O‘zbekistonda atmosfera havosini holati va muhofaza qilishning istiqbolli yo’nalishlari.
Sanoat sohasida asosiy ye’tibor yeng yirik ifloslantiruvchi korxonalar tomonidan atmosferaga chiqindilar chiqarib tashlashni qisqartirishga qaratilgan bo‘lishi lozim. Masalan, bunday korxonalar qatoriga Olmaliq kon metallurgiya kombinati, Angren va Navoiy shaharlarining issiqlik yelektr stansiyalari, Ohangarondagi sement zavodi, Navoiy va Quvasoydagi qurilish materiallari zavodlari va ayrim boshqa korxonalar kiradi. Bu manbalarning har biri yiliga 10 ming tonnadan ortiq chang va 30 ming tonnadan ortiq oltingugurt, azot va boshqa zararli moddalar birikmalarini chiqarib tashlamoqda.
O‘zbekistonda atmosferaga chiqarib tashlanayotgan ifloslantiruvchi moddalarning 13%i Olmaliq kon metallurgiya kombinati hissasiga to‘g‘ri keladi. Ifloslantiruvchi moddalarni chiqarib tashlaydigan, chang va gazdan tozalash uskunasi bilan jihozlashni talab qiladigan doimiy manbalarning yeng ko‘pi quyi Chirchiqda to‘plangan (339), undan keyin Olmaliq (96), Angren (59), Bekobod (39) shaharlari turadi. 10 dan ortiq shaharlarda atmosfera havosini muhofaza qilish tadbirlari amalga oshirilmoqda.
3. Yer resurslardan oqilona foydalanish.
Yer resurslari va ularning yekologik – iqtisodiy xususiyatlari.
Yer resurslari uning yuqori qatlamidan iborat bo‘lib, mahsuldor qismi hisoblanadi, uning o‘rtacha qalinligi 0,5 metrdan 2 metrgacha yetadi. Mahsuldor qismning paydo bo‘lishida biologik organizmlar qoldiqlarining va chiqindilarining to‘planishi natijasida gumus miqdorining ortishi hisobiga hosil bo‘ladi. Bu modda oziqa moddalar manbai hamda tuproqning tabiiy xossalarini yaxshilovchi asosiy omil hisoblanadi. Tabiiy sharoitlarda gumus miqdori o‘zgarmas hamda ko‘payib borishi qonuniy hisoblanadi. Uning kamayishi yesa yerdan nooqilona foydalanish natijasida yuzaga keladi.
Yer qishloq xo‘jalik ishlab chiqarishining asosiy vositasi bo‘lib, uning rivojlanish suratlari, samaradorligi, tuproq unumdorligi, unimli foydalanish va muhofaza qilishga bog‘liqdir. Bu yesa qishloq xo‘jalik yeralrining holatini hisobga olish va baholashda katta ahamiyatga yega. Tuproq mahsuldorligi o‘rtacha yillik hosildorlik bilan belgilanadi. Tuproq resurslaridan foydalanishning yo’nalishi va darajasi yer resurslarining tizimi orqali aniqlanadi.
Yerning holati, fizik tarkibi, kimyoviy tarkibi, namlilik darajasi, harorati bilan xarakterlanadi. Inson, o‘simlik, hayvonot dunyosi, mikroorganizmlar faoliyatlari yerning holatini yaxshilashi yoki yomonlashtirishi mumkin.
Yerda ta’sir ko‘rsatadigan asosiy jarayonlar quyidagilar: qishloq xo‘jaligi oborotidan butunlay chiqarish, vaqtincha chiqarish, mexanik ta’sir yetish, kimyoviy hamda fizik ta’sir yetish, organik yelementlarni ko‘payishi yoki 90 kamayishi, qo‘shimcha hududlar qo‘shish, biomassadan foydalanish, o‘z-o‘zini tiklash va boshqalardir. Yerni qaytmaydigan qilib oborotdan chiqarishda sanoat korxonalari qurilishi, uy-joylar, yo’llar, quvurlar, yelektr liniyalari, suv omborlari, foydali qazilmalarni ochiq usulda qazish, chiqindilar bilan to‘ldirish orqali sodir bo‘ladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
