13-mavzu. Yong‘inga xavfli zonalardagi elektr qurilmalar Reja

Elektr mashinalari 
Har qanday sinfli yong‟inga xavfli zonalarda 10 kVgacha bo„lgan kuchlanishli 
elektr mashinalar qo„llanilishi mumkin, bunda ularning qobig‟i “Elektr aylanuvchi 
mashinalar. Aylanadigan elektr mashinalarining qobiqlarining himoya darajasini 
tasniflash” davlat standartiga muvofiq himoyalangan bo„lishi va 7.4.1-jadvalda 
ko„rsatilgan qiymatdan kambo„lmasligi lozim. 
Har qanday sinfli yong‟inga xavfli zonalarida yopiq yoki ochiq tsiklli 

---

shamollatilishi toza havo bilan puflanadigan elektr mashinalar ishlatilishi mumkin. 
Ventilyatsiya tizimi yopiq tsiklda bajarilganida, qurilmadagi havo yo„qotishlarini 
bartaraf etish va mashinalar hamda kanallarda ortiqcha bosim hosil qilinmasligi 
ta‟minlanishi kerak. 
Mashinaning o„rnatilgan muhit sharoitlariga qarab, qobiqni suv kirishidan 
(belgilanish darajasi-2) himoya qilish darajasini o„zgartirishga ruxsat beriladi. 
Elektr sanoati tomonidan qobig‟ining himoya darajasi IR44 bo„lgan yirik sinxron 
mashinalari, o„zgarmas tok mashinalari va statik o„zgartirgich agregatlarni ishlab 
chiqarilishi o„zlashtirilguniga qadar, P-IIa sinfli yong‟inga xavfli zonalarida qobig‟ini 
himoya darajasi kamida IP20 bo„lgan mashina va agregatlar qo„llanilishi mumkin. 
Elektr mashinalarini ventilyatsiya qilish uchun havo yonuvchan moddalarning 
bug‟ va changini o„z ichiga olmaydigan bo„lishi lozim. Qayta ishlangan havoni 
yong‟inga xavfli zonasiga chiqarilishiga yo„l qo„yilmaydi. 
Har qanday sinfli yong‟inga xavfli zonalarida ko„tarib yuriladigan 
elektrlashtirilgan asbobning elektr qurilmalari qobiqni himoya qilish darajasi kamida 
IR44 bo„lishi kerak; yong‟inga xavfli bo„lgan joylarda uskunalarni ta‟mirlash uchun 
maxsus texnologik talablarni bajarish sharti bilan qobig‟ini himoya darajasi IPZZ 
bo„lishiga ruxsat beriladi. 
Normal ish sharoitlari uchqun chiqarib ishlaydigan qismlarga ega bo„lgan elektr 
mashinalar (masalan, kontaktli halqalarga ega elektr dvigatellar) yonuvchan 
moddalardan kamida 1 m masofada joylashgan bo„lishi yoki ulardan yonmaydigan 
ekran bilan ajratilgan bo„lishi kerak. 
Yong‟inga xavfli bo„lgan hududlarda o„rnatilgan mexanizmlar uchun quyidagi 
shartlar bajarilganda, 7.4.1-jadvalda ko„rsatilgan qobig‟ini himoya darajasi kamroq 
bo„lgan elektr dvigatellaridan foydalanishga ruxsat beriladi: 
-elektr dvigatellar yong‟inga xavfli hududlardan tashqarida o„rnatilishi kerak; 
-mexanizmning yuritmasi devor orqali o„tkazilgan val yordamida amalga 
oshirilishi kerak.