15-мавзу: ииновацион лойиҳалрни бошқариш

ФТ - AT - ИЧ - Л - К - У - СИЧ - М -С

ФТ - фундаментал тадқиқотлар (ФТР янгиликларидан кашфиёт қилиш);

AT - амалий тадқиқотлар (кашфиётлардан амалда фойдаланиш);
ИЧ - ишлаб икиш; Л - лойиҳалаш; К - қурилиш; У - ўзлаштириш; СИЧ - саноатда ишлаб чиқариш; М - маркетинг; С -сотув.
Инновацион бошқарув - бу инновацион жараёнларни, инновацион фаолиятни, бу фаолият билан банд бўлган ташкилий структура ва унинг персоналнии бошқариш тамойиллари, услублари ва формалари тўпламидир.
Унинг учун қуйидагилар таалуқли:

• 
  мақсадни қўйиш ва стратегияни танлаш;
  
• 
  цикл босқичлари:
  
• 
  режалаштириш;
  
• 
  шароитларни аниқлаш ва ташкил қилиш;
  
• 
  ижро этиш;
  
• 
  раҳбарлик.
  

Эҳтиёжга қараб, лойиҳалар турли хусусиятларга қараб баҳоланади - мезонлари бўйича. Луғатларда «мезон» атамаси баҳолаш мезонини, яъни таққослаш асосида (бир нарсанинг таърифи ёки таснифи, баҳоланиши) атрибутни англатади. Шу сабабли, соддалаштириш учун "белгиси" ёки "хусусиятлари" тушунчаларини "мезон" ўрнига фойдаланиш афзалрок.
Катта йирик давлат лойиҳалари учун уларнинг мақсадларига мувофик, мамлакатдаги иқтисодий ва сиёсий вазият ҳамда лойиҳанинг ҳуқукий хавфсизлиги, лойиҳага жамоатчилик жавобгарлиги, лойиҳанинг иш билан бандлиги ва бошқалар сабабли мақсадли мезонлари муҳим аҳамиятга эга. Атроф-муҳит, илмий-техникавий, саноат, тижорат ва бозор мезонлари, лойиҳанинг минтақавий хусусиятлари, лойиҳани ишлаб чиқувчи мезонлари (тажриба, малака, молиявий барқарорлик, потенциал) бўлиши мумкин. Замонавий ҳар қандай лойиҳа ўзига ҳослик, инновация хусусиятларига эга бўлиши керак.
Инновацион лойиҳаларни комплекс баҳолаш учун уларнинг хусусиятлари одатда ишланмалар объектининг мақсадига мувофиқ белгиланади. Ишланмалар объекти (иши) тури бўйича илмий-тадқиқот, ихтирочилик, лойиҳа-конструкторлик, технологик, ишлаб чиқариш, ташкилий-бошқарув, маркетинг, таъминловчи (маълумотлар базалари, дастурлар, асбоблар, логистика, ўкув -қўлланмалари, стандартлар ва бошқалар) бўлиниши мумкин. Улар ушбу турларнинг мазмунини турли ҳил ҳажмда мураккаб қилиш учун бирлаштирилиши мумкин. Баҳолашнинг методологияси универсал бўлиши керак ва ишланмаларнинг маълум бир турига таснифлашига боғлиқ эмас.
Илмий ва ўқув адабиётларида инновацион ишланмаларнинг асосий хусусиятларини аниқ баҳолашнинг аниқ таърифи йук, бу эса уларнинг эксперт баҳолашларида чалкашликка олиб келади. Масалан, тадқиқот ишлари ва лойиҳаларда, қоида тариқасида, илмий натижалар илмий янгиликнинг ўзига хос хусусияти остида ўзига хос хусусиятларини таъкидламасдан тақдим этилади; баъзи ҳолларда илмий аҳамиятга эга эмас, ёки нотўгри талқин этилади; амалий янгиликлар ва аҳамиятлилик худди шу тарзда оқланмайди; долзарблиги барча жиҳатларда кўриб чиқилмайди; у энг муҳим хусусиятни — илмий ва амалий ишланмаларнинг рақобатбардошлигини кўрсатмайди ёки чекланган кўрсаткичлар бўйича баҳоланади.
Баҳолаш фаолиятининг асослари бўйича чоп этилган материаллар асосан бозорга киритилган маҳсулотларга тааллуқлидир ва инновацион маҳсулотларга билвосита муносабатларга эга.
Энг муҳим инновацион хусусиятларни ва ишланмалар кўрсаткичларини таъкидлайдиган экспертлар баҳолаш тизимини яратиш зарурати туғилди.
Тавсия этилган рейтинг (баҳолаш) тизимининг асосий ғояси ёки концепцияси кўрсаткичлар шаклида ишланмалар хусусиятларини (белгиларини) тўлик таснифлаш, уларни гуруҳларга ва турларга бўлиниш, тадқиқот ва амалий натижалар учун асосий кўрсаткичларни аниқлаш ва балл билан тузатишлар билан аниқлаш ишланмаларнинг ўзига хос хусусиятларини
тавсифловчи сифат кўрсаткичлари бўйича коэффициентлардан фойдаланиш.
Бу ерда умумий хусусиятларнинг бешта гуруҳи ажралиб туради:
-илмий хусусиятга эгалиги, яъни илм-фан талабларига жавоб берадиган катта микдордаги ишланма;
-амалийлик, яъни амалий фойдаланиш учун зарур бўлган катта микдордаги ишланма;
-долзарблиги, яъни муайян вақт ичида ривожланиш жараёнида мулкий эҳтиёжларини ифодаловчи мезон;
—тулиқлик, яъни експертизага тақдим этиш учун ишланманинг тайёргарлик даражаси;
-рақобатдошлик, яъни рақиблардан кўра кўпрок ижтимоий, ишлаб чиқариш ва корпоратив эҳтиёжларни ва манфаатларни қониқтирадиган инновацион ишланма хусусиятларининг тўплами.
Ҳар бир хусусият тури ва гуруҳи томонидан блокланган ўз кўрсаткичларига эгадир.