2-Ma`ruza. Mavzu

Δt°₀ = K_*CM (3.8)



3.1-pasm. Eritma bug` bosimining temperaturaga bog`liqligi.
yoki
Δ (3.9)
bu yerda: K—erituvchining krioskopik konstantasi yoki muzlash temperaturasining molekulyar pasayishi deb ataladi, chunki u 1000 g erituvchida 1 mol` modda eriganda xosil bo`lgan molyal` eritma muzlash temperatura­sining pasayishini ko`rsatadi. Bu xolda ham muzlash tem­peraturasining molekulyar pasayishi ma`lum bir erituv­chi uchun o`zgarmas qiymat bo`lib, eruvchi modda tabiatiga bog`liq emas.
Suvning krioskopik konstantasi: K=1,86 ⁰C ga teng. Benzol uchun
K=5,14 °C ga, xloroform uchun K = 4,90 °C ga, etil efir uchun K = 1,67 °C ga teng.
Raulning ikkinchi qonuni formulasidan foydalanib, erigan moddaning molekulyar massasi topiladi. Buning uchun eritma muzlash temperaturasining pasayishi yoki qaynash temperaturasining ko`tarilishi tajribada aniqlanadi. Bu usullarning birinchisi — krioskopik usul ikkinchisi — ebulioskopik usul deb yuritiladi. Muzlash va qaynash temperaturasini aniq o`lchash uchun E.Bekman kashf etgan maxsus aniqligi katta bo`lgan termometrdan foydalaniladi.
Kolloidlarning diffuziyasi.
Kolloid eritmalardagi zarrachalarning hajmi va massasi molekulyar (chin) eritmalardagi zarrachalar massasidan bir necha marta katta bo`lganligi uchun kolloid eritmadagi zarrachalarning issiqlik harakati tezligi va demak, diffuziya tezligi ham kichik bo`ladi. Kolloid eritmalardagi diffuziya tezligi bilan zarrachalarning o`lchamlari orasidagi bog`lanish dastlab I.G.Borshchov tomonidan topilgan va diffuziya tezligi zarracha radiusiga nomutanosib ekanligi ko`rsatilgan.
Diffuziya tezligi Fik aniqlagan qonuniyatlarga bo`ysunadi. Fik qonuniga muvofiq, eritmaning bir-biridan dx oraliqda turgan ikki joyi o`rtasidagi kontsentratsiyalar ayirmasi dc bo`lsa, eritmaning katta kontsentratsiyali joyidan kichik kontsentratsiyali joyiga q yuza orqali dt sekundda o`tadigan modda miqdori dm ni (mol` hisobida, 1 molda 6,024<sub>*</sub>10<sup>23</sup> kolloid zarracha mavjud) quyidagi tenglama bilan hisoblab topish mumkin:
(3.10)
Bunda dc / dx cheksiz kichik diffuziya yo`li dx da kontsentratsiyaning kamayishi bo`lib, u kontsentratsiya gradienti deyiladi: D- gradient birga teng bo`lganda vaqt birligida (1 sek) yuza birligi (1 sm²) orqali o`ggan modda miqdorini ko`rsatadi va diffuziya koeffitsienti deyiladi. Diffuziya jarayonida kontsentratsiya o`zgargan sari uning gradienti dc / dx ham o`zgaradi. U holda kontsentratsiyaning vaqt bo`yicha o`zgarishi Fikning ikkinchi qonuni asosida topiladi:
(3.11)
Diffuziya koeffitsienti uchun Eynshteyn tomonidan 1908 yilda quyidagi formula chiqarilgan:
(3.12)
bu yerda N—Avogadro soni, R— gaz konstantasi, T— mutloq harorat, η—dispertsion muhitning qovushoqligi, r—zarracha radiusi, k—Bol`tsman konstantasi (k =1,3806<sub>*</sub>10<sup>-23</sup>J/grad).
Formuladan muhit haroratining ko`tarilishi bilan diffuziya tezligining ortishi, muhit qovushoqligining ortishi bilan esa diffuziya tezligining kamayishini ko`rish mumkin. Zarracha radiusi va muhitning qovushqoqligi ma`lum bo`lsa, bu formula yordamida diffuziya tezligini hisoblab chiqarish va aksincha, diffuziya tezligi ma`lum bo`lganda kolloid zarrachalarning radiusini hisoblab topish mumkin. Bu usul zarracha radiusini aniqlashning diffuzion usuli deb ataladi. Hozirgi vaqtda kolloid zarrachalarning radiuslarini topish uchun diffuzion usuldan keng foydalaniladi. Zarrachalarning hajmini hisoblab topgandan keyin uni zarrachalarning zichligiga va Avogadro soniga ko`paytirib, kolloidning molekulyar massasini aniqlash mumkin:
(3.13)