2- mavzu. Gipskartonli qoplamalar va panellar, gipstolali qoplamalar

2.6.- rasm . Pardevorga
qo‘yilgan gorizontal yukning
sxemasi

Ularning mustaxkamligi uzining massasi, xamda gorizontal va siljuvchi yuklarni kutarishga xisoblangan.

Yuk kutarmaydigan ximoya konstruksiyalarining bu yuklarni kuchlanishlar tuplanish joylarida yoriklar paydo bulmasdan kabul kilish kobiliyati, kullaniladigan materiallarga, konstruksiyalar turlariga va yuk kutaruvchi konstruksiyalarga birikish kurinishlariga (bikr yoki kuchish kobiliyatiga ega), ya’ni pollarga, bushliklarga, xamda birikish konstruksiyalarining kuchishi natijasida xosil buladigan yuklarga boglikdir.
Yuk kutarmaydigan ximoya konstruksiyalari uchun eng kup xavf tom konstruksiyalarining egilishidan kelib chikadi chunki ularning ta’siri ostida ximoya konstruksiyalarida gijimlash deformatsiyasi, yoriklar, yuzasida va yuzasidan tashkarida egilishlar kelib chikadi. Shunday bulsa xam, yuk kutarmaydigan ximoya konstruksiyalarining elementlarini maxsus sinovlari shuni kursatdiki [2,16], xattoki tulik va joylari bilan tayanadigan, tom konstruksiyalariga yopishib turgan yuk kutarmaydigan devorlarning birikmalarining bir metridagi katta yuklarda xam (1,5 t/m gacha), 3,5 mm egilishda GKQ larda yoriklar xosil bulmagan. Chegaraviy yuklarda GKQ ning uzida va profillarida maxalliy deformatsiyalar va gijimlanishlar kuzatiladi, ammo bunday yuklar, yuk kutarmaydigan ximoya konstruksiyalarining vazifasiga kirmaydi.
Yuk kutarmaydigan ximoya konstruksiyalarining bunaka mustaxkamlik tavsiflari ularni, yuk kutaradigan devorlar orqali shamol kuchlarini (160 kN/m gacha) kabul kilish imkoniyatiga ega, diafragma sifatida ishlatish mumkinligini oldindan belgilab kuydi.
Utkazilgan tadkikotlar yana shuni kursatdiki, balandligi 2,75 m devorlarining kalinligi 0,6 mm bulgan sinch ustunlariga massasi 2t. li va devorlarining kalinligi 0,7 mm bulgan sinch ustunlariga esa 3t. li konsol yuklarini osish imkoniyati borligini tasdikladi. Pardevorlarning bunday yukori mustaxkamligi tom konstruksiyalarining egilishini inkor etishga sabab bulmasligi kerak. Shuning uchun muljallangan yuklamalarda oralik tom konstruksiyalarini egilishini oldini olish uchur, tom konstruksiyalarini bikrligini yetarli zaxira bilan loyixalash lozim. Bundan tashkari, oralik tom konstruksiyalarining betonini siljuvchanligini xisobga olib, yuk kutarmaydigan pardevorlarni iloji boricha monolit tom konstruksiyalarning kolibini olgandan sung anchadan keyin montaj kilish maksadga muofikdir. Yana shuni kuzda tutish kerak-ki, gipskarton qoplamalarini xullaganda (20 dakikaga suvga chukdirganda) 20 dakikadan keyin ularning mustaxkamligi 20% ga kamaygan. Bu shuni kursatadiki, GKQ, shu bilan birga impregnirlangan qoplamalar uzok vakt davomida suvning ta’siri ostida bulmasligi kerak. Bunday xollarda mustaxkamlikning pasayishi bilan birga GKQ larda deformatsiya (yuzasidan) xam yuzaga keladi. Kattik namlanganda GKQ shiftlarining osilishini kuzatish mumkin (gips uzagining kengayishi xisobidan) va xuddi shu sabab devor konstruksiyalarining yuzalarida esa burtirmalar xosil buladi. Shuni kursatib utish kerak-ki, deformatsiyalangan GKQ larni kuritgandan keyin ular asosan yana uz xoliga kelgan.
Ho‘l GKQ larni konstruksiyalarda ko‘llash yoki ishlov berish mumkin emas. Ammo, kurigandan keyin ular uzining kurilish xossalarini kaytib tiklaydilar.

4. 
   Gipskarton qoplamalar va kombinatsiyalashgan panellarni
   kadoklash, trasport bilan tashish, saklash va joylash
   

GKQ lar konveyrdan chikishi bilan shtabelchi orqali 50...60 talab polietilen plenkalari yordamida kadoklanadi. Kadoklar albatta bir xil turdagi va o‘lchamdagi GKQ lar bilan yotkizilib jamlanadi.
GKQ kadoki <0,5 m oralik bilan paddonlarga yoki tagliklarga taxlanadi (6 tadan kam bulmagan mikdorda).
Tagliklar albatta bir xil balandlikga ega bulishlari kerak. Tagliklar sifatida yogoch bruslarini yoki bir biriga kuyilgan, gipskartondan tayyorlangan tasmalarni ishlatish mumkin. Transportlash uchun tayyorlangan GKQ kadoklarining balandligi 750 mm dan baland bulmasligi kerak (2.7.-rasm).