19-mavzu. Dinamik ekonometrik modellar

Oraliq va uzoq muddatli multiplikator
(t+1) vaqtda x_t omil o‘zgaruvchining jami ta’siri y_t natijaga ta’siri (b_o+b₁) shartli birlikni tashkil etadi
v (t+2) vaqtda bu ta’sirni quyidagicha xarakterldash mumkin (b_o+b₁ +b₂) va x,k,
Olingan natijalar oraliq multiplikatorni tashkil etadi.
Lagning yakuniy miqdorini hisobga olgan holda aytish mumkinki, x_t o‘zgaruvchining t vaqtda bir birlikka o‘zgarishi l vaqtlar momentlari orqali natijaviy belgining (b_o+b₁ +…+b_l) mutlaq miqdorda umumiy o‘zgarishiga olib keladi.
Quyidagi shartli belgini kiritamiz:

B miqdori uzoq muddatli multiplikator deb ataladi.U uzoq muddatli t+l davrda u belgining mutlaq o‘zgarishi x omil belgining bir birlikka o‘zgarishi natijasida yuz beradi.
Aytaylik, _j=b_j / b, j=0…l.
Bu modelning lag taqsimlanishi aks etgan nisbiy koefitsiyentlari hisoblanadi.
Agar b_j ning barcha koefitsiyentlari bir belgiga ega bo‘lsa ,har qanday j uchun quyidagi nisbat o‘rinli
0<_j<1,  _j=1, j=0…l.
Bu holda _j nisbiy koefitsiyentlar ularga mos kelgan b_j kelgan koefiitsentlarning vaznlari hisoblanadi.Ularning har biri t+j vaqtda natijaviy belgining salmog‘ining umumiy o‘zgarishini o‘lchaydi.
O‘rtacha lag quyidagi formula asosida aniqlanadi

Va t vaqt momentida omil belgining o‘zgarishi ta’siri ostida natijaviy belgining o‘zgarishi uchun ketadigan o‘rtacha davrni aks ettiradi.
O‘rtacha lagning kichik miqdori omil belgining o‘zgarishiga natijaviy belgining nisbatan tez ta’sirchanligini ko‘rsatadi.
Uning yuqori miqdori omil belgining o‘zgarishiga natijaviy belgining ta’sirchanligi uzoq muddat zarur bo‘lishini anglatadi.
Medianali lag – quyidagi miqdorni aks ettiruvchi o

t vaqt davomida omil belgining natijaviy belgiga umumiy ta’sirining yarmini tashkil etadi
Masalan: o‘rtacha oy davomida korxona sotuv hajmining reklama xarajatlariga bog‘liqligi.