16-ma’ruza: Birlamchi tibbiy yordam ko‘rsatish asoslari

10.37-rasm. Shikastlanganlar maxsus qattiq zambilda yoki oddiy zambilga taxta 

qo‘yib, unga yotqizilgan holatda tashiladi 

 



   Og‗ir  shok  va  terminal  holatdan  chiqarilgan,  hamda  xushiga  keltirilgan 

bemorlar yon boshlatib transportirovka qilinadi. 

Shikastlangan  kishini  zambilda  tashish.  Shikastlangan  kishini    zambilda  tashishda 

quyidagilarga e‘tibor qilish kerak (10.38-rasm): 

1) zambilni dastalaridan ushlab, bir vaqtda yerdan ko‗tariladi va bosh tomoni oldinga qilib 

harakatlanadi. Yurishda mayday qadamlar bilan, tizzani salgina bukib, bir vaqtda tashlanmagan 

qadamlar bilan harakat qilinadi; 

2)  zinapoyadan  ko‗tarilishda  yoki  tepalikka  chiqishda  shikastlangan  kishining  boshi 

oldingi tomonda bo‗lishi kerak. Agar oyoq suyaklari singan bo‗lsa, bundan mustasno, bu holda 

zambilni gorizontal holatda saqlash kerak; 

3)  zinapoyadan  pastga  tushishda  (tepalikdan  tushishda)  shikastlangan  kishining  oyoqlari 

oldinda (oyoqlar shikastlangan bo‗lsa bundan mustasno) bo‗lishi kerak.  

Agar  sharoit  zambilni  bemorga  yaqin  olib  kelishga  imkoniyat  bermasa,  unda  bemorni 

qo‗lda quyidagi usullarni qo‗llab: 

1)  agar  tashuvchi  bir  kishi  bo‗lsa,  u  quyidagi  usullarni  qo‗llashi  mumkin:    yaradorning 

orqasidan  ushlab  yordam  berishi;  qo‗lda  ko‗tarib  olib  borishi;    yelkasida  yoki  orqalab  olib 

borishi;    choyshab,  plash,  palto,  palatka,  daraxt  shoxlari  ustiga  bemorni  joylashtirib  chanaga 

o‗xshab tortib boorish mumkin; 

2)  agar  shikastlangan  kishiga  yordam  beruvchilar  ikki  kishi  bo‗lsa,  ular  bemorning  ikki 

tomonidan bir tizzasida yerga turib, bir qo‗lini belidan, boshqa qo‗lini chanoq ostidan o‗tkazib 

ushlab ko‗tarishadi va bir vaqtda tashlanmagan qadamlar bilan kasalni ko‗tarib kerakli joyga olib 

borishadi.  

3) agar bemorning holati yo‗l qo‗ysa, uni o‗tirgan holatda «murakkab qulf» usulini qo‗llab 

ko‗tarib borish mumkin. Bunda bemor qo‗llari bilan ko‗tarib borayotgan kishilarning bo‗ynidan 

quchoqlab oladi. Shikastlangan kishini davolash muassasasiga tezlikda yetkazish zarur bo‗lgan 

holatlarda  transportirovka  qilish  birinchi  tibbiy  yordamning  eng  muhim  bosqichlaridan 

hisoblanadi. Bunda imkoniyat boricha quyidagi qoidalarga amal qilish kerak:  tez va ehtiyotkor 

tashishni  ta‘minlash  (qo‗-  pollik  og‗riq  chaqiradi,  suyak  siniqlari  siljishiga  vashokka  sababchi 

bo‗lishi mumkin);  ko‗tarib borish va tashishni shikastlanishning xususiyati va og‗irligiga mos 

ravishda  bajarish;    transportirovka  qilishdan  oldin  jarohatlarni  bog‗lash,  shinalar  qo‗yish, 

og‗riqsizlantirish, agar sharoit ko‗tarsa, tomirga dori quyuvchi tizimni tayyorlab qo‗yish va shu 

kabilarni, boshqacha aytganda, bemorni birinchi yordam ko‗rsatishning yakunlovchi bosqichiga 

tayyorlash kerak. 

Shikastlangan  kishiga  nisbatan  qo‗llanilgan  tiriltirish  choralari  natijasida  nafas  va  yurak 

faoliyati  tiklangach,  qon  bosimi  me‘yorga  kelgach,  u  transportirovkaga  tayyorlangan 

---

hisoblanadi. Agar shu vaqtgacha nafas olishi tiklanmasa, sun‘iy nafas oldirishni transportirovka 

vaqtida ham davom ettirish lozim.