2-ma’ruza Mavzu: Ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimi Relyatsion ma’lumotlar bazasini loyihalash Reja

2-ma’ruza
Mavzu: Ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimi Relyatsion ma’lumotlar bazasini loyihalash
Reja:

1. 
   Ma’lumotlar bazalarini loyihalash va boshqarish va axborot resurslardan foydalanish.
   
2. 
   Zamonaviy ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimlari(MBBT), ularning tavsiflari va taqbiq qilish sohalari.
   
3. 
   Ma’lumotlar bazasi (MB). MB modeli, Relyatsion MB, tavsiflari va taqbiq qilish sohalari.
   
4. 
   MBning struktura modellari. MBBT turlari, vazifalari va arxitekturasi. Relyatsion, daraxtsimon va tarmoqsimon MB.
   

Tayanch so‘z va iboralar: ma’lumotlar bazasi, strukturalash, MOBT, klient-server, fayl-server texnologiyalari, engines texnologiyasi, relyasion, ierarxik va semantik tarmoq, maydon, yozuv, OLE, unikal maydon

Ma’lumotlar bazasi (MB) to‘g‘risida so‘z yuritishdan avval MB nima ekanligini ifodalovchi bir nechta ta’riflarni keltirib o‘taylik:

ISO/IEC 2382-1:1993 ta’rifi.Ma’lumotlar bazasi bu – Bir yoki ko‘p tarmoqlarda foydalanish mumkin bo‘lgan ma’lumotlarning xususiyatlari va ular orasidagi munosabatlarni tasvirlab, konseptual struktura orqali tashkil qilingan ma’lumotlar to‘plamidir.
ISO/IEC TR 10032:2003 ta’rifi. Ma’lumotlar bazasi bu - ma’lumotlarni qoidalarga muvofiq amalaga oshirish vositasi va sxemalar orqali saqlanadigan ma’lumotlar to‘plami.
M.R.Kogalovskiyning ma’lumotlar bazasiga bergan ta’rifi. Ma’lumotlar bazasi bu - Aniq qoidaga muvofiq tashkil etilgan va foydalanuvchilarning axborot ehtiyojlarini qondirish uchun ishlatiladigan ma’lumotlar majmui.
K.Dj.Deytning ma’lumotlar bazasiga bergan ta’rifi. Ma’lumotlar bazasi bu - Har qanday korxonaning amaliy dasturiy ta’minot tizimlari majmui uchun doimiy ma’lumotlar majmui.
T.Konnolli va K.Beggning ma’lumotlar bazasiga bergan ta’rifi. Ma’lumotlar bazasi bu - Tashkilotning axborot ehtiyojini qondirish uchun mo‘ljallangan, mantiqan bog‘langan ma’lumotlarning birgalikdagi majmuidir.
Ma’lumotlar bazasi bu - EHM orqali izlash va qayta ishlash uchun tizimlashtirilgan mustaqil axborotlarning ob’ektli va mantiqiy bog‘lanishli formada tasvirlanishidir.
Keng ma’noda Ma’lumotlar bazasi (MO) deganda real dunyoning konkret ob’ektlari haqidagi ma’lumotlar to‘plamini tushinish mumkin. Lekin ma’lumotlar xajmi oshib borishi bilan bu masalalarni xal etish murakkablashadi. YUzaga kelgan muammo ob’ekt va ma’lumotlarni strukturalash, ya’ni tizimga solish yo‘li bilan xal kilinadi. Ob’ekt-bu mavjud va farqlanishi mumkin bo‘lgan narsadir. Ob’ektlarga tegishli bir qator ma’lumotlar borki, ularning to‘plami MO bo‘ladi. Masalan, xar bir akademik-litsey yoki kasb-hunar kolleji-bu ob’ektlar bo‘lsa, ulardagi o‘quvchilar haqidagi ma’lumotlar to‘plami MOga misol bo‘ladi.
Xar qanday jiddiy MOning yaratilishi uning loyihasini tuzishdan boshlanadi. MO loyihalovchisining asosiy vazifasi ob’ektlar va ularni tavsiflovchi parametrlarni tanlash, ma’lumotlar orasidagi ma’lumotlarni o‘rnatishdan iborat.
MOni yaratish jarayonida, foydalanuvchi ma’lumotlarni turli belgilar bo‘yicha tartiblashga va belgilarning turli birikmalari bo‘yicha zarur ma’lumotlarni (tanlanmani) tez topish uchun imkoniyatlar yaratilishiga harakat qiladi. Bu ishlarni ma’lumotlar strukturalangan (tuzilmalangan) bo‘lgandagina bajarish mumkin.