharoitlari, yuk ta’siri xarakteri va shuningdek maxsus talablarga ko‘ra armatura tanlanadi.

3. 
   Po‘lat armatura va o‘rnatiladigan detallarni tayyorlash
   

Armatura mahsulotlari uchun po‘latga mexanik ishlov berishda to‘g‘rilash, po‘latni o‘lchash va kesish, to‘r va sterjenlarni egish, montaj ilgaklarini tayyorlash kiritiladi. Bu ishlarni bajarishda zamonaviy turli turdagi stanok va mashinalardan foydalaniladi. Po‘latga mexanik ishlov berishdagi asosiy postlar avtomatlashtirilgan. Avtomatik qurilma SMJ- 357 va I-6118 rusumli stanok bir vaqtda buxtani echish, to‘g‘rilash, tozalash va po‘lat armaturani berilgan o‘lchov asosida kesishni bajaradi.
O‘ramda etkazib beriladigan armatura sterjenini tayyorlash, diametri 3-12 mm li V-I, V_r-I, A- II va A- III klass po‘latidan ishlab chiqariladi.
Bu stanoklarning ish qoidasi cho‘zadigan rolik buxtadan armaturani bo‘shatadi, to‘g‘rilash barabanidan o‘tadi, u erda to‘g‘rilanadi va tozalanadi keyin o‘lchangan uzunlik gilotin turidagi (jodi) qurilmada kesiladi.
Qabul qiluvchi va uzatuvchi moslamali to‘g‘ri kesadigan stanok I-6118 yordamida uzunligi 1 dan 6 gacha va hatto 9 m gacha sterjenlarni tayyorlash mumkin (3.1-rasm). Stanokda uzunligi 100-1000 mm sterjenlarni ham kesish mumkin.
To‘g‘rilovchi kesuvchi stanok I-6022A diametri 6-16 mm gacha bo‘lgan silliq va davriy profili o‘ralgan armaturalarni to‘g‘rilash uchun mo‘ljallangan. 2.17-jadvalda yig‘ma temir-beton zavodlarida to‘g‘rilovchi va kesuvchi mashinaning texnik xarakteristikasi berilgan.

3- jadval. To‘g‘rilovchi-kesuvchi mashinaning texnik xarakteristikasi