18-mavzu. Omborlashtirish logistikasining asosiy vazifalari va funksiyasi

Jami	40000		-
966
	II variant: omborlashtirilgan holatda
Ishlab chiqaruvchi firmalar	Jo`natma og`irligi (kg)	Taqsimlash markazigacha tashish tarifi (doll./100 kg)	Taqsimlash markazigacha bo`lgan umumiy xarajatlar (doll.)	Omborlashtirish (yiriklashtirish) xarajatlari, doll.	Taqsimlash markazidan iste’molchigacha tashish tarifi (doll./100 kg)	Taqsimlash markazidan iste’molchilargacha tashishda umumiy xarajatlar (doll.)	Umumiy logistik xarajatlar (doll.)
1	2	3	4 = [2] x [3]	5	6	7 = [2] x [6]	8 = [4] + [5] + [7]
A B C D	10000 8000 15000 7000	0.75 0.60 1.20 0.50	75 48 180 35	10 8 15 7	1.00 1.00 1.00 1.00	100 80 150 70	185 136 345 112
Jami	40000						778

Ko`rilgan misoldan (taqsimlash markazidagi) omborlashtirishda ishlab chiqaruvchilarning mahsulotlarini yiriklashtirish uchun bo`ladigan logistik xarajatlarning pastligi ko`rinib turibdi.

Omborlar logistik tizim miqyosida quyidagi asosiy funksiyalarni bajaradi (18.1-rasm).

18.1-rasm. Ombor funksiyalari
Moddiy oqimlar intensivligini tekislash (ya’ni, vaqt birligidagi qayta ishlanadigan yuklar hajmining o`zgarishi) ombor yetkazib beruvchi (yoki ta’minotchi) va iste’molchi orasida shunchaki bufer emasi, balki talab o`zgarishiga ta’minotning muvofiq partiyalari miqdorini boshqarish yo`li bilan tezda moslashishni ham nazarda tutadi.
Moddiy oqim assortimentini talabga muvofiq ravishda omborga shakllantirish mijozlar buyurtmasini bajarish uchun muhim assortimentni hosil qilishni anglatadi.
Bu funksiya savdo assortimenti o`z ichiga bir-biridan vazifasi, o`lchami, shakli, rangi va boshqa parametrlari bilan farqlanadigan tovarlarning katta ro`yxatini oladigan taqsimlash logistikasida alohida ahamiyat kasb etadi. Ombordagi kerakli assortimentni hosil qilish mijozlarning buyurtmasini samarali bajarish va muhim mijozga yanada ko`proq hajmda mahsulot ta’minotini amalga oshirish imkoniyatini beradi.
Zahiraning konsentratsiyasi va saqlanishi mahsulotni ishlab chiqarish va uning iste’moli orasidagi farqni bartaraf etish va uzluksiz ishlab chiqarish hamda hosil qilinayotgan tovar zahiralari bazasida ta’minot imkonini beradi. Taqsimov tizimida tovarlarni saqlash iste’moldagi mavsumiy chayqalishlarni tekislash va iste’mol talabining har qanday o`zgarishiga muvofiq tarzda moslashish uchun muhimdir. Mijozlarga xizmat ko`rsatish darajasini maksimalgacha olib chiqishga intilish ta’minotchining omboridagi zahiralarni sezilarli darajada ko`paytirishni talab qiladi.
Ishlab chiqarish jarayonining nosinxronligini tekislash – ishlab chiqarish (aynan, tugallanmagan ishlab chiqarish ya’ni oraliq mahsulot) omborlarining vazifasi. Gap texnologik va tashkiliy jarayonlar orasidagi va undan tashqari ishlab chiqarish jarayonining alohida ishchi operatsiyalari orasidagi asinxron holatlarni me’yorlashtirish haqida ketyapti.
Yuklanayotgan yuklar partiyasini birlashtirish ko`plab iste’molchilar yuk partiyalarini omborlardan “vagon sig`imidan kam” yoki “treyler sig`imidan kam” sotib olishi bilan bog`liq, bu turdagi tashishlar yuklarni tashishda tranzit normasi ya’ni, transport vositasining yuk ko`taruvchanligi (yuk sig`imi)dan to`liq foydalangandagi holatdan tashuvchining tarifi yuqoriligi tufayli yuklarning tashish xarajatlarini sezilarli darajada oshiradi. Ombor transport xarajatlarini kamaytirish maqsadida transport vositasi to`liq yuklanguncha uncha katta bo`lmagan yuk partiyalarini birlashtirish funksiyasini amalga oshirishi mumkin.
Omborning asosiy xizmatlari orasida to`rtta asosiy guruhni ajratish mumkin:
1) Moddiy xizmatlar ta’minot tizimidagi iste’molchilar buyurtmasiga binoan ishlab chiqarish iste’moliga mahsulotlarning texnologik tayyorligini oshirish bo`yicha operatsiyalarning bajarilishi bilan bog`liq. Masalan, kichik idishlarga kesib, bo`laklarga bo`lib, qadoqlab solish, jamlanmalarni to`g`ri tanlab berish, bo`yoq kolerlarini tuzib berish va boshqa xizmatlar. Taqsimlash tizimida shu xizmatlar guruhi tovarga tovar ko`rinishini berish va uni sotuvga tayyorlash bilan bog`langan;
2) Tashkiliy-tijoriy xizmatlar - tovar-pul ayirboshlash jarayonlarining samaradorligini oshirishga yo`naltiradi, ortiqcha miqdordagi moddiy qiymatga ega bo`lgan mahsulotlarning sotuvini ham qayta taqsimlash yo`li bilan ham komission boshlanishlarda ham yo`lga qo`yadi, korxona sanoat chiqindilarining sotuvini amalga oshirishni, uskunalarni, texnikalarni, dastgohlar va boshqalarni ijaraga berishni joriy etadi.
3) ombor xizmatlari ayniqsa to`lov evaziga omborlashtirish, moddiy qiymatga ega bo`lgan mahsulotlarni vaqtinchalik saqlashga qabul qilish, ombor hududlarini ijaraga berish operatsiyalarini bajarish bilan bog`langan;
4) transport-ekspeditorlik xizmatlari yuklarni mijozlarga o`z transportida yoki ijaraga olingan transportda olib borib bersih bilan bog`langan.