14-Tema. Korporativ strategiyasini ishlep shiqiw ham amelge asiriw basqishlarinin oʻza-ara izbe-izligi

1-keste

Kárxana finansliq strategiyasın islep shıǵıw hám ámelge asırıwdıń tiykarǵı basqıshlari

Basqıshlar	Túsindirme
1-basqısh	Finanslıq strategiyanı qáliplestiriwdiń ulıwma dáwirin anıqlaw
2-basqısh	Sırtqı finanslıq ortalıq menen baylanıslı faktorlardı úyreniw
3-basqısh	Kárxana finanslıq iskerliginiń kúshli hám hálsiz táreplerin bahalaw
4-basqısh	Kárxananıń strategik finanslıq jaǵdayını kompleks bahalaw
5-basqısh	Finanslıq iskerliktiń strategik maqsetlerin qáliplestiriw
6 -basqısh	Finanslıq iskerliktiń maqsetli strategik normaların islep shıǵıw
7-basqısh	Tiykarǵı strategik finanslıq qararlardı qabıllaw
8-basqısh	Islep shıǵılǵan finanslıq strategiyanı bahalaw
9 -basqısh	Finanslıq strategiyanı ámelge asırıwdı támiyinlew
10 -basqısh	Finanslıq strategiyanı ámelge asırıw qadaǵalawını shólkemlestiriw

Kárxana finanslıq strategiyasın islep shıǵıw hám ámelge asırıw basqıshlarınıń hár biri jóninde tómende bólek toqtalıp ótemiz.

Finanslıq strategiyanı qáliplestiriwdiń ulıwma dáwirin anıqlaw. Bunda kárxananı rawajlandırıwdıń korporativ strategiyasın qáliplestiriw ushın qabıl etiletuǵın dáwir finanslıq strategiyaǵa hákimniń qol astındaǵı xarakterde bolıwı kerek, yaǵnıy finanslıq strategiyanı ámelge asırıw belgilengen waqıt shegarasıdan chiqmasligi kerek (bazar kon'yukturasini esapqa alǵan halda 3-5 jıl sheńberinde, sonıń menen birge kárxananıń turmıslıq sikli, tarmaq baǵınıwı esapqa alınadı ).

Sırtqı finanslıq ortalıq menen baylanıslı faktorlardı úyreniw. Bunda kárxana finanslıq iskerligi ekonomikalıq -huqıqıy shárt-shárayatları hám olardıń finanslıq strategiya belgilengen dáwirde múmkin bolǵan ózgerisleri úyrenip shıǵıladı. Bunnan tısqarı bul basqıshda finanslıq bazar kon'yukturasi hám oǵan tásir etiwshi faktorlar analiz etiledi, sonıń menen birge kárxananıń keleshekdegi finanslıq iskerligi menen baylanıslı bólek segmentleri kesiminde finanslıq bazar kon'yukturasi prognozı islep shıǵıladı.

Kárxana finanslıq iskerliginiń kúshli hám hálsiz táreplerin bahalaw. Bunday bahalaw processinde ashılıp atırǵan investitsion múmkinshiliklerden paydalanıw ushın kárxananıń jetkiliklishe real múmkinshilikke egaligi, sonıń menen birge finanslıq iskerlik

natiyjeliligin pasaytiruvchi ishki faktorlar anıqlanıwı kerek. Finanslıq iskerlikti ámelge asırıwdaǵı ishki máseleler diagnostikası ushın kárxananıń hár qıylı funksional zonaların úyreniwge tiykarlanǵan, finanslıq iskerlikti rawajlandırıwdı támiyinleytuǵın kárxana basqarıwdı izertlew etiw metodınan paydalanıladı. Izertlew etiw funksional zonaları retinde tómendegiler usınıs etiledi:

• faoliyatni diversifikatsiyalew hám óndiris kólemin keńeytiwge tiyisli marketing múmkinshilikleri;

• investitsion resursların qáliplestiriwdiń finanslıq múmkinshilikleri;

• finansliq strategiyanı islep shıǵıw hám ámelge asırıwdı támiyinleytuǵın professional hám maman xızmetkerler quramı, sanı ;

• kárxanada strategik finanslıq qararlar qabıllawdı támiyinleytuǵın informaciya bazası bar ekenligi;

• kárxana basqarıwı shólkemlestirilgen dúzilisi hám shólkemlestirilgen mádeniyatı awhali.

