191-guruh (sirtqi) Rustamova yulduzning hozirgi adabiy tildan mustaqil ta`lim ishi

Xalq maqollarida so’z birikmalarining birikish usullari

• 
  So’zning tildagi muayyan qonun qoida asosida o’zaro erkin birikuvidan so’z birikmasi va gap hosil bo’ladi
  
• 
  So’z birikmasi va gap qurilish hamda ifoda mazmuniga ko’ra farqlanadi
  
• 
  Beli ogrimaganning non yeyishini ko’r
  
• 
  Bersang –yeydi ursang-o’ladi
  
• 
  Birovning qo;li bilan tikan yulish oson
  

So’z birikmasi bo’yicha grfikli organayzerlar

So’z birikmasi

Teng va tobe bog’lanish
Tobe birikmalarning birikishi
Bitishuv, boshqaruv, moslashuv

Ega va kesim munosabati

Xalq maqollarida egali va egasiz gaplar

• 
  Egali va egasiz gap gapning lisoniy sintaktik qolipi bilan emas, balki gap kesimining lug‘aviy [W] va kesimlik qo‘shimchalari [Pm] qismlarining ba’zi bir ifodalanish xususiyatlari bilan bog‘liq.
  
• 
  1. Egasiz gaplar. Bunday gaplarda kesim tarkibidagi [Pm]ning shaxs-son ma’nosi o‘ta kuchsizlanib, gap tarkibidagi eganing mutlaqo bo‘lmasligini keltirib chiqaradi. Egasiz gaplarning mavjudligiga olib keluvchi omillar kesimdagi [W] va [Pm]ga bog‘liq ikki guruhga bo‘linadi.
  
• 
  [W]ga bog‘liq ravishda egasiz gapning vujudga kelishi.1.O‘timsiz fe’llar (masalan, bormoq, yurmoq, yugurmoq, qolmoq, erishmoq) vositasiz to‘ldiruvchiga ega bo‘lganligi tufayli majhul nisbat shaklini olganda, gap egasiz qo‘llanadi: 1. Bugun stadionga boriladi. 2. O‘n minutcha yo‘l yurildi. (Oyb) 3. Institutning o‘ttiz yili davomida ulkan yutuqlarga erishildi. 4. Katta trassaga chiqish uchun o‘ng tomonga yuriladi. 5. Samarqandga borish uchun Jizzaxdan o‘tiladi. Bu gaplardan bittasining lisoniy qolipini kuzatamiz
  

Erkin vohidov she`riyatida inversiya shakllari

• 
  Inversiya [lot.unversio-o’rnini almashtirish] [tilshunoslikda] ran bo’laklari odatdagi tartibining o’zgarishi
  
• 
  Keksa qarag’ayning
  
• 
  Ildizini ochib,
  
• 
  Tortdillar qo’sh arqon solib belidan
  
• 
  Lekin u tuproqqa panjasin sanchib
  
• 
  Sira qo’zgalmasi
  
• 
  Ungan yeridan..