2-ma'ruza. O‘rta asrlarda Buyuk Britaniya, Germaniya, aqsh, Fransiyada jismoniy tarbiyani rivojlanishi Reja

Montenning tarbiya masalalariga qarashlari. So`nggi O`rta asr davrining oxirgi 
yillarida qadimgi kishilar obro`yigagina emas, balki insonning tabiiy huquqlariga ham 
murojaat qiladigan gumanistarlar paydo bo`ldi. Ana shunday yo`nalishdagi 
gumanistarlarning vakillaridan biri fransuz Mishel Monten (1533-1592) edi. Monten 
kishini tarbiyalash va o`qitishda tarbiyalanuvchilarning tabiiy havaslariga tayanar va 
ularning qobiliyatlarini hisobga olar edi. U odamning ma’naviy va jismoniy tomonlarini 
butunning teppa-teng qismlari deb hisoblar va shuning uchun faqat aqlni emas, balki 
tanani ham tarbiyalash o`rtaga qo`yar edi. “Jonni, tanani emas, balki odamning 
tarbiyalaydilar,- deganedi u; -ulardan ikki narsa qilmaslik kerak; binobarn, Platon 
aytganidek, birini ikkinchisisiz tarbiyamaslik kerak, lekin ularni, bir toqa shotisiga 
qo`shilgan ot singari, bir xilda olib borish kerak”. 
Monten nozik-nihol tarbiya usullariga qarshi chiqdi. “Unga (tarbiyalanuvchiga) 
hech qanday erkalik qilishga hamda kiyim va uyquning, yeyish-ichishning farqiga 
borishga yo`l qo`ymang,-degan edi u, -uni chiroyli va shilqim bo`lishga emas, balki 
umuman baquvvat va kuchli yigit bo`lishga o`rgating”.
Monten cherkov maktablarida o`rnatilgan zo`plash, jazo berish va formal 
intizomga qarshi edi. U jismoniy mashqlardan yugurish, sakrash, kurashish, qilichbozlik, 
otda yurish, raqsga tushish, sayr va sayohatlarni tavsiya qilardi. U o`z Vatani, ona tilini 
o`rganshga, amaliy faoliyat uchun kerkli bo`lgan ongli konkret mashg`ulotlarga da’vat 
etardi.
Mishel Monten bolani o'qitish va tarbiyalashda uning qiziqishlari va qobiliyatlarini 
hisobga olish zarurligini uqtiradi. Tanani tarbiyalash haqida «jonni, tanani emas, balki 
odamni tarbiyalaydilar», - degan, ya'ni ikkalasini (tan va ruhni) qo'shib tarbiyalash 
kerakligi xususida qat'iy hukm qilgan. Uning g'oyasi shundayki, bolani shilqim va 
chiroyli bo'lishga emas, balki umuman baquvvat va kuchli yigit bo'lishga o'rgatish kerak.