2-Амалий иш Мавзу: Криптографик ҳимоялаш


Download 419.5 Kb.
bet1/4
Sana07.11.2020
Hajmi419.5 Kb.
#142237
  1   2   3   4
Bog'liq
2 -амалий иш модулга (2)


2-Амалий иш
Мавзу: Криптографик ҳимоялаш
Ахборотни химоялашнинг самарали усулларидан бири криптографик ҳимоялашдир.
Ушбу амалий ишда маълумотларни криптографик ҳимоялаш усуллари таснифланади. Яъни классик шифрлаш алгоритмлари, симметрик шифрлаш алгоритмлари ҳамда очик қалитли шифрлаш алгоритмлари.
Ўрин алмаштириш шифрлаш алгоритми
Ўрин алмаштириш шифрлаш алгоритми уч қисмдан иборат. Оддий ўрин алмаштири, калит ёрдамида ўрин алмаштириш ва икки тоонлама ўрин алмаштириш.

1. Оддий ўрин алмаштириш усули.

Очиқ матн

Т0= тожиакбароваумида

к= 4х5

Т

А

Р

У

А

О

К

О

М

/

Ж

Б

В

И

?

И

А

А

Д

#


шифрматн

Т1= ТАРУА- ОКОМ/--ЖБВИ?--ИААД#
2.Калит ердамида ўрин алмаштириш
Очиқ матн

Т0= тожиакбароваумида

к= инсон

И

Н

С

О

Н

Т

А

Р

У

А

О

К

О

М

/

Ж

Б

В

И

?

И

А

А

Д

#




И

Н

Н

О

С

Т

А

А

У

Р

О

К

/

М

О

Ж

Б

?

И

В

И

А

#

Д

А

шифрматн

Т1=ТААУРОК/МОЖБ?ИВИА#ДА

Дешифрлаш

Т1=ТААУРОК/МОЖБ?ИВИА#ДА
к=инсон


И

Н

С

О

Н

Т

А

А

У

Р

О

К

/

М

О

Ж

Б

?

И

В

И

А

#

Д

А



И

Н

Н

О

С

Т

А

Р

У

А

О

К

О

М

/

Ж

Б

В

И

?

И

А

А

Д

#

Очиқ матн

Тожиакбароваумида ҳосил бўлади.

Икки томонлама ўрин алмаштириш усули. Бу усулда калит сифатида устун ва қатордаги ҳарфлар тартибидаги сонлардан фойдаланилади. Аввалам бор калит символларига қараб жадвал тузилади ва очиқ Т0 матн қатор шаклда жойлаштирилиб чиқилади, сўнгра эса рақамлар навбатма - навбат тартибланиб, аввал қатор, сўнгра эса устун ўрни алмаштирилади ва жадвалдаги маълумот қатор бўйича ўқилиб Т1га эга бўлинади.
Масалан: «Интилганга толе ёр» очиқ матни шифрлаш талаб этилсин. Бу ерда калит бўлиб 1342 ва 2314 хизмат қилади. Яхшироқ изоҳланиши учун К1=1342 қатор сифатида ва К2=2314 устун сифатида белгилаб оламиз.
4х4 жадвал яратиб Т0 қатор бўйича ёзамиз




2

3

1

4
















1

И

Н

Т

И
















3

Л

Г

А

Н
















4

Г

А

Т

О
















2

Л

Е

Ё

Р















Энди қатор ва устунлар тартиб бўйича ўринлари алмаштирилади.











2

3

1

4




























1

И

Н

Т

И




























2

Л

Е

Ё

Р




























3

Л

Г

А

Н




























4

Г

А

Т

О




















































1

2

3

4




























1

Т

И

Н

И




























2

Ё

Л

Е

Р




























3

А

Л

Г

Н




























4

Т

Г

А

О
























Охирги жадвалга асосан шифрланган матнни олиш учун қатор бўйича ёзамиз.


Т1 =ТИНИЁЛЕРАЛГНТГАО

Дешифрлашда

Шифрматн
Т1 =ТИНИЁЛЕРАЛГНТГАО

К1=1342 қатор сифатида ва К2=2314
























1

2

3

4






















1

Т

И

Н

И






















2

Ё

Л

Е

Р






















3

А

Л

Г

Н






















4

Т

Г

А

О













































2

3

1

4






















1

И

н

т

И






















2

Л

е

ё

Р






















3

л

г

а

Н






















4

г

а

т

О












































2

3

1

4






















1

И

н

т

И






















3

Л

г

а

н






















4

Г

а

т

о






















2

л

е

ё

р






















Жадвал ўлчамининг катталиги шифр чидамлилигини оширади: 3х3 жадвалда 36 та вариант, 4х4 жадвалда 576 та вариант, 5х5 жадвалда 14400 вариант;



Vijiner shifrlash usuli:

Ochiq matn M=SafarovRustamovich : Kalit=Sherali

Ingliz alifbosidan foydalanib, harflar va kalit so’zning harflar sonidan kelib chiqibjadval yaratildi. Jadval ma’lumotlarini quyidagi tartibda to’ldirildi.



A

B

C

D

E

F

G

H

I

J

K

L

M

N

O

P

Q

R

S

T

U

V

W

X

Y

Z

S

T

U

V

W

X

Y

Z

A

B

C

D

E

F

G

H

I

J

K

L

M

N

O

P

Q

R

H

I

J

K

L

M

N

O

P

Q

R

S

T

U

V

W

X

Y

Z

A

B

C

D

E

F

G

E

F

G

H

I

J

K

L

M

N

O

P

Q

R

S

T

U

V

W

X

Y

Z

A

B

C

D

R

S

T

U

V

W

X

Y

Z

A

B

C

D

E

F

G

H

I

J

K

L

M

N

O

P

Q

A

B

C

D

E

F

G

H

I

J

K

L

M

N

I

P

Q

R

S

T

U

V

W

X

Y

Z

L

M

N

O

P

Q

R

S

T

U

V

W

X

Y

Z

A

B

C

D

E

F

G

H

I

J

K

I

J

K

L

M

N

O

P

Q

R

S

T

U

V

W

X

Y

Z

A

B

C

D

E

F

G

H

Shifr matn : C=KHJR R Z D J B W K AXWNPGY

Download 419.5 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling