2-mashg’ulot Topografik kartadan xududni tabiiy ijtimoiy tavsifini o’rganish. Topografik kartaning varaqalarga bo’linishi va nomenklaturasini aniqlash Mashg’ulot uchun kerakli jihozlar

Topografik kartalarning nomenklaturasi. Topografik kartalarni varaqlarga bulish, hamda bu varaqlarni belgilash, ya’ni ularga nom berish sistemasi nomenklatura deyiladi.
Topografik kartalarining nomenklaturasi 1 : 1 000 000 masshtabli karta nomenklaturasiga asoslangan. 1:1000000 masshtabli karta varag’ining o’lchami meridian bo’yicha 4° va parallel bo’yicha 6° ga teng. Kartaning varaqlariga nom berish uchun ekvatordan qutblarga tomon 4° dan parallel o’tkazilib - qator, 180° li meridiandan boshlab 6° dan meridianlar o’tkazilib - kolonnalar hosil qilinadi.
Qatorlar ekvatordan qutblarga tomon lotin alfavitining bosh xarflari (A dan Z gacha), kolonnalar esa 180° li meridiandan boshlab 1 dan 60 gacha arab raqamlari bilan belgilanadi. Shunda 1:1 000 000 masshtabli karta har bir varag’ining nomenklaturasi qatorni belgilovchi harf va kolonna nomerini ko’rsatuvchi raqamdan iborat bo’ladi. Masalan, Toshkent shahri joylashgan varaq (trapestiya) ning nomenklaturasi K-42 bo’ladi.

5.3-shakl
1:500000 masshtabi karta varag’ining nomenklaturasini keltirib chiqarish uchun 1:1000000 masshtabli karta varag’ini 4 bo’lakka teng bo’lamiz.
1:200000 masshtabli karta nomenklaturasini keltirib chiqarish uchun 36 teng bo’lakka bo’lib I - XXXVI gacha belgilab olamiz.
1:300000 masshtabli karta varag’ining nomenklaturasini keltirib chiqarish uchun 1:1000000 masshtabli karta varag’ini 9 ta teng bo’lakka bo’lamiz I - IX gacha belgilab olamiz.
1:100000 masshtabli karta varag’ini nomenklaturasini keltirib chiqarish uchun, 1:1000000 masshtabli karta varag’ini 144 teng bo’lakka bo’lamiz va 1-144 belgilab olamiz.
1:100000 masshtabli topografik kartaning nomenklaturasi barcha yirik masshtabli topografik kartalar va planlarning nomenklaturasi uchun asos
qilib olingan.
5.5-shakl
1:50000 masshtabli karta varag’ini nomenklaturasini keltirib chiqarish uchun 1:100000 masshtabli karta varag’ini 4 ta teng bo’lakka bo’lamiz; (A, B, V, G) - K-42-102-B. 1:25000 masshtabli karta
varag’ini nomenklaturasini keltirib chiqarish uchun 1:50000 masshtabli karta varag’ini 4 ta teng bo’lakka bo’lamiz; (a, b, v, g) - K-42-102-B-b.
1:10000 masshtabli karta varag’ini nomenklaturasini keltirib chiqarish uchun 1:25000 masshtabli karta varag’ini 4 ta teng bo’lakka bo’lamiz (1, 2, 3, 4) - K-42-102-B-b-3