15-seminar: O‘qituvchining pedagogik qobiliyatlari. Qobiliyatning psixologik tavsifl

matematik qobiliyat: matematik materiallami umumlashtirish, mulohaza yuritish jarayonini qisqartirish, matematik ish - amallami kamaytirish, masalani idrok qilish bilan natijasi o‘rtasida aloqa o‘matish, to‘g‘ri va teskari fikr yuritishdan o‘tishlik, masala echishda fikr ytiritishning epchilligi kabilar;
adabiy qobiliyat; nafosat hislarining yuksak taraqqiyot darajasi, xotirada yorqin ko'rgazmali obrazlaming jonliligi, «til zehni», behisob xayolot, ruhiyatga qiziquvchanlik, o‘zi ifodalashga intiluvchanlik va boshqalar. Ajratib ko'rsatilgan qobiliyatlar tarkibidan ko‘rinib turibdiki, matematik va adabiy qobiliyatlar o‘zaro bir-biriga o‘xshamagan talablari bilan tafovutga egadir. Bundan shunday xulosa chiqarish mumkinki, pedagogik, musiqaviy, texnik, konstruktorlik, tibbiy qobiliyatlar va shimga o‘xshash qobiliyatlar tuzilishi maxsus xususiyatga ega boiib, kasbiy ahamiyat kasb etishi mumkin.

0. 
   Voqealarni oldindan ko‘ra olish qobiliyati. Ushbu qobiliyat turi har bir 0‘qituvchining sergakligida, o'quvchilaming ruhiyatini, ichki dunyosini ko‘ra olishida namoyon bo‘ladi. Shunda o'qituvchi kim nimaga qodir ekanligini oldindan bashorat qila oladi.
   

0. 
   Eshitish va his qilish qobiliyati. Bunday qobiliyatga ega boigan insonlar musiqani sevishadi, ohangni yaxshi his qilishadi, deklamatsiya asosida proza va poeziyani yaxshi o‘qishadi, eshitgan narsasini xotirada saqlaydi, ayniqsa, she’r va qo‘shiqlami sevib tinglaydi.
   
1. 
   Kinestetik (teri-muskul) qobiliyat. O‘qituvchining o‘z hatti harakatlarini muvofiqlashtirish qobiliyati, harakat ohangini his qilgan holda yo‘naltiradi, vaqtni harakat sur’ati bilan his qiladi, o‘zi uchun maishiy qulayliklami yarata oladi, hayot marhamatlaridan rohatlanishni biladi.
   

0. 
   Mantiqiy qobiliyat. Falsafiy mulohazalar yuritishni, raqamlami, matematikani, murakkab masalalami hal qilishni sevadi, sababiyat va oqibat natijalarini tushunish malakasiga ega, voqelikda asosiylikni ikkinchi darajalisidan ajrata oladi;
   

0.