1985 йилда мактаб дастурига ―Информатика ва ҳисоблаш техникаси асослари‖ фани киритилди


Download 1.4 Mb.
Pdf ko'rish
bet5/42
Sana20.06.2023
Hajmi1.4 Mb.
#1637023
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   42
Bog'liq
1-11-variant 111


 
Ин соме cасес, спеcифйинг тҳат ѐур эхтенсион усес онлй Дреамwеавер эхтенсион рендеринг анд нот 
тҳе превиоус рендеринг энгине ис а муст. Ёу cан до ит бй инсертинг тҳе фоллоwинг лине иммедиателй 
бефоре тҳе таг cоммент, ас шоwн ин тҳе фоллоwинг эхампле: 

 
Тҳе бодй сеcтион оф а Пропертй инспеcтор филе cонтаинс ан ҲТМЛ форм. Инстеад оф дисплайинг тҳе 
форм cонтентс ин а диалог бох, Дреамwеавер усес тҳе форм то дефине тҳе инпут ареас анд лаѐут оф 
тҳе Пропертй инспеcтор. 
Тҳе ҳеад сеcтион оф а Пропертй инспеcтор филе cонтаинс ЖаваСcрипт фунcтионс ор а референcе то 
тҳе ЖаваСcрипт филе ор филес. 
3. 
Юқори даражали дастурлаш тилларидаги ко‗рсатмалар инсон тилига яқин бо‗лган со‗злар 
мажмуидан иборат. Улар ѐрдамида амалларни бажариш қуйи даражадаги тиллардан ко‗ра енгил 
бо‗либ, дастурчидан деярли адреслар ва қурилмалар билан бевосита бог‗лиқ ахборотларни билиш 
талаб этилмайди. Бу тилда тузилган дастурларни компютерлар бажара олиши учун трансляторлар деб 
номланувчи махсус дастурлар рақамли ко‗ринишга о‗тказиб беради. Кейинги йилларда жуда ко‗п 
юқори даражадаги дастурлаш тиллари ишлаб чиқилган бо‗либ, улар қаторига Паскал, Ада, КАРАТ, 
C++, Делпҳи, Висуал Басиc Апплиcатион каби тилларни қо‗шиш мумкин. Ҳозирги кунда ишлаб 
чиқилаѐтган дастурлаш тиллари бирор ѐ‗налишдаги масалаларни ҳал қилишга мо‗лжалланган бўлиб, 
уларни обйектга йўналтирилган дастурлаш тиллари деб аташади. Қуйидаги жадвалда дастурлаш тили 
ривожланиши тарихидан қисқача маълумот берилган. Паскал (Пасcал) дастурлаш тилидир. Паскал 
дастурлаш тили 1969-йил Никалас Вирт томонидан ишлаб чиқилди. Паскал тили дастурлашни 
о‗ргатиш мақсадида ишлаб чиқилган бо‗лса-да юқори малакали дастурчилар орасида кенг тарқалди. 
Албатта самарали дастурлаш тиллари о‗згаришсиз қолмайди. Шу сабабли ҳам турли русумдаги 
компютерлар учун Паскал тилининг уларга мослаштирилган нақллари ишлаб ҳиқилган бо‗либ, улар 
Паскал тилининг бошланг‗ич нақлидан фарқ қилиши мумкин. Маълумки, компютер техникасидан 
самарали фойдаланиш икки қисмнинг – техник ва дастурий таъминотнинг узвийлигини талаб этади. 
4. 
Функсионал дастурлаш - бу шундай дастурлаш услубики, унда асосий ролни буйруқларни бажариш 
эмас, балки ифодаларни ҳисоблаш асосий ролни ўйнайди. Ифодалар бундай дастурлаш услубида 
дастлабки қиймат қабул қилувчи функсиялар ѐрдамида ифодаланади. Функсионал тил-функсионал 
услубни қўллаб қувватловчи дастурлаш тили ҳисобланади. Ҳисоблашга аппликатив ѐндошув 
импреатив ѐндошувдан хусусий ғойларга асосланганлиги билан фарқ қилади.Компютерда жавоб олиш 
учун кетма-кет бажариладиган ҳолатларнинг ўрнига кутилаѐтган натижани берувчи функсия 
қидирилади. Бутун диққат эътибор кетма-кет келган бошланғич маълумотлар билан бирга келган 
функсияга қаратилади. Фақат охирги натижа ҳақида мулоҳаза юритилади(функсиялар кетма-кетлиги) 
ва уларга фақат бошланғич маълумотлар киритилади ва натижа олинади. Функсионал (аппликатив) 
тиллар ҳисоблашни функсиялар чақирувидан иборат деб қарайди. Функсионал дастурнинг синтаксиси 
қуйидагича кўриниш олади: фунcтионн (фунcтионн-1 (фунcтионн-2 (...фунcтион1 ( маълумотлар))....)) 
Ҳисоблашнинг бошида 1-функсия бошланғич маълумотлар асосида ҳисоблашни бажаради. Кейин 1-
функсия натижаси бўйича олинган маълумотлар асосида иккинчи функсия ҳисоблашни бажаради ва ҳ. 
Шундай қилиб охирида н-функсия н-1 функсиянинг натижасини бошланғич маълумот сифатида олиб 
ҳисоблашни бажаради. н-функсия кутилган натижани қиймат сифатида қайтаради. Шундай қилиб, 


