2. Allel bo‟lmagan genlamlng o‟zaro ta‟sirida belgilarni irsiylanishining komplementar
tipi
Komplementar so’zi
inglizcha complement – to‘dirish degan ma‘noni anglatadi. Allel
bo’lmagan genlarning o’zaro ta‘siri komplementar xilining o’ziga
xos jihati shundan iboratki, F,
duragayda chatishtirishda qatnashgan ota yoki ona belgisi emas, balki yangi belgi rivojlanadi.
Belgining rivojlanishiga ta‘sir etuvchi allel bo’lmagan genlaming qimmati bir xil emasligi tufayli F2
avlodida belgilarning rivojlanishi turlicha ko’rinishda namoyon bo’ladi.
3. Epistaz. Uning dominant va retsessiv tipi
Allel bolmagan genlaming o’zaro ta‘sirining yana bir tipi epistazdir. Epistazda bir gen alleli
ikkinchi allel boimagan genning fenotipik namoyon boiishiga to’sqinlik qiladi. Epistaz genlami
o’zaro ta‘sir turi belgilarning toiiq dominantligiga o’xshash sodir boiadi.
Lekin dominantlikda bir
genning ikki alleli,
bir-birini ustidan masalan, A>a ustidan dominantlik qilsa,
epistazda esa allel
boimagan ya‘ni A>B yoki V>A,
a>B yoki
b>A ta‘siri kuzatiladi. Ustunlik qiluvchi genlar epistatik
genlar nomini olgan. Ular ingibitor yoki supressorlar deb ataladi hamda I va S harflari bilan ifoda
qilinadi. «Bo’g’ilgan» genlar gipostatik genlar deb ataladi.
Epiztaz genlami o’zaro ta‘siri ikki turga bo‘linadi:
1. Dominant epistaz;
2. Retsessiv epistaz.
Dominant epistazda ingibitor genlar sifatida dominant genlar qatnashadi.
Dominant epistazda F2 da belgilaming fenotip bo’yicha 13:3 va 12:3:1
nisbatda ajralishi kuzatiladi.
Mustahkamlash uchun savollar.
1. Dominant epistaz haqida nimalarni bilasiz
2. Retsessiv epistaz haqida
nimalani bilasiz
3. Alternativ belgila haqida nimalarni bilasiz
4. Gen va gen konsepsiyasi haqida nimalarni bilasiz.
