2. Hisob qismi

9-rasm Moddiy balans tuzishga oid
Jarayonni irtacha harakatga keltiruvchi kuchi quyidagi tenglamalardan topiladi:

Yoki

Issiqlik almashinish yuzasi issiqlik o’tkazishning asosiy tenglamasidan aniqlanadi:

(7)
Isitkichdagi trubalar sonini esa, ushbu tenglamadan aniqlash mumkin:

(8)
bu erda dT - trubalar tashqi diametri, m; l – truba uzunligi, m.

Teshikli panjarada trubalar joylashtirish ushbu bobda kirib chiqilgan usullardan birida amalga oshiriladi.
qobiq - trubali issiqlik almashinish qurilmasining diametrini ushbu formulada hisoblab topish mumkin:

(9)
Issiqlik almashinish qurilmasining gidravlik qarshiligi Darsi – Veysbax formulasidan topiladi:

(10)

bu erda λ - gidravlik qarshilik koeffitsienti; l - truba uzunligi, m; d - truba diametri,m; Σξ - mahalliy qarshilik koeffitsientlarining yig’indisi; w – muhit tezligi, m/s; ρ – muhit zichligi, kg/m3.
Isitkichning texnologik jarayon uchun yaroqligini bilish uchun tekshiruv hisoblashi o’tkaziladi. Buning uchun quyidagi boshlang’ich ma`lumotlar zarur: F – issiqlik almashinish yuzasi; Q – issiqlik yuklama; muhitlarning qurilmaga kirish va chiqishdagi temperaturalari; w – muhit tezligi va muhitlar fizik parametrlari.
Hisoblash davrida quyidagilar aniqlanadi: berilgan issiqlik yuklama va haqiqiy issiqlik almashinish sharoitlaridagi termik qarshilik; zarur bilgan o’rtacha temperaturalar farqi Δt3; mavjud o’rtacha temperaturalar farqi Δtm; qurilmaning ish unumdorlik zahirasi.
Temperaturalarning o’rtacha farqi ushbu formuladan topish mumkin:
(11)
Mavjud o’rtacha temperaturalar farqining zarur o’rtacha temperaturalar farqiga nisbati isitgichning ish unumdorlik zahirasi deb ataladi:
(12)

Zarur o’rtacha temperaturalar farqi issiqlik almashinish qurilmasining o’rtacha ekspluatatsion ishlash sharoitlari va issiqlik almashinish yuzasidan foydalanish koefitsientini hisobga olgan holda aniqlanadi.

Gorizontal issiqlik almashinish qurilmalarida ushbu segment to`siqlar truba o`rami uchun oraliq tayanchlar vazifasini ham bajaradi. Odatda gorizontal qurilmalar ko`p yo`lli qilib yasaladi va ularda suyuqliklar tezligi yuqori bo`ladi. Bunday qilishdan maqsad, temperatura va zichliklar farqi ostida suyuqliklarning qatlamlarga ajralib, hamda harakatsiz zonalar hosil qilmasligini ta’minlashdir.
Agar, issiqlik almashinish qurilmasi qo`zg`almas teshik panjara tuzilishi, qobiq va trubalar temperaturala rining o`rtacha farqi 50°S dan katta bo`lsa, qobiq va trubalar uzayishi har xil bo`ladi. Bu hol o`z navbatida teshikli panjarada katta kuchlanishlar hosil qiladi va panjaradagi trubalar zichlanishini, payvand choklarini buzadi va yo`l qo`yib bo`lmaydigan issiqlik eltkichlar aralashishiga olib keladi. Shuning uchun, temperaturalar farqi katta bo`lganda, temperatura ta’sirida uzayini kompensastiya qiladigan issiqlik almashinish qurilma konstrukstiyalari qo`llaniladi.