2- ma’ruza til va jamiyat. Sotsiolingvistika reja

4. Tilning vazifalari. 

Til alohida tizim sifatida quidagi vazifalarni bajaradi: 

1.  Aloqa  –  munosabat  vazifasi.  Tilning    mazkur    vazifasi    jamiyatda    aloqa  –  munosabat  

vositasi  sifatida  xizmat  qilishdan  iborat. Bu tilning asosiy ijtimoiy vazifasi hisoblanadi.   

Til  belgilari  uni  aloqa  -  munosabatning   boshqa  vositalaridan  farqlash, tilni   ijtimoiy  

hodisa    sifatida    talqin    etish    imkonini    beradi  .  Til    aloqa  –  munosabatning  muhim    vositasi  

sifatida    jamiyat    bilan,  uning    madaniyati,  turmush    tarzi    va    mehnat  faoliyatidagi    har    bir  

jarayon    bilan    muntazam    bog‘liq.  Kishilar    o‘z    fikrlarini,  sezgi    va    ruhiy      kechinmalarini  

ifoda  qilib,  bir – birlariga  ta’sir  ko‘rsatadilar. 

2.  Tilning  hissiy  ta’sir  vazifasi.  Tilning    muayyan    ma’lumotni    ifoda    etib,  tinglovchiga 

ta’sir  ko‘rsatishi   uning   hissiy   -  ta’siriy   vazifasi   hisoblanadi  . Xabar, sezgi   va  hayajon, 

xohish  ifoda  qilish  hissiy  ta’sir  vazifasining   asosini  tashkil  etadi. Bunda   turli  tasviriy til  

vositalaridan,  jumladan,  modal so‘zlar, javob  talab  qilmaydigan so‘roq, tartibni  o‘zgartirish  

kabilardan  foydalaniladi. 

3. Tilning to‘plash vazifasi. Til  aloqa – munosabat  vositasi, hissiy  ta’sir  ifodasi  bo‘lib 

qolmay,  to‘plash    vazifasini    bajaruvchi    muhim    manba    hamdir  .  Til    millatlararo    aloqa    -  

munosabat  vositasi, to‘plangan  bilim  va  tajribalarni  avloddan  avlodga   yetkazish  vositasi 

hisoblanadi. Tilning ushbu vazifasi   bilish  jarayonidagi  asosiy vositalardan  hisoblanadi .  

Bevosita  aloqa  -  munosabat  davomida  tilning  nomlash  va  fikr  ifodalash  vazifalari 

namoyon    bo‘ladi.  Mustaqil    so‘zlar,  qo‘shma    nomlar  ,  iboralar  ,atama    nomlovchi    birliklar 

hisoblansa, turli  gap  ko‘rinishlari  fikr  ifodalovchi   birlik  hisoblanadi. 

Tilning    kishilik    jamiyatidagi  o‘rnini  ,  madaniy  –  ma’naviy    soha    taraqqiyotidagi  

ahamiyatini  belgilash  tilning  asosiy  vazifalarini  to‘g‘ri  ta’riflashga  asoslanadi . 

Bevosita  aloqa  –  munosabat  davomida  tilning  nomlash  va  fikr  ifodalash  vazifalari 

namoyon bo‘ladi.