16-mavzu. Milliy boylik statistikasi

16-mavzu. Milliy boylik statistikasi
Reja:

16.1 Milliy boylik va milliy mulk haqida tushuncha va bu sohadagi statistikaning vazifalari.

16.2 Milliy hisoblar tizimida iqtisodiy aktivlar tushunchasi va tarkibi.

16.3 Milliy boylik elementlarini joriy va o’zgarmas baholarda hisoblash va ular dinamikasini o’rganish.

16.1 Milliy boylik va milliy mulk haqida tushuncha va bu sohadagi statistikaning vazifalari.
Mamlakat milliy boyligi - inson mehnati tufayli to’plangan nomoliyaviy va moliyaviy aktivlar va tabiat in’omlarining yig’indisidan tashkil topadi.
O’zbekiston Respublikasi milliy boyligining hajmi 1991 yil 1 sentyabrdan hisoblana boshlandi. U yaratilish manbi bo’yicha 2 qismdan iborat:

• 
  milliy mulk - inson mehnati tufayli shu davrgacha to’rlangan boyliklar;
  
• 
  tabiat in’omlari - boyliklari.
  

Umuman, Yevropada qo’llanadigan MXT kontseptsiyasiga asosan O’zbekiston Reslpublikasi milliy boyligi quyidagilardan tashkil topadi:
Yil boshida

Moddiy boyliklar		Moliyaviy resurslar
Tabiiy resurslar	Kishi mehnati tufayli to’plangan moddiy boyliklar
AV	VGDE	JZIKLMN

Yil davomida qiliigan oporatsiyalar

Moddiy boyliklar qilingan operatsiyalar bo’yicha	Moliyaviy resurslar bo’yicha qilingan operatsiyalar

Yil oxirida

Moddiy boyliklar		Moliyaviy resurslar
Tabiiy resurslar	Inson mehnati tufayli to’plangan moddiy boyliklar
AB	VGDE	JZIKLMN

1. Tabiiy resurslar;
A – foydalanishga kiritilmagan;
B – ishlab chiqarishda foydalaniladigan;
2. Inson mehnati tufayli yig’ilgan moddiy boyliklari;
V – asosiy fondlar;
G – moddiy aylanma mablag’lar va zahiralar;
D – aholnning shaxsiy mulki;
E – boshqa moddiy boyliklar.
3. Moliyaviy resurslar:
J – oltin;
Z – mavjud pullar va bankdagi hisoblar;
I – qimmatli qog’ozlar (aktsiyalardan tashkari);
K – zayomlar; I
L – aktsiyalar;
M – sug’uta fondlari;
N – boshqa moliyaviy mablag’lar.


Milliy boylik hajmi odatda yil boshi va oxirida quyidagicha aniqlanadi:
MB qTB + KMTYMB + MR
Bunda: MB – milliy boylik;
TR – tabiiy resurslar;
KMTYMB – inson mehnati tufayli yig’ilgan moddiy boyliklari;
MR – moliyaviy resurslar.