16-ma’ruza: Birlamchi tibbiy yordam ko‘rsatish asoslari

Jarohatlanganlarni transportda tashish.  

Jarohatlangan va kasallarni transportda tashishda asosan yo‗l transporti (avtomobil, temir-

yo‗l  transporti),  havo  (samolyot,  vertolyotlar),  suv  (daryo  va  dengiz  transporti),  shuningdek 

sanitar  va  moslashtirilgan  transport  vositalari  qo‗llaniladi.  Jarohatlangan  shaxs  yoki  kasallarni 

tashish  zambilda,  qo‗lda,  orqada,  yelkada  hamda  qo‗l  ostidagi  vositalardan  foydalanib  amalga 

oshiriladi.  Jarohatlanganlar  bir  kishi  yoki  bir-necha  kishi  yordamida  tashiladi.  Eng  maqbul, 

og‗riq  chaqirmaydigan  va  avaylab  tashish  usuli  zambil  yordamida  tashishdir.  Bemor  yoki 

jarohatlanganlarni  tashishda  iloji  boricha  ehtiyot  qiladigan  sharoit  yaratish  kerak.  Ularni  qulay 

va  to‗g‗ri  holda  yotqizish  lozim.  Tashish  va  transportda  tashish  jarayonida  noto‗g‗ri  harakat 

qilish  jarohatlangan  yoki  bemor  ahvolining  yomonlashuviga,  qo‗shimcha  jarohatlarning  kelib 

chiqishiga, qon ketishining kuchayishiga, suyak bo‗laklarining joyidan siljishiga va boshqalarga 

olib kelishi mumkin. 

Oyoqlar  va  bosh  suyagining  shikastlanishida  jarohatlanganlarni  chalqancha  ,  umurtqa 

pog‗onasi  suyaklari singanda esa, aksincha, qoringa   yotqizish  lozim. Agar umurtqa pog‗onasi 

suyaklari jarohatlangan kishi zambilga chalqancha  yotqizilsa, unda, albatta, zambilga  yog‗och 

shit  yoki  keng  taxta  qo‗yilishi  kerak.  Qorin  va  tos  suyaklari  shikastlanganda  jarohatlanganlar 

chalqancha    yotqizilib,  oyoqlar  bir  oz  tashqariga  kengaytiriladi,  tizza  va  son  bo‗g‗imlari 

bukiladi.  Bunda  tizza  bo‗g‗imlari  tagiga  kiyimdan  yostiqcha  qo‗yiladi.  Shikastlanganlarni 

---

zambilda  va  transportda  tashishda  ularning  umumiy  holatini,  bog‗lam  yoki  immobilizatsiya 

shinasining to‗g‗ri qo‗yilganligini ko‗zdan kechirish lozim. Agar jarohatlanganlarni tashish uzoq 

davom  etsa,  ularning  holatini  o‗zgartirish,  boshlari  tagidagi  yostiqchalarni  to‗g‗rilab  turish 

kerak. Gorizontal tekis yerda tashishda jarohatlanganlarning oyoq sohasi oldinda bo‗ladi.  

Agar jarohatlangan hushini yo‗qotgan bo‗lsa, bosh tomoni oldinda bo‗ladi. Chunki bunda 

uni kuzatib borish imkoni bo‗ladi. Yuqoriga olib chiqilayotganda yoki pastga tushirishda esa uni 

gorizontal  holda  ushlash  kerak.  Yuqoridan  pastga  tushirilayotganda  shikastlanganning  oyoq 

sohasi oldinda, ko‗tarilayotganda esa, aksincha, bosh sohasi oldinda bo‗ladi. Jarohatlangan yoki 

bemorlarni transport vositasiga joylashtirishda avval zambil yuqori qatorlarga o‗yiladi, keyin esa 

pastki qatorlarga joylanadi, tushirilayotganda esa, aksincha, avval pastki qatorlardan, so‗ngra esa 

yuqorigi  qatorlardan  zambil  olinadi.  Bosh  suyagi,  umurtqa  pog‗onasi,  qorin  sohasi 

jarohatlanganlar  hamda  og‗ir  yaralanganlar  pastki  qatorlarga  joylashtiriladi,  chunki  yuqoriga 

nisbatan pastki qatorlarda kamroq chayqalish kuzatiladi.