2- маъруза. Kompyuter tarmoqlarining standart texnologiyalari. Simli va simsiz tarmoq texnologiyalari, ieee 802 (ieee 802. 3, 802. 11, 802. 15, 802. 16) standartlari

Mobil tarmoqlarining standartlari, zamonaviy tarmoqni loyihalash 
dasturlari. IEEE 802.11 Simsiz aloqa protokollari IEEE 802.11 - IEEE 802 
mahalliy tarmoq (LAN) protokollarining bir qismidir va simsiz mahalliy tarmoq 
(WLAN) Wi-Fi kompyuter aloqasini amalga oshirish uchun ommaviy axborot 
vositalariga kirishni boshqarish (MAC) va fizikaviy pog‟ona protokollari 
to'plamini belgilaydi. 2.4 GHz, 5 GHz, 6 GHz va 60 GHz diapazonlarni o'z ichiga 
olgan, ammo shu bilan cheklanmagan holda turli xil chastotalarda ishlay oladi. 
Bugun simsiz texnologiyalar kosmik tezlikda rivojlanmoqda, chunki simdan 
qutilish imkoni paydo bo„ldi – yangi, tezkor simsiz texnologiyalar. 
Mavjud simsiz tarmoqlar quyidagilarni o„z ichiga oladi: 
1. Radioto„lqinli texnologiyalar, shuningdek uyali aloqa texnologiyalari; 
2. Infraqizil texnologiyalar; 
3. Yerusti va kosmik mikroto„lqin texnologiyalari. 
Radioto„lqinlar, infraqizil va mikroto„lqinlar ko„rinadigan yorug„lik, 
ultrabinafsha yorug„lik, radioto„lqin, infraqizil, rentgen nurlari, mikroto„lqin va 
gamma-nurlarni o„z ichiga oladigan elektromagnitli spektrning bir qismidir. 
Elektromagnitli radiatsiya yer atmosferasi va kosmos orqali is propagated. 
Radioto„lqinli texnologiyalar juda keng tarqalgan va tez ishlovchi simsiz tarmoq 
sohasida taqdim etilgan. Radioto„lqin texnologiyalari 802.11 simsiz tarmoq 

---

standartlari va Bluetooth, HiperLAN kabi muqobil industry-endorsed approaches 
WiMAX va HiperLAN simsiz mintaqaviy tarmoq texnologiyalarga misol bo„la 
oladi. Uyali aloqa texnologiyalari, jumladan 3G va 4G, ham radioto„lqin 
texnologiyalaridan foydalanadi. Infraqizil texnologiyalar radio wave approaches 
dan farqli uncha mashhur emas. Infraqizil texnologiya ofis ichidagi aloqalar kabi 
qisqa masofadagi ulanishlarda foydalaniladi. Radioto„lqinli ulanishlarda. 
Radioto„lqin texnologiyalari.Tarmoq signallari radioto„lqin orqali uzatish mumkin, 
lekin tarmoq dasturlari yuqori chastotalar bilan ishlaydi. Misol uchun, hududdagi 
AM stansiyalar 1290 chastotalarda efirga uzatadi, bu esa 1290 kHz ma‟noni beradi, 
chunki AM to„lqinlar 535-1605 kHz oraliqda joylashadi. FM to„lqinlar esa 88-108 
MHz oraliqda joylashadi. Radio tarmoq orqali uzatishda signal bir yoki ko„p 
yo„nalishda uzatilishi mumkin, bu esa ishlatilayotgan antenna turiga bevosita 
bog„liq. 
IEEE 802.11 protokoli asosidagi radioto„lqinli tarmoqlar 
Har xil turdagi radio to„lqinlar ishlatiladi, lekin taklif etilgan. Asosiy standart 
802.11 edi (so„ngidagi harflarsiz), lekin bugungi kunda keng tarqalgan standartlar 
– 802.11a, 802.11b, 802.11g, va 802.11n. 802.11ac va 802.11ad. Simsiz tarmoq 
tashkil etuvchilari Simsiz ulanish uchta asosiy tashkil etuvchidan iborat: 
1. Qabul qiluvchi va uzatuvchi plata.
2. Ulanish nuqtasi.
3. Antennalar. 
Qabul qiluvchi plata simsiz tarmoq platasi (Wireless NIC – WNIC) deb 
nomlanadi hamda OSI modelining Jismoniy va Ma‟lumot uzatish pog„onalarida 
faoliyat ko„rsatadi. WNIC ichki PCI (Peripheral Computer Interface) yoki 
miniPCI, alohida CardBus yoki PCMCIA (Personal Computer Memory Card 
International Association) kartasi yoki USB (Universal Serial Bus) ko„rinishida 
bo„lishi mumkin. Ko„p WNIC Microsoft Network Driver Interface Specification – 
NDIS ga mos keladi. NDIS tarmoq drayverlari spetsifikatsiyasi hamda ko„pgina 
tarmoq protokollari bilan ishlay oladigan tarmoq platalari drayverlarini yaratish va 
foydalanish uchun zarur ilova dasturlash interfeysi (Application Programming 
Interface – API)dir. API kabi NDIS tarmoq kommunikatsiyalarida ishlatiladigan 
kichik programmachalar yoki qism-programmalar kutubxonasiga ega. Bu 
programmalar kutubxonasi NDIS.SYS tizim fayli Simsiz tarmoqqa ulanish usullari 
Ulanish tezliklari 802.11 protokolning himoya usullari. Xavfsizlik simsiz 
tarmoqlarda kabelli tarmoqlar kabi zarur. Simsiz tarmoq ko„payayotgan sababli uni 
buzish uchun uyushtirilayotgan hujumlar ham ortib boradi. Bir qator tarmoqlar 
802.11 protokoliga muqobil bo„lgan radio to„lqinlaridan foydalanadilar. Ular 
ichida eng mashhurlari Bluetooth va HiperLAN dir. Bluetooth HiperLAN; 
Infraqizil texnologiyalar; Simsiz ulanish nuqtalari; Statsionar simsiz ulanish 
nuqtalari; Mobil simsiz ulanish nuqtalari; Uyali aloqa tarmoqlari; Mikroto„lqin 
texnologiyalari.