1990-yillardagi Yaponiyaning siyosiy madaniy va ijtimoiy iqtisodiy rivojlanishi mundarija: kirish I bob. 1990-yillardagi yaponiyaning siyosiy madaniy va ijtimoiy iqtisodiy rivojlanishi

2.2. Ma'muriy islohotlar.
Unitar Yaponiyani shakllantirish sharti mamlakatning eski federalistik tuzilishini yo‘q qilish edi. Uning birliklari avtonom knyazliklar edi.
Yangi hukumat hokimiyatga kelganidan keyingi dastlabki yillarda dehqonlarning ahvoli biroz yomonlashdi, chunki soliqlar oshdi, harbiy xizmat joriy etildi.
Natijada dehqonlarning qo‘zg‘olonlari to‘xtamadi. Keyingi agrar tartibsizliklarning oldini olish maqsadida yangi hukumat yer islohotini amalga oshirdi. "1871-yilda imperator hukumati buzilmagan erlarda yangi ekin maydonlarini yaratishga ruxsat berdi va keyingi 1872-yilda erni sotish taqiqi bekor qilindi va xususiy mulk mavjudligi tan olindi. Mulk egalari er uchastkasining narxini ko‘rsatadigan erga egalik guvohnomalarini oldilar. Sertifikat tizimi erga egalik qilishning an'anaviy kommunal shaklini yo‘q qildi. 1873-yil 28-iyulda ushbu tizim asosida imperatorlik hukumati yer-soliq islohotini boshladi, uni 1880-yilda yakunladi.
Yer solig‘ini isloh qilish jarayonida kadastr kitoblari tuzilib, ularga yer egalarining ismlari, ularning yerlarining sifati va narxi kiritildi. Kadastrni tuzish mavjud bo‘lgan barcha erlarning narxlarini belgilashga imkon berdi. Erlar, ularning sifatiga qarab, uch guruhga bo‘lingan: yuqori, o‘rta va pastki. Davlat yer solig‘i miqdori hosilga emas, balki yer narxiga qarab belgilanadi va uning qiymatining 3 foiziga teng deb belgilanadi (bunga mahalliy yer solig‘i 1 foizga qo‘shiladi). Soliq avvalgidek natura shaklida emas, balki faqat pul bilan to‘lanishi kerak edi. Yangi er solig‘i hosil qiymatining taxminan 30-35 foizini tashkil etdi.¹³
Islohotlar davomida yerlarni xususiy va davlatga bo‘lish amalga oshirildi. Islohotdan oldin, amaldagi amaliyot tufayli dehqonlar butun jamoadan knyazlik o‘tloqlari va o‘rmonlaridan foydalanganlar. Islohotlar davomida bu yerlarning katta qismi davlat yoki imperatorlik uyi mulki deb tan olingan, bu esa ko‘plab dehqonlarning ulardan foydalanish imkoniyatini yo‘qotishiga olib kelgan.
Yer egasi va ijarachi o‘rtasidagi munosabatlar islohotdan oldingi munosabatlardan sezilarli darajada farq qilar edi. Feodalning o‘z dehqonlari ustidan hukmronligi feodal xususiy mulkka asoslangan bo‘lib, u dehqonning feodalga nisbatan er va ma'lum darajada shaxsiy qaramligini belgilab bergan, ya'ni u asosan iqtisodiy bo‘lmagan majburlashga asoslangan edi. Yer egasining ijarachiga nisbatan yangi, shakldan keyingi sharoitlarda ustunligi erga burjua xususiy mulkiga, shuning uchun iqtisodiy majburlashga asoslangan edi. Shunday qilib, Meiji inqilobi natijasida dehqonlarning ahvoli sezilarli darajada o‘zgardi, garchi ko‘pchilik uchun bu holatdan yaxshiroq bo‘lmasa ham.¹⁴