15-ma’ruza: Majburiyatlar tushunchasi va ularni baholash. Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga toʻlanadigan schyotlar. Reja

6-ma’ruza: Bajarilgan ishlar va koʻrsatilgan xizmatlar hisobi.
Reja:

1. 
   Bajarilgan ishlar va koʻrsatilgan xizmatlar haqida tushuncha.
   
2. 
   Bajarilgan ishlar va koʻrsatilgan xizmatlardan olingan tushum hisobi.
   
3. 
   Tayyor mahsulot (tovar, ish, xizmat)larni turli shartlar bilan realizatsiya qilishni hisobda aks ettirish.
   
4. 
   Konsignatsiya muomalalarini hisobda aks ettirish.
   

Xizmat - etkazib beruvchi va iste'molchi o'rtasidagi o'zaro munosabatlarda amalga oshiriladigan kamida bitta harakatning natijasi (odatda nomoddiy).

Xizmat nomoddiyligi, tez buzilmasligi, sifatning o'zgaruvchanligi va manbadan ajralmasligi bilan tavsiflanadi. Xizmatni quyidagicha ko'rish mumkin:
Xizmat - bevosita iste'molchiga qaratilgan harakatlar.
Xizmat - bir shaxs tomonidan (tabiiy yoki yuridik) boshqa shaxsning manfaatlarini ko'zlab amalga oshiriladigan harakat yoki faoliyat.
Xizmat - bu faoliyat shaklida taqdim etiladigan foyda.
Xizmat - moddiy ne'matdan doimiy egalik qilish (ijara) huquqisiz qisqa muddatli foydalanish.
Xizmat - bu ob'ektlarning shaxsga tegishliligini o'zgartirmasdan, ularning xususiyatlarini o'zgartirish.
Xizmat ko'rsatish - mijozning (iste'molchining) buyurtmasi bo'yicha mijoz bilan birgalikda va mijoz uchun mahsulot ishlab chiqarish (moddiy yoki nomoddiy) bo'yicha, ayirboshlash maqsadida mahsulotni mijozga topshirish bilan amalga oshiriladigan faoliyat.
Xizmat ko'rsatish (ko'rsatish) quyidagi faoliyatni o'z ichiga olishi mumkin[1]:
iste'molchi tomonidan etkazib beriladigan moddiy mahsulotlar bo'yicha amalga oshiriladigan faoliyat (masalan, nosoz avtomobilni ta'mirlash);
iste'molchi tomonidan etkazib beriladigan nomoddiy mahsulotlar bo'yicha amalga oshiriladigan faoliyat (masalan, soliq miqdorini aniqlash uchun zarur bo'lgan daromadlar to'g'risidagi hisobotni tuzish);
nomoddiy mahsulotlar bilan ta'minlash (masalan, bilimlarni uzatish ma'nosida ma'lumot);
iste'molchilar uchun qulay sharoitlar yaratish (masalan, mehmonxona va restoranlarda).
Aholiga ko‘rsatilayotgan xizmatlar maqsadiga ko‘ra moddiy va ijtimoiy-madaniy xizmatlarga bo‘linadi:[2]
Moddiy xizmat - xizmatlar iste'molchisining moddiy va kundalik ehtiyojlarini qondirish xizmati. U fuqarolarning buyurtmalari bo'yicha mahsulotlarning iste'mol xususiyatlarini tiklashni (o'zgartirishni, saqlashni) yoki yangi mahsulotlarni ishlab chiqarishni, shuningdek tovarlar va odamlarning harakatlanishini, iste'mol qilish uchun sharoit yaratishni ta'minlaydi. Xususan, moddiy xizmatlar mahsulotlarni ta'mirlash va ishlab chiqarish bilan bog'liq maishiy xizmatlar, uy-joy kommunal xizmatlari, umumiy ovqatlanish, transport xizmatlari va boshqalarni o'z ichiga olishi mumkin.
Ijtimoiy-madaniy xizmat (nomoddiy xizmat) - iste'molchining ma'naviy, intellektual ehtiyojlarini qondirish va normal hayotini ta'minlash xizmati.
Shaxsning sog'lig'ini saqlash va tiklashni, ma'naviy va jismoniy rivojlanishini, kasbiy rivojlanishini ta'minlaydi. Tibbiy yordam va majburiy o'quv jarayonini ijtimoiy-madaniy xizmatlarga kiritish mumkin emas.

Dastlab xizmat ko’rsatish bo’yicha shartnomaning ijro etilishi dalili bo’yicha rasmiylashtirilishi kerak bo’lgan boshlang’ich hujjatlarni ko’rib chiqamiz. Tajribali buxgalterlar doim bajarilgan ishlar dalolatnomasini ham, hisobvaraq-fakturani ham rasmiylashtirishadi, garchi rasmiylashtirish uchun faqat hisobvaraq-faktura majburiy hisoblanadi.