Kárxananıń strategik finanslıq jaǵdayını kompleks bahalaw. Bunday bahalaw processinde kárxana finanslıq iskerligin rawajlandırıwdıń múmkinshilikleri hám shegaralarını xarakteristikalaytuǵın tiykarǵı parametrler haqqında anıq oyda sawlelendiriw alınıwı kerek. Bul parametrler tómendegiler:

- kárxana múlk iyelerileri, basqarıwshıları hám finanslıq menejerlari strategik oylaw dárejesi;

- faoliyatga tásir etiwshi sırtqı ortalıq za’ru’rli elementleriniń awhali hám keleshekdegi dinamikası haqqında finanslıq menejerlarning bilim dárejesi;

- kárxanada finanslıq analiz, joybarlaw hám qadaǵalaw sistemasınıń ámel etiw natiyjeliligi;

- strategik máselelerdi sheshiwge jóneltirilgen ilajlar.

Finanslıq iskerliktiń strategik maqsetlerin qáliplestiriw. Bul iskerliktiń tiykarǵı maqseti kárxana múlk iyelerileriniń mápdarlıq dárejesin asırıw hám kárxananıń bazar ma`nisin maksimallastırıwda kórinetuǵın boladı. Usınıń menen birge bul bas maqset kárxananıń keleshekdegi finanslıq rawajlanıw wazıypaları hám qásiyetlerin esapqa alǵan halda anıqlawtirishni talap etedi. Strategik maqsetler sisteması finanslıq iskerliktiń eń nátiyjeli baǵdarlarını tańlaw, finanslıq resurslarınń jetkiliklishe muǵdarın qáliplestiriw hám olar quramını optimallastırıw ; keleshekdegi xojalıq iskerligin ámelge asırıw processinde finanslıq risklar dárejesin muwapıqlastırıw hám basqalardı támiyinlewi kerek.

Finanslıq iskerliktiń maqsetli strategik normaların islep shıǵıw. Aldınǵı basqıshda formalantirilgan strategik finanslıq maqsetler sisteması anıq maqsetli strategik normalar menen anıqlawtirilishi kerek. Finanslıq iskerliktiń bunday maqsetli strategik normalardı islep shıǵıw tiykarǵı basqarıw qararların qabıllaw hám finanslıq strategiya atqarılıwın baqlaw ushın baza retinde xızmet etedi. Tiykarǵı strategik finanslıq qararlardı qabıllaw. Bul basqıshda finanslıq iskerliktiń maqsetlerinen hám maqsetli strategik normalardan kelip shıqqan halda kárxananı finanslıq rawajlandırıwdıń tiykarǵı strategiyaları bólek dominant tarawlar kesimida finansliq siyosat finansliq faoliyatning alohida jihatlari bo'yicha anıqlanadı. Belgilengen maqsetlerdi ámelge asırıw ushın strategik jaǵdaylarǵa muqobil variantlar shakllantiriladi va ularni baholash hamda tanlash amalga

asırıladı. Bul kárxana strategik finanslıq rawajlantishining kompleks programmasın qáliplestiriw imkaniyatın beredi.

Islep shıǵılǵan finanslıq strategiyanı bahalaw. Bunday bahalaw kárxana tárepinen ornatılǵan arnawlı ekonomikalıq hám noekonomikalıq kriteryalar sisteması boyınsha ótkeriledi. Islep shıǵılǵan finanslıq strategiyaǵa bahalaw nátiyjeleri boyınsha zárúriy ońlawlar kiritiledi, keyin bolsa ámelge asırıwǵa qabıl etiledi.

Finanslıq strategiyanı ámelge asırıwdı támiyinlew. Finanslıq strategiyanı ámelge asırıw processinde belgilengen strategik ilajlar aldınan buyrıq tiykarında tayarlanadı hám sırtqı finanslıq ortalıq faktorlarınıń shártli qápelimde ózgerisler boyınsha jańa basqarıw qararları qabıl etiledi.

Finanslıq strategiyanı ámelge asırıw qadaǵalawını shólkemlestiriw. Bunday qadaǵalaw kárxana finanslıq iskerliginiń tiykarǵı strategik maqsetli normaların ámelge asırıw jolin sáwlelendiriwshi strategik finanslıq kontrolling tiykarında ámelge asırıladı.

Kárxana finanslıq strategiyasın islep shıǵıw procesiniń keltirilgen izbe-izlilikdegi tiykarǵı basqıshları kárxana finanslıq iskerligi qásiyetlerin hám finanslıq menejerlar strategik oylawların esapqa alǵan halda jáne de anıqlawtirilishi hám detallashtirilishi múmkin.

3. Finanslıq qararlar qabıllawda strategik finanslıq analiz jáne onıń

tiykarǵı baǵdarları

Kárxana finanslıq -xojalıq iskerligi boyınsha finanslıq qararlar qabıllawda strategik finanslıq analiz bólek áhmiyetke iye boladı. Strategik finanslıq analiz keleshekdegi dáwirde kárxananı rawajlandırıwdıń anıq qásiyetleri hám múmkin bolǵan baǵdarlarınan kelip shıqqan halda kárxana finanslıq iskerligin ámelge asırıwdıń natiyjeliligine ishki hám sırtqı faktorlar tásirin úyreniw procesin ózinde sáwlelendiredi.

Strategik finanslıq analizniń juwmaqlawshı nátiyjesi finanslıq iskerliktiń hár bir strategik dominant tarawları kesiminde finanslıq rawajlanıwdıń tiykarların hám múmkinshiliklerin kóp tárepleme hám kompleks xarakteristikalaytuǵın kárxana strategik finanslıq pozitsiyasi modeli esaplanadı.

Strategik finanslıq analizni ámelge asırıwdıń za’ru’rli tiykarlarınan biri onıń tiykarǵı ob'ektlerin anıqlaw esaplanadı. Pútin halda strategik finanslıq analizniń tiykarǵı ob'ektleri retinde kárxananıń strategik finanslıq rawajlanıw dominant tarawları (baǵdarları ) ga itibar qaratiladi. Strategik finanslıq analiz ótkeriw processinde finanslıq rawajlanıwdıń dominant tarawlarıdan hár biri kórip chiqilayotgan jónelis boyınsha kárxana finanslıq iskerligi qásiyetleri hám nátiyjelerin hár qıylı táreplerden xarakteristikalaytuǵın bólek segmentlerge bolıwdı shólkemlestiriw maqsetke muwapıq. Strategik finanslıq analiz ob'ektlarining kárxananıń strategik finanslıq rawajlanıwı dominant tarawları kesimindegi usınıs atırǵan segmentatsiyasi tómendegi suwretde sáwlelendirilgen (2-súwret).



1- rasm. Strategik finanslıq analiz ob'ektlarining kárxana strategik finanslıq rawajlanıw dominant tarawları kesimindegi usınıs atırǵan segmentatsiyasi
Strategik analiz ótkeriw tiykarları kárxana xojalıq iskerligine bólek faktorlardıń tásiri hám olardıń islep turǵan ortalıǵı sharayatını úyreniwden struktura tapqan. Strategik finanslıq analiz baǵdarları hám ob'ektleri quramını esapqa alǵan halda onıń úyreniw predmeti bolıp kárxananıń islep turǵan finanslıq ortalıǵı esaplanadı. Kárxananıń islep turǵan finanslıq ortalıǵı degende shólkemge, onıń finanslıq iskerligi formaları hám nátiyjelerine tásir etiwshi shárt-shárayatlar hám faktorlar sisteması túsiniledi.

Finanslıq iskerlikti ámelge asırıw processinde bólek shárt-shárayatlar hám faktorlar tásiri xarakteristikası menen baylanıslılıqda, sonıń menen birge olardı kárxana tárepinen baqlaw múmkinshiliklerine kóre islep turǵan ulıwma finanslıq ortalıqdıń tómendegi bólek túrlerin ajıratıp kórsetiw múmkin:

- bilvosita tásir etetuǵın sırtqı finanslıq ortalıq ;

- bevosita tásir kórsetiwshi sırtqı finanslıq ortalıq ;

- ichki finanslıq ortalıq.

