1985 йилда мактаб дастурига ―Информатика ва ҳисоблаш техникаси асослари‖ фани киритилди


Download 1.4 Mb.
Pdf ko'rish
bet7/42
Sana20.06.2023
Hajmi1.4 Mb.
#1637023
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   42
Bog'liq
1-11-variant 111

Программа сарлавҳаси– Програм хизматчи сўзи билан бошланиб ундан сўнг программа номи 
(идентификатор) келтирилади. Программа сарлавҳаси программанинг бошқа сатрлари каби нуқтали 
вергул билан тугатилади. 
Идентификатор– программист томонидан программа элементлари (протседура, функсия, 
ўзгарувчилар, ўзгармаслар …) учун ихтиѐрий танланган ном. Идентификатор танланганда 
қуйидагиларга аҳамият бериш керак: 

Идентификатор лотин ҳарфларидан ѐки «_» белгисидан бошланиши керак; 

Иккинчи символдан бошлаб белги, рақамлардан фойдаланиш мумкин; 

ТП да катта кичик ҳарфлар фарқланилмайди; (КАТТА=катта, КаТтА=кАтТа) 

Пробел ТП да сўзларни ажратиш учун ишлатилади. Шунинг учун идентификаторда пробелдан 
фойдаланиб бўлмайди; 

Хизматчи сўзлардан (ПРОГРАМ, БЕГИН, ЭНД, ФОР, АНД каби) идентификатор сифатида 
фойдаланиб бўлмайди; 

Идентификатор узунлиги 63 та символдан ошмаслиги керак; 
4. 


СҚЛ тили. СҚЛ операторларини ѐзиш. СҚЛ тили. СҚЛ ―механизми‖. СҚЛ тили тарихи. Тилнинг 
стандартлаштирилиши. СҚЛ тили операторлари гуруҳи. Маълумотни аниқлаш операторлари. 
Маълумотлар 
манипулятсияси 
операторлари. 
Маълумотларни 
бошқариш 
операторлари. 
Транзакцияларни бошқариш. СҚЛ операторларни ѐзиш. СҚЛ маълумот турлари СҚЛ тили 
операторлари. Маълумотлар манипулятсия қилиш. СҚЛ операторлари. Жадвал яратиш. Жадвалларни 
модификациялаш. Жадвални ўчириш. Маълумотларни манипулятсия қилиш. Маълумотларни ўчириш. 
Оддий сўровлар яратиш СҚЛ тили операторлари. Сўровлар ҳосил қилиш. СЕЛЕCТ оператори. СҚЛда 
унар амаллар. Танлаш амаллари. Пройексия амали. Қайта номлаш амали. СҚЛда бинар амаллар. 
Бирлаштириш амали. Кесишма амали. Декарт кўпайтма амали. Қуйи сўровлардан фойдаланиш. ТРИМ 
функсияси. СҚЛда базавий ва фойдаланувчи маълумот типлари. Маълумотларнинг базавий турлари. 
Рақамли маълумотлар тури. Мантиқий маълумотлар тури. Сатрли маълумотлар тури. Сана ва вақт 
туридаги маълумотлар тури. Фойдаланувчи маълумот турлари. СУБТЙПЕ оператори. ТЙПЕ 
оператори. Жимлик бўйича қиймат бериш. Калит тушунчаси. Оддий калит. Таркибий калит. 
Транзакцияларни бошқариш. Сўровлар яратиш ва қайта ишлаш. Транзакция. Транзаксион 
параллелизм. Атомиклик. Изчиллик. Изоляция. Чидамлилик. Блокировка. Транзакцияларни 
бошқариш. CОММИТ. РОЛЛБАCК. ХМЛ, ЖСОН ва маълумотлар базаси. ХМЛ тили. ХМЛ 
синтаксиси. ХМЛҳужжатлари. ХМЛ-элементлари. ХМЛ-схемалар. ХМЛ маълумотларини узатиш. 
ХМЛ ҳужжатларини маълумотлар базасига тасвирлаш. ЖСОН синтаксиси. ЖСОН маълумотлар типи. 
ЖСОН ва релатсион маълумотлар базаси. Релатисон маълумотларни ЖСОН форматига ўтказиш. 
ЖСОН маълумотлари билан ишлаш. ЖСОН маълумотлари сўровлари. ЖСОН ма'лумотларини жадвал 
форматига о'тказиш 
5. 
АРХИВЛАШТИРИШ ДАСТУРЛАРИ. КОМПЮТЕР ТАРМОҚЛАРИ. 
Компютер технологиялар ривожланиши билан маълумотлар хажми купайиши бошланган. Шу сабабли 
ѐки компютер хотирасини купайтириш ѐки маълумотлар хажмини камайтириш эхтиѐжи пайдо булган. 
Архиватор дастурлар - бу компютердаги маълумотлар хажмини узгартириб махсус файлларга уларни 
жойлаштирадиган дастурлар. Улар хажмни узгартириш тезлиги ва сикиш холатлари билан 
ажратилади. Энг таникли архиватор дастурлар бу АРЖ, РАР ва ЗИП - УНЗИП. Хажми узгарган 
маълумотлар сакловчи файл - архив деб номланади. Архив файлнинг номи асосан 8 харфдан иборат 
булади. Унинг тури эса асосан 3 харфдан иборат булиб, укайси дастурда яратилганлигини курсади. 
Масалан: китоб.арж ѐки дастур.рар. 
Архив файлдаги маълумотларни куриш ва ишга тушириш учун биз шу архивни архиватор дастури 
ѐрдамида очишимиз зарур. Аммо шундай архиватор дастурлар хам мавжуд, улар архивлардаги 
маълумотлар билан архивни очмасдан ишлаш имкониятини ярата оладилар (ЗИПМАГИC дастури). 
Биринчи булиб энг таникли АРЖ архиватор дастури билан танишамиз. Уш бу архиватор бита файлдан 
иборат - АРЖ.ЕХЕ . АРЖ архиваторни умумий куриниши: 
АРЖ команда -режим архив файл номи файл номи 
Бу эрда архив файл номи - маълумотлар хажми узгартирилиб жойланиши керак булган архив файлгача 
тулик юл ѐки агар файл шу папкада булса у холда архив файл номи. Файл номи эса - хажми узгариши 
керак булган файл ѐки файллар номлари. Агар курсатилган номли архив файл топилмаса, у холда янги 
архив файл яратилади. Команда ва режим - бу лотин харфлар, улар маъноси куйидаги жадвалда 
курсатилган: 
Командалар: 
А - архивлаш (архивга файл нусхасини кушиш). 
Э -архивдан тиклаш 
Л -архивдаги файллар хакида маълумот курсатиш 
Т -архивни текшириш 
Д - архив ичида учириш 
Х -архивдан тулик юл билан тиклаш 
Режимлар: 


