2-ma’ruza. Mashinasozlikda ishlab chiqarish turlari Reja
Download 220.34 Kb. Pdf ko'rish
|
3 курс МСТА 2 маъруза
|
2.1. Jadval
Turli ishlab chiqarishlar uchun bir yilda tayyorlanuvchi bir hil nomdagi va tip o‘lchamdagi detallar soni Ishlab chiqarish turi Og’ir mashina sozlikning yirik mahsulotiari O‘rtacha o‘lchamdagi mahsulotlar Mayda mahsulotlar Yakka Mayda seriyali O‘rta seriyali Yirik seriyali Ommaviy (yalpi) < 5 - 100 - 300 - 1000 1000 < 10 10 - 200 200 - 500 500 - 5000 5000 < 100 100 - 500 500 - 5000 5000 - 50000 50000 2. Ishlab chiqarish turlarining texnologik tavsifi. Ishlab chiqarish turini aniqlash Seriyalab ishlab chiqarishning asosiy tavsiflaridan biri, bu har bitta ishchi joyga zagotovkalar partiyalab keltirilishi va shu partiya zagotovkalarga sozlangan dastgohlarda ishlov berilishi hisoblanadi. Ishni tashkil qilish usuli patokli ham patoksiz bo‘lishi mumkin. Mayda seriyalab ishlab chiqarishda ko‘pincha yakka ishlab chiqarishdagi kabi patoksiz ish tashkil qilish usuli qo‘llaniladi. Seriyalab va yirik seriyalab ishlab chiqarishlarda esa doimiy ravishda potokli ish tashkil etiladi. Seriyalab ishlab chiqarishda asosan dastgohlar sexlarda zagotovkalarga ishlov berish texnologik marshruti bo‘yicha joylashtiriladi. Universal dastgohlar bilan bir qatorda, maxsus-agregat dastgohlari, sonli-dasturli boshqariluvchi dastgohlar, yarimavtomatlar va avtomatlar, ishlov beruvchi markazlar, moslashuvchan ishlab chiqarish tizimlari, moslashuvchan avtomatik ishlab chiqarish va boshqalar qo‘llaniladi. Universal moslamalar bilan bir qatorda maxsus yig’ib-buzuluvchan va qayta boshqa tur detal uchun yig’iluvchan moslamalar qo‘llaniladi. Standart va maxsus keskich asboblar ishlatiladi. Zagotovkalar ko‘pincha maxsus quyma, sovuq va issiq shtamplangan, bosim ostida quyilgan, maxsus qoliplarga mashinalarda quyilgan, qobiq qoliplarga quyilgan va boshqa usullarda tayyorlangan bo‘lishi mumkin. Ishchilarning malakasi yakka ishlab chiqarishga qaraganda pastroq bo‘ladi. Кo‘pincha malakali sozlovchi ishchilar ishlaydi va dastgohlarni asosiy ishchilarga sozlab beradi. Yirik seriyalab ishlab chiqarish mahsulot ishlab chiqarish hajmi bo‘yicha ommaviy ishlab chiqarishga yaqin bo‘lib, potokli ish tashkil qilinadi, dastgohlar texnologik marshrut-rejasi bo‘yicha joylashtiriladi. Bu yerda ham ishchilar malakasi past bo‘lib, ko‘pchilik ishchi joylarda uzoq muddatda qaytariluvchi bitta, ikkita detallarni tayyorlash amalini bajarish biriktirilgan bo‘ladi. Amallar bog’lanish koeffisienti 2 - 10 oralig’ida bo‘ladi. Mahsulotlarni katta hajmda chiqarishni tavsiflovchi, uzoq muddatda uzluksiz tayyorlanishini yoki ta’mirlanishini ta’minlovchi ishlab chiqarishga ommaviy (ko‘plab) ishlab chiqarish deb aytiladi. Ommaviy ishlab chiqarishning asosiy tavsiflaridan biri, bu bitta ishchiga bitta amalni bajarishni uzoq muddatga bog’lab qo‘yilganligidadir. Ommaviy ishlab chiqarishda amallar bog’lanish koeffisienti К bk = 1 ga yaqin bo‘ladi. Ommaviy ishlab chiqarish undan tashqari quyidagi o‘ziga xos xususiyatlarga ega: asbob-uskunalarning joylashishi, amallar bajarilishining ketma- ketligiga qarab joylashtiriladi; yuqori unumdorlikka ega bo‘lgan asbob-uskunalar, maxsus dastgohlar, kesuvchi asboblar va moslamalar qo‘llaniladi; zagotovkalarni potokli liniyalar bo‘ylab o‘tkazish uchun transport vositalaridan va konveyerlardan keng foydalaniladi; texnik nazorat qilishni mexanizatsiyalash va avtomatlashtirish va boshqalar. Detallarning talab etilgan o‘lcham aniqligi avtomatik ravishda sozlangan dastgohlarda olinadi. Ommaviy ishlab chiqarishda zagotovkalarni shakllari ishchi chizmada berilgan detal shakli va o‘lchamlariga juda ham yaqin qilib, yuqori unumdorlikka ega bo‘lgan zagotovkalar olish usullaridan foydalaniladi. Zagotovkalar ishlanuvchi yuzalariga talabga mos ravishda mexanik ishlov berish uchun qo‘yimlar qoldiriladi, ishlov berilmaydigan yuzalari esa ko‘pincha zagotovka olish usullaridan kelib chiqqanligicha qoldiriladi. Ishchilarning malakasi seriyali ishlab chiqarishga qaraganda ham past bo‘ladi, chunki u, oylab-yillab takrorlanuvchi