2-bob. Elektr karotaj usullari §
Download 72.73 Kb. Pdf ko'rish
|
Электр каротаж
- Bu sahifa navigatsiya:
- KS usuli dalillarini talqin qilish
|
SPEK asbobi – dielektrik materialdan boʼlgan tashqi diametri 40 mm, qoʼrgʼoshinli А, B va M
elektrodlar oʼrnatilgan silindr koʼrinishidagi zond (9- rasm). Karotaj KS (ostki gradient zond variantida) va PS usullari kompleksi bir vaqtning oʼzida qolaversa bu usullarning bittasini alohida oʼtqazishda qoʼllaniladi, yoki tok karotaji TK quvurlar bilan mustahkamlanmagan quduqlarda oʼtqaziladi. Аsbobga elektr toki BSK–051 yer usti aparaturasidan taʼminlanadi. SPEK asbobi togʼ jinslarining solishtirma qarshilik qiymatining oʼzgarishini 0 dan 1000 Om·m gacha diapazonda qayd qilishga moʼljallangan, togʼ jinslarining oʼz oʼzidan hosil boʼluvchi tabiiy potensialini –500 dan +500 mV gacha boʼlgan oraliq diapazonida qayd qiladi. Quyida 10 a, b-rasmlarda kompleks quduq asbobi KSP – 60 asbobining KS va PS karotajini o’tkazish uchun quduq zondini ulanish sxemasi keltirilgan: 10–rasm. KSP – 60 asbobining KS va PS karotajini o’tkazish uchun quduq zondini ulanish sxemasi. Qabul qiluvchi elektrodlar: «М» va «N» - yer yuzasidagi bir maqsadli elektrod klemasi BSK – 051 «RIBA(baliq)»ga ulanadi. Ta’minlovchi «А» va «B» elektrodlar - BSK – 051 yer usti aparaturasining «1» va «2» klemalariga ulanadi. SPEK – elektr zondining ulanish sxemasi xam xuddi shu tartibda amalga oshiriladi. 11–rasm. KSP–60 asbobining yer usti boshqaruv aparaturasi BSKdagi fishkalarga ulanishi. 12-rasm. KSP–60 zondi orqali bajarilgan gamma karotaj (GK), tuyuluvchi qarshilik KS, tabiiy maydon PS usuli egri chiziqlari. KS usuli dalillarini talqin qilish Geologik kesimlarni tabaqalashda har xil fizik xossalarga ega boʼlgan jinslar chegaralari kuzatilgan parametrlarning diagrammalaridagi oʼziga xos omillar bo’yicha belgilanadi. KS karotaji dalillarini talqin qilishda togʼ jinslarining elektr qarshilik xossalaridan toʼgʼri foydalanishni talab etadi. Tuyuluvchi qarshilik karotaji dalillarini talqin qilishdan oldin karotaj tadqiqotlari oʼtkazilgan burgʼi qudugʼi joylashgan hududning geologik tuzilishi stratigrafiyasi haqida dastlabki tushunchalarga ega boʼlish lozim. KS usulida qoʼllaniluvchi gradient va potentsial zondlar bizga qatlamlarning aniq chegarasi ajratishda muhim ahamiyat kasb etsa ularning diagrammalarini toʼgʼri talqin qilish esa maʼlumotlar sifatini oshiradi. KS usulida gradient zondlar qoʼllanilganda quduq kesimidagi elektr qarshiligi katta boʼlgan togʼ jinslarini chegaralarini diagrammalarning maksimumi bilan ajratiladi. Potensial zondlarning maksimumlari esa sferik shaklda bo’lib qatlam markaziga simmetrik bo’ladi (14-rasm). Gradient zondning elektrodlari tepada yoki pastda joylashishi boʼyicha esa qarshiligi katta boʼlgan qatlamlarning ostki chegarasi yoki ustki chegarasini joylashish oʼrni belgilanadi (15-rasm). Shunday qilib ustki gradient zond qarshiligi katta boʼlgan qatlamlarning ustki chegarasini maksimum qiymatlari bilan, ostki gradient zond qarshiligi katta bo’lgan qatlamlarning ostki chegaralarini maksimum qiymatlari bilan belgilaydi (16-rasm). 15 -rasm. Potentsial-zond diagrammasi boʼyicha yuqori qarshilikli qatlam chegarasini ajratish namunasi 16-rasm. Gradient-zond diagrammasi boʼyicha yuqori qarshilikli qatlam chegarasini ajratish namunasi. 1 - yuqori qarshilikli qatlam, 2 - past tuyuluvchi qarshilik zonasi, 3 - qatlam chegarasi. 16–rasmda oʼlchami ikki xil boʼlgan ostki gradient-zondlarning maksimum qiymatlari qarshiligi katta boʼlgan qatlamning ostki chegarasini maksimum qiymatlar bilan ajratilayotganligini koʼrishimiz mumkin. Bunga sabab ostki gradient zondning oʼrganish sohasi bilan bogʼliq bo’lib, 17a, b–rasmlarda potensial zond va ostki gradient zondlarning oʼrganish sohasi keltirilgan. 17-rasm. Burgʼi qudugʼida (a) potensial-zond; (b) ostki gradient- zondlarning oʼrganish sohasi koʼrsatilgan. 1-tok yo’nalishi, 2- o’rganish soxasi. |