Д - архивга (нусхасини эмас) кучириб олиш 
ЖЁ - хамма файлларни архивдан тиклаш 
Р - каталог ва подкаталоглар билан архивлаш. 
Н - факат янги файлларни архивга кушиш 
ВВ(хажм) - куп кисмли архив яратиш 
В - куп кисмли архивни тиклаш 
Г парол - парол билан архивлаш 
У - факат узгарилган файлларни архивлаш 
Буйруқлар сатрида * ва ? белгилар билан фойдаланишиз мумкин. Шунда * - бир нечта нўмалум харф 
ва белгилар учун, ? - эса бита нўмалум харф ѐки белги учун куйилиши мумкин. 
Мисол : АРЖ А -Р МЙГАМЕ.АРЖ *.* 
Шу каталогдаги барча файл ва пакаларни МЙГАМЕ.АРЖ архивга кушиш 
Мисол : АРЖ Э -Р МЙГАМЕ.АРЖ 
Шу МЙГАМЕ.АРЖ архивдаги барча файл ва пакаларни шу архив файл папкага очиб чикариш. 
Энди бошка таникли архиватор дастури ЗИП билан танишамиз. Уш бу архиватор иккита файлдан 
иборат булиб улардан бири ЗИП - архивларни яратади, иккинчиси эса УНЗИП - архив файлларни 
очади. ЗИП архиваторни умумий куриниши: 
ЗИП – режим 
4-variant 
Javoblar 
1 . Operatsion sistemaga ikki xil ta‘rif berishadi: 
1) 
―kompyuter qurilmalarini boshqaruvchi dasturlar majmui‖; 
2) 
―kompyuterdagi boshqa dasturlarni boshqaruvchi dasturlar majmui‖. 
Lekin, dasturiy ta‘minotni asosiy tashkil etuvchisi hisoblanadigan operatsion sistema tushunchasiga 
to‘liq ta‘rif berish qiyin. U holda foydalanuvchi operatsion sistemani qanday tushunishi kerak? 

Download 1.4 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   42




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling