2 bob. Sanoat korxonalarini rivojlantirishning xududiy siyosatini takomillashtirish orqali uning hudud iqtisodiy o‘sish sur'atiga ta'siri tahlili

Qashqadaryo viloyatining makroiqtisodiy ko'rsatkichlari³

	O'lchov birligi	2012- y.	2013- y.	2014- y.	2015- y.	2016- y.	2017- y.	2018- y.	2019- y.	2020- y.	2021- y.		2022-yil yanvar-mart
Yalpi hududiy mahsulot	mlrd.so`m	10 872,1	12 308,3	14 631,1	17 247,7	20 163,9	21 597,3	26 554,1	32 399,3	35 605,3	43 833,3		8 360,5
	o'sish sur'ati, % da	104,6	105,4	106,7	106,6	105,6	103,5	102,0	101,8	102,7	107,6		103,2
Sanoat mahsuloti	mlrd.so`m	6 076,4	6 849,4	7 194,7	8 721,9	9 632,2	10 945,9	14 529,5	20 360,1	14 612,3	18 741,9		4 702,4
	o'sish sur'ati, % da	98,8	103,5	106,5	105,1	103,8	107,9	108,3	93,7	102,9	115,4		104,7
Iste'mol tovarlari	mlrd.so`m	947,8	1 498,2	1 520,5	2 094,3	2 577,2	2 549,3	2 891,7	3 899,8	4 947,4	4 660,9		832,0
	o'sish sur'ati, % da	108,1	102,7	105,8	110,1	112,7	91,2	113,4	134,9	110,9	95,7		102,7
Qishloq, o'rmon va baliq xo'jaligi ^2)	mlrd.so`m	5 620,2	6 563,2	7 899,3	9 320,1	11 121,0	14 761,6	17 685,8	20 415,1	24 510,3	29 352,8		2 746,4
	o'sish sur'ati, % da	106,9	107,2	105,9	106,0	106,4	103,3	96,6	101,2	104,0	102,2		101,1
Asosiy kapitalga investitsiyalar	mlrd.so`m	3 072,2	3 667,8	4 721,8	5 894,7	7 304,4	11 175,3	16 518,5	24 462,5	20 557,6	17 359,1		3 668,2
	o'sish sur'ati, % da	117,2	103,8	114,9	112,4	108,9	129,7	112,4	131,2	76,5	77,8		121,5
Qurilish ishlari	mlrd.so`m	997,9	1 168,2	1 560,0	2 067,5	2 560,0	2 759,1	3 701,1	4 365,3	4 832,6	6 336,6		1 441,7
	o'sish sur'ati, % da	114,6	105,1	116,7	124,9	114,4	99,9	110,9	103,2	98,6	117,6		94,6
Chakana savdo tovar aylanmasi	mlrd.so`m	2 567,6	3 443,7	4 250,0	5 042,8	6 202,9	7 187,3	8 818,5	10 639,7	13 523,9	13 523,9		3 719,7
	o'sish sur'ati, % da	119,7	118,7	112,4	111,6	114,5	100,1	103,2	105,7	102,0	110,8		104,7
Xizmatlar, jami	mlrd.so`m	2 003,6	2 642,6	3 391,1	4 058,9	5 137,6	5 859,7	7 064,1	8 800,9	10 349,5	12 823,8		3 353,7
	o'sish sur'ati, % da	121,7	121,6	119,9	117,0	118,1	104,5	106,6	111,1	106,7	114,4		112,5
Tashqi savdo aylanmasi	mln. AQSh Dollar	750,8	765,5	606,9	737,7	764,1	596,9	765,7	824,8	544,2	565,7		146,8
	o'sish sur'ati, % da	129,3	102,0	79,3	121,6	103,6	78,1	128,3	107,7	66,0	104,4		159,9
Eksport	mln. AQSh Dollar	343,1	335,3	297,4	269,7	239,0	226,3	270,8	366,1	196,5	270,0		73,4
	o'sish sur'ati, % da	74,2	97,7	88,7	90,7	88,6	94,7	119,6	135,2	53,7	138,2		152,1
Import	mln. AQSh Dollar	407,7	430,2	309,4	468,0	525,1	370,6	495,0	458,7	347,7	295,7		73,4
	o'sish sur'ati, % da	344,3	105,5	71,9	151,2	112,2	70,6	133,6	92,7	75,8	85,3		168,5
Saldo	mln. AQSh Dollar	-64,6	-94,9	-12,0	-198,4	-286,1	-144,2	-224,2	-92,7	-151,2	-25,6		0,0
	o'sish sur'ati, % da	x	x	x	x	x	x	x	x	x	x		x
^1) dastlabki ma'lumotlar
^2) 2010-2020 yillar uchun ma'lumotlar aniqlik kiritilgan (qayta baholab chiqilgan) ma'lumotlarni hisobga olgan holda keltirilgan.

Viloyat bo’yicha tashqi savdo aylanmasi 2018 yilda 765,7mln AQSH dollar tashqil qilgan va bu ko’rsatkich 2021 yilga kelib 565,7 mln AQSH dollariga tushganligini ko’rishimiz mumkin. Eksport hajmi esa yillar davomida o’zgarib turgan ya’ni 2018 yilda 270,8 mln AQSH dollaridan, 2019 yilda 366,1 mln AQSH dollariga ko’tarilgan ammo 2020 yilga kleib 196,5 mln AQSH dollariga pasaygan, 2021 yilga kelib 270 mln AQSH dollarini tashkil qilgan. Import hajmi esa yillar davomida pasayayotganini ko’rishimiz mumkin. Ya’ni 2018 yilda 495 mln AQSH dolladan 2021 yilda 296, 7 mln AQSH dollariga tushgan.

Qashqadaryo viloyatining 2021 yildagi asosiy makroiqtisodiy ko‘rsatkichlari ⁴
Yalpi hududiy mahsulot. 2021 yil yakunlari bo‘yicha Qashqadaryo viloyatida yalpi hududiy mahsulot (YaHM) hajmi 43 833,3 mlrd so‘m, o‘sish ko‘rsatkichi 2020 yilga nisbatan 107,6%ni tashkil qilgan. Viloyatda yaratilgan YaHMning Respublika yalpi ichki mahsulotdagi ulushi 6,0% (2020 yilda 5,9%)ni tashkil qilgan holda Toshkent shahri, Toshkent, Navoiy, Samarqand, Farg‘ona viloyatlaridan keyingi 6-o‘rin (2020 yilda 7-o‘rin)ni egallagan. YaHM tarkibida sanoat ulushi (qurilishni qo‘shgan holda) 24,2% (2020 yilda 23,3%⁵), qishloq xo‘jaligining ulushi 41,4% (2020 yilda 42,2%) va xizmat ko‘rsatishning ulushi 34,4% (2020 yilda 34,5%) ni tashkil qilgan. YaHMda kichik biznes va xususiy tadbirkorlikning ulushi 69% (2020 yilda 71,5%) ni tashkil qilgan.
Jon boshiga to‘g‘ri keladigan YaHM xajmi 12999,6 ming so‘mni tashkil qilgan holda (Respublika hududlari orasida 12-o‘rin) 2020 yilga nisbatan 105,6 %ga oshgan.
Sanoat. 2021 yilda viloyatda 18 741,1 mlrd so‘mlik sanoat mahsulotlari ishlab chiqarilgan bo‘lib, 2020 yilga nisbatan 115,3 foiz (o‘sish ko‘rsatkichi bo‘yicha Respublika hududlari orasida 4-o‘rin) oshgan. Viloyat sanoat mahsulotlarining respublika sanoatidagi ulushi 4,1 foiz (2020 yilda 4,0%)ni tashkil qilgan va hududlar orasida 8-o‘rin (2020 yilda 8-o‘rin)ni egallangan. Sanoat mahsulotlarining 26,3%i (2020 yilda 34,6%) kichik biznes va xususiy tadbirkorlik sub'ektlari tomonidan yaratilgan. Shuningdek, viloyat sanoati tarkibida tog‘-kon sanoatining ulushi -10,8%, ishlab chiqariladigan sanoatning ulushi -64,9%, elektr, gaz, bug‘ bilan ta'minlash va havoni konditsiyalash sanoatining ulushi -23,5%, suv bilan ta'minlash, kanalizatsiya tizimi, chiqindilarni yig‘ish va utilizatsiya qilish sanoatining ulushi -0,8%ni tashkil qilgan.
Jon boshiga to‘g‘ri keladigan sanoat mahsulotlari hajmi 5558,1 ming so‘mni (Respublika hududlari orasida 12-o‘rin) tashkil qilgan holda 2020 yilga nisbatan 113,1 foizga oshgan.
Iste'mol tovarlari ishlab chiqarish. 2021 yilda viloyatda 4615,4 mlrd so‘mlik iste'mol tovarlari ishlab chiqarilgan bo‘lib, 2020 yilga nisbatan 98,0 foizni tashkil qilgan. Viloyatda ishlab chiqarilgan iste'mol tovarlarining respublikadagi ulushi 3,0% (2020 yilda 3,8%)ni tashkil qilgan holda hududlar orasida 9-o‘rin (2020 yilda 9-o‘rin)ni egallagan.