Tikkeley bolmaǵan tásir etetuǵın sırtqı finanslıq ortalıq uzaq múddetli dáwirde shólkemge, kárxananıń finanslıq iskerligi formaları hám baǵdarlarıǵa tásir etiwshi makrodarajada júzege keliwshi shárt-shárayatlar hám faktorlar sisteması menen xarakteristikalanadı. Kárxananıń olar ústinen tuwrıdan-tuwrı qadaǵalawdı ámelge asırıw múmkinshiligi ámeldegi emes. Sırtqı finanslıq ortalıqdıń bunday túri anıq bir kárxanaǵa salıstırǵanda munasábeti boyınsha kórinetuǵın bolıwı individual qásiyetleri menen xarakteristikalanmaydi. Tikkeley bolmaǵan tásir etetuǵın sırtqı finanslıq ortalıq shárt-shárayatları qáliplesiwinde mámleketlik finanslıq siyasatı hám kárxanalar finanslıq iskerligin mámleketlik tárepinen tártipke salıw za’ru’rli rol oynaydı.

Tikkeley tásir kórsetiwshi sırtqı finanslıq ortalıq kárxananıń kontragentlar menen finanslıq operatsiyalar hám pitimler boyınsha finanslıq munasábetleri processinde qáliplesetuǵın, shólkemge, onıń finanslıq iskerlik formaları hám nátiyjelerine tásir etiwshi shárt-shárayatlar hám faktorlar sistemasın xarakteristikalaydı. Bunda tikkeley tásir kórsetiwshi sırtqı finanslıq ortalıq óz-ara baylanıslı baylanıslar procesine tásir kórsetiwi múmkin. Bunday kontragentlar menen finanslıq iskerlik boyınsha nátiyjeli finanslıq munasábetlerdi ámelge asırıw kárxana ushın unamlı bolǵan tiyisli shárt-shárayatlar hám faktorlar sistemasın basqarıw imkaniyatın beredi.

Ishki finanslıq ortalıq kárxana basshıiyati hám finanslıq xızmet qánigeleri tikkeley qadaǵalawı astında bolǵan kárxananıń eń jaqsı nátiyjelerine jetiwi maqsetinde finanslıq iskerlik formaları hám olardı shólkemlestiriwdi tańlawda júzege keliwshi shárt-shárayatlar hám faktorlar sistemasın xarakteristikalaydı. Ishki finanslıq ortalıq kárxananıń strategik dáwirde qoyılǵan maqset hám wazıypalarına erisiw imkaniyatın beretuǵın finanslıq múmkinshiliklerdi da óz ishine aladı.

Strategik finanslıq analizni ámelge asırıw qásiyetleri tekǵana retrospektiv, usınıń menen birge bólek faktorlar hám shárt-shárayatlar múmkin bolǵan ózgerisleri tásirin esapqa alǵan halda kárxana finanslıq múmkinshilikleri keleshekdegi jaǵdayını da kórsetip beredi. Bul strategik finanslıq analiz ótkeriwdiń stilistik apparat tárepinen dúzilgen arnawlı metodlarınan paydalanıw zárúriyatın kórsetedi (bunday arnawlı metodlar analitik izertlewdiń toldırılǵan hám dástúriy metodları bolıwı múmkin). Strategik finanslıq analiz tiykarǵı metodları sisteması hám olardıń qollanıw tarawı tómendegi kestede sáwlelendirilgen (2-keste).

2- jadval

Strategik finanslıq analiz tiykarǵı metodları sisteması hám olardıń qollanıw tarawı

Strategik finansliq tahlil asosiy metodlari	Metodlarning qoʻllanish sohasi
	Bilvosita ta’sir etadigan tashqi	Bevosita ta’sir etadigan tashqi	Ichki finansliq muhit omillari
	finansliq muhit omillari tahlili	finansliq muhit omillari tahlili	tahlili
SWOT-tahlil	+	+	+
PEST-tahlil	+
SNW-tahlil			+
Portfel tahlil		+	+
Stsenariy tahlil	+	+	+
Ekspert tahlil	+	+	+

Bul metodlardıń hár biri dúzilisin tómende kórip shıǵamız. Strategik finanslıq analiz tómendegi izbe-izlilikde ámelge asırıladı :

1. Tikkeley bolmaǵan tásir etetuǵın sırtqı finanslıq ortalıq analizi.

2. Tikkeley tásir etetuǵın sırtqı finanslıq ortalıq analizi. 3. Ishki finanslıq ortalıq analizi.

4. Kárxananıń strategik finanslıq jaǵdayını kompleks bahalaw.

Tikkeley bolmaǵan tásir etetuǵın sırtqı finanslıq ortalıq faktorları analizi SWOT-analiz - strategik analiz tiykarǵı metodına tayanadi. Bul metoddan paydalanıw júdá ápiwayı bolıp kárxananıń strategik finanslıq jaǵdayını onıń tiykarǵı sırtqı táreplerin operativ bahalaw imkaniyatın beredi. Tikkeley bolmaǵan tásir etetuǵın sırtqı finanslıq ortalıq faktorları analizi processinde makrodarajada háreketke keltiriletuǵın sırtqı unamlı múmkinshilikler hám kárxananı finanslıq rawajlandırıwdıń ushın tosıqlar anıqlanadı. Bunda unamlı múmkinshiliklerge strategik finanslıq rawajlanıw processinde kárxana bazar ma`nisiniń artıwın támiyinleytuǵın múmkinshilikler; rawajlanıwı ushın tosıqlarǵa bolsa kárxananıń ósiw jolına tiyisli irkiniwler kiredi.

Bunday analizni ámelge asırıwdıń dáslepki shárt-shárayatları tikkeley bolmaǵan tásir etetuǵın sırtqı finanslıq ortalıq faktorlarını bólek belgileri boyınsha gruppalaw esaplanadı.

Tikkeley bolmaǵan tásir etetuǵın sırtqı finanslıq ortalıq boyınsha strategik finanslıq analizde PEST-analiz sistemasında kórip shıǵıladıǵan faktorlardı gruppalaw Prinsipiden da paydalanıladı PEST-analiz sisteması tek makrodarajadagi faktorlardı strategik analiz etiwge qaratılǵan. Bunday faktorlar gruppaları PEST qısqartpa sózin xarakteristikalaytuǵın tómendegi tórtew túrge bólinedi:

P - siyasiy-huqıqıy ortalıq (political and legal environment); E - ekonomikalıq ortalıq (economic environment);

S - sociallıq -materiallıq ortalıq (sociocultural environment; T - texnologiyalıq ortalıq (technological environment).

PEST-analiz sistemasınıń kárxana strategik rawajlanıwda za’ru’rli rol o'ynovchi faktorlar quramını kórip shıǵamız.

Siyasiy-huqıqıy ortalıqta strategik keleshekde finanslıq iskerlik rawajlanıwına finans bazarın, kárxana finanslıq iskerligin, mámleketdegi pul mámilesin mámleketlik tárepinen tártipke salıw formaları hám metodları ; bólek tarmaq hám iskerlik tarawlarını mámleketlik tárepinen qollap-quwatlaw siyasatı ; joqarı maman mutaxassislar tayarlaw boyınsha mámleketlik siyasatı ; shet el investitsiyalardı tartıw hám qorǵaw boyınsha siyasat ; kárxanalar bankrotligi hám finanslıq salamatlandırıw processlerin tártipke salıwdıń huqıqıy tárepleri; kárxanalar finanslıq esabatları standartları tásir kórsetedi.

