16-multidisciplinary online distance conference on "scientific and practical research in uzbekistan" part-14

Pozilova Ozoda Akbarovna 
Navbahor tuman 17-umumiy o‘rta ta’lim 
maktab tarix fani o‘qituvchisi 
Telefon [phone] 
[e-mail] 
Annotatsiya. Ushbu. maqolada. Uchtut. yodgorligini. arxeologik. o‘rganilishi,uning. tarixiy.
ahamiyati.haqida.bayon.etilgan.Shuningdek,madaniy.meroslarni.asrab-avaylash,yoshlar.qalbiga.
Vatanga.bo‘lgan.muhabbatni.singdirish.masalasi.qo‘yilgan.
Kalit so‘zlar:.Uchtut.yodgorligi,.Yahyo.G‘ulomov,.T..Mirsoatov,.M..Qosimov,.arxeologiya,.
arxeloglar,.yozma.manbalar,.moddiy.manbalar,.chaqmoq.tosh,.mehnat.qurollari.
O‘zbek. xalqi. uzoq. va. shonli. tarixiy. yo‘lni. bosib. o‘tdi.. Odamlar. cho‘l-u. biyobonlarni.
chamanzorga.aylantirib,.shaharlar.qurdilar,.ko‘p.marotaba.dushmanlarga.qarshi.kurashdilar,ajoyib.
inshootlar. bino. qildilar. va. yulduzli. osmon. sirlarini. kashf. etdilar.. Bugungi. kunda. ham. serhosil.
vodiylar,.cho‘l.va.tog‘larda.katta-kichik.shaharlar,.qal’alar.va.qadim.ibodatxonalar.qoldiqlarini.
ko‘ramiz..Odamlar.bunday.joylarni.dushmanlarga.qarshi.kurashib,.yengib,.yengilib,.allaqachon.
tark.etganlar..Buyuk.Ipak.yo‘li.bozorlari.bo‘shab.qolgan,.qadimgi.shaharlar.xarobalari.kimsasiz..
Biroq.odam.oyog‘i.allaqachon.uzilgan.joylarga.arxeologlar.va.tarixchilar.kelishdi.Ular.yordamida.
qadimgi.shaharlar.xarobalari,.qal’alar.vayronalari.qumlar.qa’ridan.bo‘y.ko‘tarib,.uzoq.o‘tmish.
tarixidan. so‘zlay. boshladi.. Olimlarning. fidokorona. mehnati. tufayli. biz. O‘zbekistonning. boy.
o‘tmish.tarixini.o‘rganishimiz.mumkin..So‘nggi.yillar.ichida.jahonning.jumladan,.O‘rta.Osiyoning.
turli.hududlarida.ko‘plab.kashfiyotlar.qilinib,muhim.ma’lumotlar.to‘plandi..
Ko‘hna.va.boy.tarixni.o‘rganishda,.uni.ilmiy.tahlil.qilish.va.umumlashtirishda.tadqiqotchilar.
asosan. ikki. manbaga. suyanadilar.. Uning. birinchisi. moddiy. manbalar. bo‘lsa,. ikkinchisi. yozma.
manbadir.. Tariximizning. eng. qadimgi,. qadimgi. va. o‘rta. asrlar. davri. asosan. moddiy. manbalar.
asosida. o‘rganiladi.. Chunki,. tariximizning. bir. necha. yuz. ming. yillik. yozuv. bo‘lmagan. davrlar.
tarixi.faqat.arxeologik.materiallar.asosida.o‘rganilib,.u.davrlar.haqida.faqat.umumiy.tushunchalar.
hosil. qilinadi.. Yurtimizda. bu. sohada. amalga. oshirilgan. ishlar. sezilarli. darajada. amalga.
oshirilmoqda..Ona.yurtimiz.zamini.tarixiy.va.tabiiy.yodgorliklarga.nihoyatda.boy..Mustaqillik.
yillarida.bunday.qadimiy.manzilgohlarni.obodonlashtirish.bo‘yicha.keng.ko‘lamli.chora-tadbirlar.
natijasida. ularning. qiyofasi. tubdan. o‘zgarib,. sayyohlarning. sevimli. maskanlariga. aylanmoqda..
Ana.shunday.yodgorliklardan.biri.Navoiy.viloyati,.Navbahor.tumanidagi.Uchtut.manzilgohidir..
Bu.qishloq.nomining.kelib.chiqishi.bu.yerda.qad.ko‘targan.uch.tup.tut.daraxti.bilan.bog‘liqdir.
Rivoyatlarga.ko‘ra,ular.sultonlar.avlodidan.bo‘lmish.Zinnatbibi.tomonidan.o‘tqazilgan..
Uchtut. hududida. tosh. davrining. noyob. makoni. mavjud. ekanligi,. qishloq. nomini. nafaqat.
mamlatimiz. balki. butun. Markaziy. Osiyoga. tanitdi.. So‘zimiz. Qoratog‘. yonbag‘ridagi. ,,Uchtut”.
chaqmoqtosh. koni. haqida. boryapti.. 1958-. yilning. kuzida. bir. guruh. olimlar. shu. jumladan,.
Muhammedov.vohadagi.,,Kampirak.devor”.qoldiqlarini.o‘rganayotgan.vaqtida.chaqmoqtoshdan.
yasalgan. qadimgi. mehnat. qurollarining. bo‘laklariga. duch. keladi.. Bu. qadimiy. manzilga. esa.
qiziqish.yanada.oshishiga.sabab.bo‘ladi..1960-.yilda.arxeolog.Yahyo.G‘ulomov.bu.yerda.mehnat.
qurollarini.yasash.uchun.juda.boy.bo‘lgan.xom-ashyo.markazini.ochdi..Arxeologlar.M.Qosimov.va.
T.Mirsoatovlar.bu.yodgorlikni.tadqiq.qildilar,.ya’ni.ular.shaxta.yo‘li.bilan.xom-ashyo.usulini.ixtiro.
qiladilar.Mana.oradan.yarim.asr.vaqt.o‘tibdiki,Uchtut.tosh.ustaxonasi.nomini.olgan.arxeologik.
yodgorligi. chuqur. o‘rganilmoqda.. Uchtut. ustaxonasi. uchi. torayib. boruvchi. o‘ra. shaklidagi.
chaqmoqtosh.konidir..Uning.eni.0,9-1,1.metrdan.4,5-6.metrgacha,chuqurligi.esa.5,5.-6.metrgacha.
yetadi.Olimlarning.fikriga.ko‘ra,qadimgi.tosh.davrida.ajdodlarimiz.hayvonlarni.ovlash,.ro‘zg‘or.
va.xo‘jalik.yuritishda.chaqmoqtoshlardan.yasalgan.turli.qurollardan.foydalanishgan.Neolit.davri.
odamlari.toshning.xususiyatlarini.o‘rganishga.e’tibor.bergan.Ular.ma’lum.darajada.nam.tortgan.
chaqmoqtosh.topish.ustida.harakat.qilishgan.Chunki,chaqmoqtosh.qancha.ko‘p.nam.tortsa,.undan.

---

149