bitta amalni bajaradi, biroq ommaviy ishlab chiqarishda ko‘pincha yuqori malakali sozlovchi-ishchilar, texnik-injener operatorlar ishlaydilar. Ommaviy ishlab chiqarishlarda texnologik hujjatlar mukammal ishlab chiqiladi, texnik meyorlar esa batafsil hisoblanib alohida sinab ko‘rilgandan keyingina amaliyotga tatbiq qilinadi. Turli texnologik amallar soni O-ni, bir oyga teng rejalashtirilgan davr ichida bajargan yoki bajariluvchi ishchi joylar soni I-ga nisbati amallar bog’lanish koеffisienti К bk deb ataladi. К bk = O / I j Amallar bog’lanish koеffisienti ishlab chiqarish tipining asosiy tavsiflaridan biridir (GOST 3.1121-84). Yuqoridagi GOST ga binoan: К bk = 1- ommaviy (ko‘plab) ishlab chiqarish uchun; 2 = К bk < 10 - yirik seriyalab ishlab chiqarish uchun; 10 <К bk <20 -o‘rta seriyalab ishlab chiqarish uchun; 20 < К bk < 40 - mayda seriyalab ishlab chiqarish uchun belgilangan. Yakka ishlab chiqarish uchun belgilanmagan. Yuqoridan aniq bo‘ldiki, ishlab chiqarish turiga beshta tipdagi ishlab chiqarishlar kirar еkan: yakka, mayda seriyali, seriyali, yirik seriyali va ommaviy (yalpi). Biz yuqorida bayon etganimizdek, asosan ikkita ishni tashkil qilish usuli (patokli va patoksiz) to‘g’risida fikr bildirgan edik. Shunga ko‘ra bu usullar ishlab chiqarish turiga bevosita bog’liq bo‘lib, potoksiz ishni tashkil qilish - yakka va mayda seriyalab ishlab chiqarishlarda qo‘llanilgan edi. Potokli ishni tashkil qilish usuli esa qolgan boshqa turdagi ishlab chiqarishlar uchun qo‘llaniladi va yana u, quyidagi usullarga: potokli seriyali, yirik-seriyali va ommaviy ishlab chiqarishlar; to‘g’ri oqimli ommaviy potokli ishlab chiqarish; ommaviy potokli ishlab chiqarishlarga bo‘linadi. Ishlab chiqarishni tashkil etishning eng oliy shakli, bu-ommaviy potokli ishlab chiqarish hisoblanadi, ya’ni bu erda asosan texnologik jarayonlar avtomatik liniyalarda va avtomatlashtirilgan uchastkalar va sexlarda bajariladi. To‘g’ri oqimli ommaviy potokli ishlab chiqarishda dastgoh va asbob- uskunalar texnologik jarayon marshruti bo‘yicha amallarni bajarish ketma- ketligida joylashtiriladi. Amallarni bajarishda, zagotovkalarni bitta ishchi joydan boshqa ishchi joyga uzatish uchun turli g’altakli rolgang, sirpanchiq va yumalatuvchi tarnov (lotok), yuk ko‘taruvchi kran va boshqa moslama va qurilmalardan foydalaniladi. Har bir ishchi joyning ishlab chiqarish takti boshqa ishchi joylarniki bilan teng bo‘lmasligi mumkin. Bunday ishchi joylarda zagotovkalar zahirasi tashkil etiladi. Ommaviy potokli ishlab chiqarishda ko‘pincha pozitsion avtomatik konveyerlar qo‘llaniladi va avtomatik liniyalar tashkil qilinadi. Bunday hollarda bu liniyalarning ishlab chiqarish takti aniqlanadi. Ishlab chiqarish takti deb, - ma’lum vaqt oralig’ida zagotovkalar yoki qismlar ishlab chiqarilishiga aytiladi va uning vaqti daqiqa bilan belgilanadi. Ishlab chiqarish takti quyidagi formula bo‘yicha aniqlanadi: t ich = 60·F x ·m / N, daq. Bu erda: F x - rejalashtirilgan davr ichidagi dastgohlar ishlashining haqiqiy vaqt fondi (smena, sutka, oy, yil), soatda; N -shu davr uchun ishlab chiqarish dasturi (detallar yoki mahsulotlar coni), dona; m – smenalar soni (1, 2, 3). Asbob-uskunalar yoki dastgohlar ishlashining haqiqiy vaqt fondi F x , nominal F n dan yoki asbob-uskunani ta’mirlash uchun kalendar o‘lchov vaqt yo‘qotishdan kichikdir, va h.k. F x = F n · n , soat, bunda n-dastgohlar vaqt yo‘qotishi koeffisienti. Uskuna-dastgohlarning ishlash vaqtining bir yillik nominal fondi: kuniga bir smenalab ishlaganda 2070 soat, ikki smenalab ishlaganda - 4140 soat va uch smenalab ishlaganda 6210 soat bo‘ladi. Metall kesuvchi dastgohlar uchun vaqt yo‘qotish koeffisienti n = 0,98-0,96 ni tashkil qiladi. Potokli ishlab chiqarish ko‘proq takomillashgan bo‘lib yuqori unumdorlikka ega. Texnologik jarayonlarni loyihalashning boshida ishlab chiqarish turi birinchi bo‘lib taxminan bo‘lsa ham aniqlanishi zarur. Bu albatta amallar bog’lanishi va seriyalash koeffisientlarini hisoblash orqali bajariladi. Download 220.34 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|