2-bosqich 201- guruh talabasi Rashidova Maftunaning “Optika” fanidan tayyorlagan Mustaqil ta’lim ishi. Mavzu

D=
D= (
Agar ()>1 bo’lsa, dispersiya normal, aksincha ()<1 bo’lsa anomal dispersiya deb yuritiladi.Sindirish ko’rsatkichuning nazariy ko’rinishini hisobga olsak, yuqoridagi shartlarni quyidagicha quyidagicha ifodalash mumin:
= -
b-o’zgarmas kattalik. Agar - <0 bo’lsa dispersiya normal, aksincha holatda - dispersiya anomal dispersiya deyiladi.
Anomal dispersiya-yorug’lik to’lqinlarining chastotasi ortganda moddaning sindirish ko’rsatkichi kamayishi (<0) bilan ifodalanadigan yorug’lik dispersiyasi.Anomal dipersiya yorug’lik eng ko’p yutiladigan spektr sohalarida kuzatiladi.Boshqacha aytganda yorug’lik to’lqin chastotasi, yorug’lik to’lqin uzunligiga teskari proporsional.Bundan kelib chiqib, yorug’lik to’lqin uzunligi kamayishi bilan moddaning nur sindirish ko’rsatkichi ham kamaysa, bu moddadagi yorug’lik dispersiyasi-anomal dispersiya deyiladi. Pastdagi rasmda maksimumgacha bo’lgan soha normal dispersiya, funksiya maksimum sohasida katta chastotalar tomoni esa anomal dispersiya nomini oladi.
Yorug’likni elektromagnit to'lqin, modda tuzilishini esa elektron nazariya asosida tasavvur qilish yetarli. Elektron nazariyaga asosan jism elektronlar va ionlardan tashkil topgan. Ular yorug’lik ta'sirida tebranma harakatga keladi. Yorug’lik to'lqinlarning tebranishlari 1015 Hz chastotalarda sodir bo'ladi. Elektromagnit maydonning bunchalik tez o'zgarishini massalari yetarlicha kichik bo'lgan elektronlargina sezishga ulguradi. Shuning uchun yorug’lik to'lqinining jismga ta'sirini hisoblashda yorug’likning elektronga ta'sirini hisoblash bilan chegaralanilsa bo'ladi.
Elektromagnit to’lqin jismdan o’tayotganda e-zaryadli har bir elektronga elektr kuch ( =-eE) va Lorens kuchi ( =-e[vB] ta’sir qiladi:
F= =-(-eE+ e[vB])
=-eE=-e coswt
Refraksiya (lot. refractus — singan) — yorugʻlik nuri yoki elektromagnit toʻlqinlari atmosferaning turli qatlamlari (zichligi, trasi, namligi, bosimi, sindirish koʻrsatkichi va boshqa xususiyatlari turlicha boʻlgan qatlamlari)dan oʻtishida ularning egilish hodisasi.Modda zichligining o’zgarishi, doimo uning sindirish ko’rsatkichini o’zgarishiga olib keladi.Odatda, zichlikning ko’payishi bilan sindirish ko’rsatkichi ham ko’payadi.Modda zichligi va uning sindirish ko’rsatkichi orasidagi bog’lanishni nazariy o’rganish va tajriba natijalarini tahlil qilish sindirish ko’rsatkichining f(n) funksiyasi d zichlikka to’g’ri proporsional ekanligini ko’rsatadi.