Ekonomikalıq ortalıqta kárxana strategik finanslıq rawajlandırıwǵa ekonomikalıq dinamika pátleri (jalpı ishki ónim hám milliy dáramat kórsetkishlarining ózgeriwi); milliy paydanıń tutınıw hám fond parametrlaridagi óz-ara qatnası ; inflyatsiya pátleri; yuridikalıq hám fizikalıq shaxslardı salıqqa tartıw sisteması ; pul oborotı (mámilesi) tezligi; valyuta kursları dinamikası ; Oraylıq bank qayta finanslash stavkası dinamikası sezilerli dárejede tásir kórsetedi.

Sociallıq -materiallıq ortalıqta kárxana finanslıq iskerligi rawajlanıwına miynetke uqıplı xalıqtıń tálim hám mádeniyat dárejesi; joqarı tálim sistemasında finanslıq iskerlik tarawı boyınsha qánigeler tayarlaw dárejesi; bazar reformaların ámelge asırıwǵa xalıqtıń munasábeti tásir kórsetedi.

Texnologiyalıq ortalıqta basqarıwdıń texnikalıq quralları, finanslıq texnologiyalar hám instrumentler tarawlarıdaǵı innovatsiyalar kárxananıń strategik finanslıq rawajlanıwına sezilerli dárejede tásir kórsetedi.

Tikkeley bolmaǵan tásir etetuǵın sırtqı finanslıq ortalıq bólek faktorlarını bahalaw processinde kárxana strategik finanslıq rawajlandırıwǵa qolay múmkinshilikler yamasa tosıqlar tásir dárejesi ádetde bes zıyapatlıq sistemada bahalanadı. Sonıń menen birge, qolay múmkinshilikler “+” menen, tosıqlar bolsa “-” menen belgilenedi. Bunday omilli bahalaw kárxana strategik finanslıq rawajlanıwınıń bólek dominant tarawları segmentinen hár biri boyınsha ótkeriledi. Sonı esapqa alıw kerek, tikkeley bolmaǵan tásir etiwshi sırtqı finanslıq ortalıq faktorları SWOT-analiz sistemaları rawajlanıw uǵımsızlıǵı joqarı dárejesi menen xarakteristikalanadı hám bunda PEST-analiz sisteması strategik finanslıq analizniń stsenariyli yamasa ekspetli bahalaw metodları menen toldırıladı.

Tikkeley bolmaǵan tásir kórsetetuǵın sırtqı finanslıq ortalıq za’ru’rli faktorlarını bahalaw nátiyjeleri boyınsha “múmkinshilikler hám tosıqlar matritsasi” dúziledi.

Tikkeley tásir etiwshi sırtqı finanslıq ortalıq faktorları analizi da SWOT- analiz metodına tiykarlanadı. Sol sebepli strategik finanslıq analizni ámelge asırıwdıń dáslepki shárt-shárayatları bir tárepden kárxana menen finanslıq munasábetlerge kiriwiwshi sub'ektlerdi gruppalaw, basqa tárepden strategik dáwirde bunday munasábetler natiyjeliligine tásir etiwshi tiykarǵı faktorlardı belgilew esaplanadı.

Ótkerilgen izertlew nátiyjeleri kórsetiwishe, strategik analiz processinde tikkeley tásir etiwshi sırtqı finanslıq ortalıq faktorları analizi pútin halda alınǵanda kárxana menen finanslıq munasábetlerge kiriwiwshi sub'ektler tómendegi altı tiykarǵı gruppaǵa ajratıladı :

- xom buyımlar, material hám yarım tayın ónimler jetkezip beretuǵınlar ;

- tayyor ónim satıp alıwshılar (qarıydarlar );

- turli sırtqı kórinislerde kreditler usınıs etken kreditorlar;

- institutsional hám individual investorlar;

- sug'urta kompaniyaları ;

- finansliq dáldalshılar.

Sonı esapqa alıw kerek, finanslıq ortalıqdıń bul kórinisi faktorlarını ekonomikalıq tárepten bahalawda PEST-analiz sisteması boyınsha gruppalaw ámelge asırilmaydi. Ekonomikalıq faktorlar kárxananıń joqarıda sanap ótilgen kontragentlar menen finanslıq munasábetlerin esapqa alǵan halda individuallashtiriladi.

