2 -amaliy: Geometrik masalalar yechish metodlari haqida. Yasashga doir geometrik masalalar haqida. Ko‘pyoqlilar. Aylanma jismlar. Silindr, konus, shar

 
 
a) 
b) c) 
4-Chizma 
Bu sekto’r sirtining yuzini toppish uchun sektor konusining yon sirtiga unga mos 
segmentining yuzi qo’shiladi. 
Shar segmenti va asosi shu segment asosidan, uchi esa shar markazida joylashgan 
ko’nusdan tashkil topgan jism shar sekto’ri deyiladi. (4-a), b) chizma )
Doiraviy sekto’r yoyining gradus o’lchovi 
90° 
dan kichik bo’lsa qavariq shar 
sekto’ri hosil bo’ladi va u shar segmenti va ko’nus birlashmasidan tashkil topgan.(4-
a)chizma. Doiraviy sekto’r yoyining gradus o’lchovi 
90° 
dan katta bo’lsa botiq 
shar sekto’ri hosil bo’ladi va u butun shardan qavariq shar sekto’rini olinganiga teng 
bo’ladi. (4-b )chizma.
Debat uchun savollar: 
1. 
Aylanma jism, aylanma sirt haqida tushuncha bering. 
2. 
Silindrni qanday yasash mumkin. Uning elementlarini tushuntiring
3. 
Konus deb qanday jismga aytiladi. Uning elementlarini tushuntiring?
4. Kesik konus deb qanday jismga aytiladi. Uning elementlarini tushuntiring?
4. Shar, uning elementlari va bo`laklarini ta`riflang? 
5. R radiusli shar hajmi qanday topiladi? Fo’rmulasini yozing va tushuntiring? 
6. R radiusli shar sirtining (sferasining) yuzi qanday topiladi? Fo’rmulasini yozing 
va tushuntiring?

---

7. R radiusli shardan kesilgan H balandlikli shar segmentining hajmi qanday 
topiladi? Fo’rmulasini yozing va tushuntiring? 
8. Shar segmenti sirtining yuzi qanday topiladi? Fo’rmulasini yozing va 
tushuntiring? 
9. R radiusli sharning bo’lagi bo’lgan H balandlikli shar sekto’rining hajmi qanday 
topiladi? Fo’rmulasini yozing va tushuntiring? 
Yozma mashq 
Masala. Hajmi
9𝜋
16
ga teng bo’lgan shar sirtining yuzini toping? 
Yechilishi:
𝑉 =
4
3
𝜋𝑅
3
=
9𝜋
16
→
27
64
= 𝑅
3
→ 𝑅 =
3
4
.
𝑆
𝑠ℎ𝑎𝑟
= 4𝜋𝑅
2
→ 𝑆 = 4𝜋
9
16
→ 𝑆 =
9𝜋
4
𝐽𝑎𝑣𝑜𝑏: 
9𝜋
4