2. Hisob qismi

7-rasm Blok-grafitli issiqlik almashinish qurilmasi
1.grafitli blok 2. vertikal kanallar 3. gorizontal kanallar 4. Qobiq
Yon tomonidagi metall plitalar yordamida har bir blokda issiqlik eltkichning ikki yo’lli gorizontal kanallarda harakati tashkil etiladi. O`lchami 350x515x350 mm3 bo’lgan bloklardan yig’ilgan issiqlik almashinish qurilmasining vertikal kanallari bo’yicha eltkich bir yoki ikki yo’lli harakat qilishi mumkin.
Vertikal yo’llarning soni qurilmaning pastki va yuqori qopqoqlarining konstruktsiyasiga bog’liqdir. Grafitli issiqlik almashinish qurilmasining ishchi bosimning qiymati 2,9·105 Pa dan oshmasligi kerak.
Blok-grafitli qurilmalarni muhitlardan biri korrozion-faol bilgan hollarda ishlatish mumkin. Agarda ikkala muhit ham korrozion-aktiv bo’ lsa, unda yon tomondagi plitalar maxsus grafit vkladishlar bilan himoya qilinadi. Regenerativ issiqlik almashinish qurilmalari
Regenerativ issiqlik almashinish qurilmalari ikkita sektsiyadan tashkil topgan biladi. Birinchisida issiqlik eltkichdan oraliq materialga issiqlik uzatilsa, ikkinchisida esa oraliq materialdan texnologik gazga uzatiladi. (8-rasmda) sirkulyatsion harakatlantiruvchi donador qatlamli uzluksiz ishlaydigan regenerativ issiqlik almashinish qurilmasi keltirilgan. Qurilma asosan ikkita isitgichdan tuzilgan bo’lib, har bir isitgichning pastki qismida gaz oqimini bir me`yorda uzatish uchun taqsimlagich 6 o’rnatilgan. Isitgichdan donador materialni uzluksiz ravishda tikish uchun shlyuzli tamba 3 xizmat qiladi. Ikkinchi isitgichdan chiqayotgan sovutilgan donador material pnevmotransport liniyasiga tikiladi. Undan so’ng, havo yordamida bunker - separatorga uzatiladi va u erda zarrachalar cho’ktiriladi va yana qaytadan birinchi isitgichga yuboriladi.


8-rasm Sirkulyatsion harakatlanuvchi donor qatlamli qurilma
1.2-issiqlik almashinish qurilmasi 3-shlyuzli tamba 4-gazoduvka 5-pnevmotranspotr linyasi 6-gaz taqsimlagich 7-separator
II. Texnalogik qism
2.1 Issiqlik almashinish qurilmalarini tanlash

Issiqlik almashinish qurilmalarining konstruktsiyasini tanlashda quyidagilarni inobatga olish kerak: qurilma texnologik jarayonga mos bilishi zarur; yuqori samarali, tejamkor va ishlash paytida ishonchli, hamda metall sarfi kam bilishi zarur; ishchi muhitlarda qurilma materiali emirilishga bardoshli bilish kerak.

Issiqlik eltkichlar qurilma orqali katta tezlikda o’tsa, issiqlik o’tkazish koeffitsientining yuqori qiymatlariga erishsa bo’ladi. Bunday yuqori qiymatlarni olish uchun issiqlik almashinish yuzasi toza bo’lishi kerak.
Agar, suyuqliklar birortasining tezligi oshirilsa, ikkinchi suyuqlik tomonidagi issiqlik berish koeffitsienti ko’payadi. Lekin, issiqlik o’tkazish koeffitsientining sezilarli darajada ko’payishi uchun devor va undagi iflosliklarning termik qarshiligi kichik bilishi kerak. Masalan, agar trubalararo bo’shliqdagi issiqlik berish koeffitsienti trubalar bo’shlig’inikidan juda past bo’lsa, trubalar ichida oqayotgan suyuqlik tezligining isishi issiqlik o’tkazish koeffitsientiga uncha ta`sir qilmaydi. Bu holda trubalararo bo’shliqdagi issiqlik berish koeffitsientini oshirish zarur, ya`ni u erga segment to’siqlar o’rnatish maqsadga muvofiqdir.
Qaysi muhitni truba ichiga, qaysi birini trubalararo bishliqqa yo’naltirish muammosini hal etishda quyidagi qoidalarga amal qilish kerak:
- yuqori issiqlik o’tkazish koeffitsientiga erishish uchun issiqlik berish koeffitsienti kichik bo’lgan muhitni truba ichiga yo’naltirish zarur;
- kimyoviy faol, korrozion muhitlarni truba ichiga yuborish zarur, chunki bunda faqat truba, teshikli panjara va qopqoqlar tegishli legirlangan metalldan yasaladi, ya`ni qobiq, segment to’siq va boshqalar oddiy, uglerodli po’latdan tayyorlanishi mumkin;
- atrof muhitga issiqlik yo’qotilishini kamaytirish uchun temperaturasi yuqori muhitni truba ichiga yuborish maqsadga muvofiqdir;
- cho’kma hosil qiladigan muhitlarni trubalar yuzasi oson tozalanadigan bo’shliqqa yo’naltirish tavsiya etiladi
- bosimi yuqori bo’lgan muhitni truba ichiga yo’naltirish zarur, chunki qobiqdan kira trubalar bosimni yaxshi ushlaydi.
Issiqlik almashinish qurilmasining konstruktsiyasi texnik-iqtisodiy hisoblashlar asosida tanlanadi. Bunda, tayyorlash uchun ketgan asosiy (kapital) va yillik ekspluatatsion sarflar taqqoslanadi. Ayrim hollarda, ekspluatatsion sarflar tejalishi hisobiga sarflar tez qoplansa, asosiy sarflarni ko’paytirish ham mumkin.
Texnologik jarayonlar uchun issiqlik almashinish qurilmasi loyihalanayotganida, hisoblashning asosiy maqsadi, qurilmaning issiqlik almashinish yuzasi va gabarit o’lchamlarini aniqlashdir. hisoblash, birinchi navbatda qurilmaning issiqlik balansini tuzishdan boshlanadi. So’ng, issiqlik balansidan uzatilgan issiqlik miqdori topiladi. Masalan,suv bug’i yordamida biror muhit tb dan tox temperaturagacha isitilayotgan bo’lsa, issiqlik balans ushbu ko’rinishda yoziladi (9-rasm).

(5)

bu erda D=Q/(i″ -i′) - isituvchi bug’ sarfi. Issiqlik o’tkazish koeffitsienti ushbu formuladan hisoblanadi:

(6)