Tikkeley tásir etiwshi sırtqı finanslıq ortalıq bólek faktorlarını bahalaw procesi kórip shıǵılǵan tikkeley bolmaǵan tásir etiwshi sırtqı finanslıq ortalıq faktorlarını bahalawǵa uqsaw. Kórip shıǵılıp atırǵan finanslıq ortalıq bólek faktorlarını bahalawda SWOT-analiz nátiyjeleri zárúriy jaǵdaylarda strategik finanslıq analizdiń portfelli analiz (kontragentlar menen bólek operatsiyalar portfeli kesiminde), stsenariy analizi yamasa ekspert analiz metodları bahalaw nátiyjeleri menen toldırıladı. Tikkeley tásir etiwshi sırtqı finanslıq ortalıq za’ru’rli faktorlarını bahalaw nátiyjeleri boyınsha “múmkinshilikler hám tosıqlar matritsasi” dúziledi.

Ishki finansliq ortaliqfsktorlaranalizii kárxananıń finanslıq múmkinshilikleri menen birge olardan paydalanıw natiyjeliligin da xarakteristikalaydı. Kárxana finanslıq strategiyasın islep shıǵıw processinde ishki finanslıq ortalıq faktorlarını úyreniw dástúriy túrde kárxana finanslıq iskerliginiń kúshli hám hálsiz táreplerin kórsetiwge jóneltirilgen SWOT-analizge tiykarlanadı.

Sońǵı jıllarda kárxana finanslıq iskerligin analiz etiwde kúshli hám hálsiz táreplerge bolǵan jantasıwdıń rawajlanıwı kárxana ishki ortalıǵı faktorlarını analiz etiwde paydalanılatuǵın SNW-analizi júzege keliwine sebep boldı. SNW qısqartpa sózi izertlew faktorları boyınsha kárxananıń tómendegi jaǵdayları xarakteristikaın sáwlelendiredi:

S - kúshli tárepi (strenght position); N - neytral tárepi (neutral position); W - hálsiz tárepi (weakness position).

Kárxana ishki ortalıǵı bólek faktorlarını bahalawdaǵı ornı boyınsha SWOT- analiz hám SNW-analiz metodların óz-ara salıstırıw SNW-analiz sisteması arqalı bahalaw procesi neytral jaǵday kórsetiliwi menen analiz procesi toltırılıwını sáwlelendiredi. Bahalawda neytral jaǵday kárxana ishki ortalıǵındaǵı ol yamasa bul faktor tarmaqlararo uqsaw kárxanalardaǵı belgiler menen sáykesligin kórsetedi. Bunday jantasıw kárxana finanslıq iskerligine tásir kórsetiwshi ol yamasa bul omilning neytral awhali zárúriy strategik jaǵday menen salıstırıwlanadı.

Úyrenilip atırǵan ishki finanslıq ortalıq faktorları sisteması hár bir kárxanada óziniń finanslıq xızmetlerin esapqa alǵan halda ózbetinshe qáliplestiredi. Kárxana finanslıq iskerliginiń bólek táreplerin xarakteristikalaytuǵın faktorlar ádetde kompleks tárzde kórip shıǵıladı hám ayırım tárepler kárxana finanslıq siyasatıda sawlelenedi. Kárxana finanslıq iskerligi kúshli hám hálsiz táreplerin anıqlawshı faktorlar xarakteristikası bes zıyapatlıq sistema boyınsha bahalanadı (neytral jaǵdaylardı bahalaw ushın nol ball qabıl etilgen). SWOT-analiz hám SNW-analiz processinde alınǵan ishki finanslıq ortalıq bólek faktorlarını bahalaw nátiyjeleri zárúriy jaǵdaylarda olardı strategik finanslıq analizdiń portfelli (deplıqitorlik qarızı portfeli, kreditorlik qarızı portfeli, investitsiyalar portfeli, finanslıq risklar portfeli hám basqalar ) analiz, stsenariyli hám ekspertli analiz metodları járdeminde bahalaw nátiyjeleri menen toldırıladı. Ishki finanslıq ortalıq za’ru’rli faktorlarını bahalaw boyınsha kárxana finanslıq iskerliginiń kúshli hám hálsiz tárepleri matritsasi dúziledi.