18-Seminar Qabilet

18-Seminar
Qabilet
1- Qabiletler haqqinda tu`sinik?

Qabilet – jeke adamnıń belgili bir xızmet barısındaǵı ziyrekligi hám onıń óz jumısın

tabıslı orınlawındaǵı subektiv shárt-sharayatlardı sıpatlawshı jeke psixikalıq pazıylet bolıp esaplanadı.Qabilet barlıq insanlarda bar bolıp, ol adamlarda birdey bolmaydı: birewde joqarı, birewde orta hám birewde tómen dárejede bolıwı múmkin. Mektep oqıtıwshısınıń tiykarǵı xızmeti insandı qáliplestiriwge qaratılǵan.Birinshiden, qabilet degen yagniy bir adamdi ekinshisinen o`zgeshelendiretug`in jeke-psixologiyaliq ayirmashiliqlar ko`zde tutiladi. Ayirim ilimpazlar adam qabiletinin` tuwma, tuqim quwip kelip shig`iwin moyinlaydi.Ayirim waqitlari «ta`biyg`iy», «ta`biyattan berilgen» h.t.b so`zler menen bildiriletug`in «tuwma» tu`sinigi-jiyi praktikaliq analizde uqip penen baylanistiriladi. Olar` tuwilg`an ku`ninen baslap aldin-ala belgilengen boladi, bul ta`biyattin` o`zine ta`n siylig`i dep esaplaydi.Ataqli su`wretshi K.P.Bryullov 9 jasar shag`inda su`wretshilik Akademiyasina oqiwg`a kirdi, A.S.Pushkin 8 jasinan, N.A.Nekrasov 9 jasinan qîñûq jaza basladi.‹‹Qábiletli ustazdan qábiletli shákirt shıǵadı››-degenindey qábiletli oqıwshılardıń kóp bolıwı dóretiwshilik penen shuǵıllanatuǵın ustazlarǵa baylanıslı Hárbir ustaz aldında otırǵan shákirtiniń tábiyiy qabiletin úyrenip onı onnan sayın rawajlandırıwǵa kúsh jumsawı kerek.

2- Qabiletlardin` sipati ha`m mug`dar klassifikatsiyasi?

Qabiletler uliwmahamarnawlibolip bo'linedi. Alimlar tomendegi arnawli qabilet turlerini ajiratip ko'rsetedi.1. oqiwhamdoretiwshilik2. aqiliy hamarnawli3. matematik4. Quramliqham texnikaliq5. musiqaliq6. adebiy7. Eskiham ingl.

Insan qabiletlerinin kombinatsiyasi sipatinda psixologiyada ko'rip shigiladi. XIX asirde juda qabiletli tarizdesuwretlengen qabiletli narse, siyasatshi Karlo Dossi, tendarejede :instinkt;Eslew;bo'ladi.

3-Qabiletler du`zilisi?

Barliq materiallardan juwmaqshigariw mumkin, bunday aqliy paziyletler qabilet deb ataladi, oninjardeminda adam bilim, ko'nlikpeham ko'nikpeleraladi ham har qanday iskerlikpenenjaqSi shug'illanadi. Biraq bul sorawga ko'pleppikirler ham juwaplarbar,sebebi bul mashqalani ko'ripshiqqan alimlar da bar. Bular taniqli psixologlar va tarbiyashilar: psixologiya panleri doktori N.Leytez, pedagogika panleri doktori B.M.Teplov, A. Matyushkin ham basqalar.Qabiletuliwmaliq ham arnawli turlerge ajiratiladi. Uliwmaliq qabilet degendejoqari aqiliy imkaniyat ham taraqqiyat tusiniledi. Qabilet tabiyiy rawishteformalaniwi ham aniq rejetiykarinda rawajlaniwi mumkin.

4-Talanttin` payda boliwi ha`m du`zilisi?

Talant(grekshe talanron – daslep o’lshew, keyin bolsa ko’shpe ma’nide – qabiletler darejesi) – insan qabiletlerinin, en aweleol yamasa bul turdegi iskerlikte ulken jetiskenlikke erisiwin ta’minlewshi arnawlijoqarirawajlaniw darejesi. Talant bul- ilaxiy tuygi ol hammegede berile bermeydi. Uqiplardin` joqari da`rejede rawajlaniwin talant dep ataydi. Talant-bul bir jag`inan, belgili bir xizmetti ayriqsha tabisli, tvorchestvoliq tu`rde orinlawg`a mu`mkinshilik beretug`in uqiplardin`, ekinshi jag`inan, usi xizmetke beyimliktin`, og`an degen o`zine ta`n za`ru`rliktin`, u`shinshi jag`inan, qatti miynet su`ygishliktin` ha`m tabanliliqtin` en` qolayli birigiwi boladi. talant tek ilim ha`m iskusstvo tarawinda g`ana emes, al insannin` ha`rqanday xizmetinde ju`zege keliwi itimal. Sonliqtan emlewshi vrach ta, mug`allim de maman rabochiy da talantli bola aladi.

5-Qabilet ha`m talantlardin` tabiiy sha`rtleri?

Meninshe, qabilet, talant tusinikleri bir-birineuqsas, sebebi eger insanda olar bo'lsa, olar bir-biri menenten baylanislidir.Genius - bul qabiletlerdin rawajlaniwininenjoqari darejesi, bul insannin jamiyette, pan ham madeniyattin rawajlaniwinda bir dawirdiquraytugin natijelerge erisiw imkaniyatin beredi. B.M.Teplov qabiletlerdinuliwmaliqturinislepshigiwga o`z ulesin qo`sqan. Onin pikirinshe qabiliyetler tusinigi o`z ishine ush turdi qamrapaladi. 1 qabiliyetler degende bir adamdi basqasidan ajiratip turatugin individual psixologik qasiyetler tusiniledi.....2Qabilet degende har qanday individual psixologik qasiyetti emes, birar bir iskerlikti natiyjeli orinlawinbelgilewshiqasiyet tusiniledi. 3Qabiletler adamninbilimleri, ko`nlikpeleri hamtajribelerine tenlestirilmesligi lazim.