функсионал тилларда ўзгарувч тушинчаси бўламйди(императив тиллардаги каби ўзгарувчи 
тавсифланмайди), таъминлаш оператори бўламйди, итератися кўринишидаги такрорланишлар 
бўлмайди. Функсияни тавсифлаш учун унинг номини ўйлаб топиб номлаш ва ҳисоблайдиган 
ифодасини бериш керак. Ягона амални тавсифи - бу аниқ аргументлар бўйича функсияни чақириш. 
Дастурнинг тавсифлаш - бу кетма-кет алоҳида функсияларни тавсифлаш. Мисол қараймиз. Фараз 
қилайлик, олтита а,б,c,д,е,ф сонлари орасидан энг каттасини аниқлаш талаб қилимган бўлсин. 
5. 
Хозир 5000 дан ортиқ дастурлаш тиллари мавжуд бўлиб, уларнинг сони тобора ошиб бормоқда ва 
дастур-лаш тилларни такомиллаштириш хамда янги универсал дастурлаш тиллари яратиш устида 
узлуксиз ишлар олиб борилмоқда. Таълим жараѐнида ўқувчилар асосан юқори даражали дастурлаш 
тилларидан Паскаль дастурлаш тилларининг асослари ўрганилади. Қандайдир масалани компьютерга 
ечиш учун, аввало унинг алгоритмини тузиш зарур. Шундан сўнг бу алго-ритмни шундай тасвирлаш 
керакки, уни компьютер хисоб-лай олсин, яьни бу алгоритмни дастурлаш тилларида ифодалаш 
мумкин бўлсин. Дастурлаш тиллари берилган масалалар алгоритмларини компьютерга тушунарли 
кўринишда ѐзиш имконини беради, улар ўзларига хос қоидаларга эга. Ўқув жараѐнларида 
компьютернинг барча имкониятларидан самарали фойдаланиш учун дастурлаш асосларини дастурлаш 
тилларини мукаммал ўрганиш керак бўлади. Ана шундай дастурлаш тилларидан бири Паскаль 
дастурлаш тили бўлиб хисобланади. Паскаль тили турли илмий – техник ва иқтисодий масалаларни 
ечишда қўлланувчи энг кенг тарқалган тиллардан биридир. У 1971 йилда Швецария Олий мактаби 
профессори Никлаус Вирт томонидан яратилган. Бу тил биринчи жамловчи қурилмалар ихтирочиси 
Блез Паскаль номи билан аталган. Хозирги кунда жуда қулай хисоблаш машиналарида Паскаль тили 
компилятори мавжуд бўлиб, у тилни кенг қўллашга ва оммавий дастурлаш учун имконият яратади. 
Паскаль тили дастурларни структурали кўринишда ѐзишга имкон беради. Дастурларни Паскаль тилида 
ѐзишда қуйидаги умумий қабул қилинган қоида-ларга риоя қилинади: 1. Паскаль тилида хам, бошқа 
дастурлаш тиллари каби хизматчи сўзлар мавжуд бўлиб,улардан ўзгарувчиларни белгилаш ѐки ўзлари 
учун мўлжал-ланган мақсадлардан бошқа мақсадларда фойдаланиш мумкин эмас. 2. Паскаль тилининг 
барча версияларида катта ва кичик харфлар ажратилмайди, чунки чоп этиш қурилмасида кичик 
харфли дастурлар матни катта харфлар билан ѐзилади. Дастурларни ишлаш жараѐнида дастурнинг, 
ўзгарув-чиларнинг, ўзгармасларнинг ва процедура-функция-ларнинг номлари бошланишидаги 6-8 та 
белгиси билан фарқлана-ди. Шунинг учун узун номлардан фойда-ланиш шарт эмас. 
3-вариант 
1. 
Академик лицей ва касб - ҳунар коллежларида дастур шаҳсий компютерларнинг дастурий
таъминотини ўрганиш асос қилиб олинган. Ушбу фанни узлуксиз таълим тизимининг бу
босқичига киритилишидан мақсад ўқувчиларни аҳборотни излаб топиш, танлаш, иш жараѐнида
ва ҳаѐтда аҳборот теҳнологиялари ѐрдамида улардан фойдаланиш ва тасвирлашга ўргатишдан 
иборат. Қуйидаги жадвалда ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта маҳсус таълим вазирлиги
томонидан 2000 йил август ойида тасдиқланган академик лицей ва касб-ҳунар коллежлари учун
«Информатика» фанининг ўқув дастурига киритилган асосий мавзулар (бўлимлар) ва уларни
ўрганиш учун ажратилган соатлар келтирилади. 2002 йилда ушбу намунавий дастур қайта ишлаб 
чиқилиб, 1 йил давомида экспертизадан ўтказилади ва нашрга тавсия этилади. Дастурнинг бўлимлари 
бўйича соатларни таҳминий режалаштириш
«ВЕНН диаграммаси»
У икки ѐки ундан ортиқ катта ўлчамдаги ўзаро кесишувчи айланалар асосида тузилади. 
Айланалар орасида ѐзув учун етарли жой қолиши керак. Бу диаграмма асосан ғояларни контрастлаш
(бир-биридан ажратиш) учун қўлланилади ва таққосланаѐтган объектларга хос умумий ва
индивидуал хусусиятларини кўрсатиб беради.


Т-схема.
Т-схема дарс давомида жавобларни (ҳа/йўқ, тарафдор/қарши каби) ишда универсал график восита 
бўлиб хизмат қилади. Т-схема технологияси жуда содда. Муаммонинг мавзу доираси 
аниқлангандан сўнг қуйидаги кўринишдаги Т-схемани тузиш керак.
Тарафдор Муаммо Қарши Янги педагогик технология 2-объектнинг индивидуал хусусиятлари
1-объектнинг индивидуал хусусиятлари Умумий хусусият 

Download 1.4 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   42




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling