2-mavzu. Futbol uyini qoydalari Rejasi

Darvozamannı almastırish

Qohlagan boshqa o`ynıshılar pastdagi shartlorda darvozaman bilan orın almasıshi mumkun.

• 
  hakam bu haqıda almashishga sha eskartilganda,
  
• 
  almasish o`yin to`qtagan vaqtda o`tkariladi
  

Qayda buzish, jazolashlar

agarda zoxiradagı o`yinshı hakamning ruxsatısız maydonga shıqsa`

• 
  o`yin to`qtatıladı
  
• 
  zoxiradagı o`yinshı sarı kartochka ko`rsatilishi bilan eskartish aladı va onga maydonnı tark etish tavsiya etiladi.
  
• 
  o`yin «baseke o`yin» bilan o`yin toqtatılgan orınnan qayta boshlanadı.
  

agarda o`yinshı darvozaman bilan hakamning ruxsatısız orın almassa

• 
  o`yin davom etadi
  
• 
  to`p gezektegi ret o`yindan shıqqan vaqtda, ılayıq o`yinshılar sarı kartochka ko`rsatilishi bilan eskartish aladı
  
• 
  usbu qoydanıng qohlagan boshqa qoydaların buzganlıgı uchun,
  
• 
  ılayıq o`yinshılar sarı kartochka ko`rsatilishi bilan eskartish aladı.
  

o`yinnıng qayta boshlanıshi

agarda o`yin hakam tarafiden eskartish berish uchun toqtatılsa`
o`yin toqtatılgan vaqtta to`p qay erda bolsa shu urından qarshılash jamoanıng o`yinshısı tarafidan orınlangan erkin to`p tepish bilan o`yin qayta boshlanadı.
Zoxiradagı va asosiy quramnıng o`yindan shetlatilgan o`yinshıları
o`yinnıng boshlanıshidan maydondan shetlatilgan o`yinshı, tek g`ana o`yinga yoborilgan zoxiradagı oynıshılarnıng bittasi bilan almastırılıshi mumkun.
o`yin protokolıda bar bolg`n biroq o`yin boshlanıshi oldıdan maydonnan shetlatilgan o`yinshı yaki o`yin boshlangannan sung shetlatilgan o`yinshını almastırishga ruxsat etilmaydi.

Xalq ora kengashtin` Qarorları

Qaror 1.
Artıqmashlıkga ega bo`lgan 3-qoyda shartlarin saqlagan sharoitda, milliy federatsiyalar o`z erkinsha jamoalarning o`yinshılarınıng minimal sonın anıqlash huqıqıga ega. shunga qaramay, agarda bir jamoa quramıda etti oynıshıdan kam o`yinshı bo`lsa o`yin davom eta olmaydı dep hisoplaydı.

Qaror 2.
o`yin borasıda trener o`yinshılarga taktika instuktsiyalarnı berishga haqısı bar. Trener va boshqa da ra`smiy odamlar texnika zona ishida bolıshi shart, ular o`zlarin intizamlı va javobkarshilikli turda uslashi kerak.

Qoyda 4. o`yinshılar ekipirovkası

Qavfsizlik.

o`yinshı basa o`yinshı uchun qavf tug`dıratın ekipirovkanı qo`llanishga yamasa uzi va boshqa o`yinshılarga qavf tug`dıratın narsalarni kiymasligi kerak (shularning qatorıda evelerli zatları da).
Ekipirovka.
o`yinshınıng shartli turda ekipirovkası (kiyimi)`
- futbolka yamasa ustidagi ko`ylak.
- trusı agarda trusı ostıda maxsus podtrusnik qo`llanılsa, unda u trusı, shitok getra, ayoq kiyim turida bolshi kerak,
- shitoklar (getra ostıda kiyilatın maxsus ayoqnı qo`rg`ashshı qural), getralar bilan tolıq yopilıp turadı
- tug`ri kelatın materialdan tayyorlanadı (rezina, plastik, yamasa shunga uqsas material)
- qo`rg`ashdan etarli darajasin tamiynlaydi.
Darvozamanlar.
- har bir darvozamannıng kiyimidan reni, unı boshqa o`yinshılardan hakam va uning yordamshilaridan ajratıp turıshi kerak.

Qoydalar buzish, jazolashlar.

Berilgan qoydanı ha`r qanday buzılıshida`
- o`yinnı to`qtatishning za`rurligi yoq,
- hakam ılayıq o`yinshıga o`z ekipirovkasın tartipge keltirish uchun, maydondan shıqıp ketishni tavsiya etadi.
- hakam talabıga muvopıq, o`z ekipirovkasın tartipga keltiish uchun maydondan shıqıp ketgan har bir oynıshı, hakamning ruxsatısız maydonga qayta tusha almaydı
- oynıshıga maydonga qaytadan tushishga ruxsat bermasdan oldın hakam o`yinshinıng ekipirovkasın tekshiradi,
- o`yinshı maydonga tek g`ana to`p o`yindan shıqıp ketgan vaqtta kira oladı.
Berilgan qoydanı buzganlıgı uchun maydonnı tark etish tabsiya etilgan va maydonga hakamning ruxsatısız shıqgan (yamasa qayta kirgan) o`yinshı, sarı kartochka ko`rsetilishi bilan eskartish oladı.
o`yinnıng qayta boshlanıshi.
agarda hakam eskertish berish uchun oynını to`qtatsa`
- o`yin hakamning o`yinnı to`qtatgan vaqtıda to`pnıng bo`lgan eridan qarsılas jamoanıng o`yinshısı tarafidan erkin to`p tebishni orınlash bilan o`yin qayta boshlanadı.
Qoyda 5. Hakam.

Hakam ıqtıyarlılıg`ı.

Qaysı o`yinga belgilangan bo`lsa, shu o`yinda o`yin qoydalarınıng saqlanıshin taminlovshiga barsha ıqtıyarlılıqqa ega bo`lgan hakam tarafadan har bir o`yin baqlap borıladı.
Huqıq va vazıpalar.
Hakam`
- o`yin qoydalarının` saqlanıshin ta`miynlaydi.
- yordamshi hakamlar bilan birgalikda va sa`ykes sharoitda rezervtagi hakam bilan da birgalikda, o`yin barısın balap (kontrollap) baradı.
- ha`r qanday paydalanılıp atırg`an to`plardın` 2-qoyda talaplarına muvopıqlılıg`ın ta`miynleydi.
- o`yinshılar ikkipirovkasının` (kiyimlerinin`) 4-qoyda talaplarına sa`ykesligin ta`miynleydi.
- o`yinnıng xronometrajın va yozıp olish ishlarin ishga oshıradı.
- qoydanıng ha`r qanday buzılıshida, o`z ıqtıyarı bilan o`yinni to`qtatish yaki bolmasa pu`tkil toqtatıp tashlaydı.
- ha`r qanday sırtqı aralasish yoz bersa o`yinnı toqtatadı, vaqtıda yaki umuman toqtatıp tashlaydı.
- agar uning pikiri bo`yısha o`yinshı ashir jaraqat olsa, o`yindn toqtatadı va o`yinshınıng maydonnan ketishini ta`minlaydi (maydon tısqarısıga olıp shıqish)
- jaraqatlang`an erdan qan oqıp tursa, o`yinshınıng maydonnan shıqıp ketishin tamiynlaydi.
o`yinshı maydonga tek g`ana an toqtatılganlıgıga ishinish qazongan hakamning belgisi boyisha qaytıshi mumkun.
- Jamoaga qarshı qoyda buzilishi yoz bergan sharoitda, shu jamoa ortıqmashlıqqa ega bo`lsa, o`yinnıng davom etishiga mumkunshilik beradi, agarda qoyda buzilıga ushragan jamoa bunday artıqmashlıqtan shu vaqtda paydalana olmasa, boshlangısh qoyda buzılıshin yoziladı.
- qoyda buzishda ayıplang`an o`yinshılarg`a intizamlıq tasir jasash sharaların qollanadı, eskartish yamasa o`yindan shatlatish bilan jazalaydı.
- u bunday sharalardı darhal o`rınlashi shart emas, biroq bunı to`p o`yindan shıqıp ketishdan isgga oshırish kerak.
- jat odamlarning maydonga tuship ketmasligi taminlydi.
- o`yin toqtatılgandan sung, unı qayta boshlaydı.
- o`zlarin intizamsız uslashshı jamoanın` ra`smiy adamlarına shara qollanadı, vade o`z erkinshe olardı maydonnan va maydong`a jaqın zonalardan shetletishi mu`mkin.
- o`zi ko`rmay qolgan hodiysalar (intsident) boyisha, yordamshi hakamlarning maslahatlari asosida harakat etadi
- o`yinshılarga yamasa jamoalarnıng rasmiy odamlarıga qo`llanıladigan barsha intizam shoralar, shunday aq o`yingasha o`yin vaqtıda va o`yinnan keyingi barsha hadiysalar haqıda malumotlarnı qamtıgan raporttı say tashkillarga topshıradı.
Hakam Qarorları.
o`yinga baylanıslı faktlar buyisha hakamning qarorları eng oqırg`ı sheshim bo`lıp hisoblanadi.
Hakam o`z qarorın agar u uning qato ekanligin tushunsha yamasa o`z erkinsha biroq o`yinnı qayta boshlamas shartida yordamshi hakamning maslahati buyisha, tek g`ana ushbu sharoitda o`zgertishi mu`mkin.
Xalq ora kengash Qarorları.
Qaror 1.
Hakam puxaralıq javobkershilikke tartılmaydı
- ha`r qanday o`yinshı, ra`smiy adamlar yamasa tamashago`y alg`an jaroqatlar, ha`r qanday jaroqatlar uchun,
- qa`legen tu`rdegi mu`lkke keltirilgen ha`r qanday za`lel uchun,
- o`yin qoydalarına muvopıq yamasa o`yindı sho`lkemlestirish, o`tkerish va boshqarishg`a baylanıslı qabıl etilgen ha`r qanday sheshimler na`tiyjeinde kelip shıqqan yaki kelip shıg`ıshi mu`mkin bolg`an a`legen adam, klub, kompaniya, assotsiyatsiyalar yamasa boshqa tashkillarga keltirilgen za`lellikler uchun.
Bularg`a kirishi mu`mkin`
- maydon va og`an derek bolg`an zonalardın` yamasa hasha rayı sharayatları sebeplerinen o`yin o`tkerilishi mu`mkinligi haqıdag`ı sheshimler,
- andayda sebeplerge ko`re o`yindı toqtatish haqıdag`ı sheshimler
o`yin vaqtında paydalanıp atırg`an uskunaler va inventarlar suning ishinde, darvoza baqanları, arg`ıtlar (perekladina), to`p va mu`yesh bayroqlarının` sharoitları haqıdag`ı sheshimler,
- tamashago`ylerdin` aralasıshi yamasa tamashago`yelerge arnalg`an zonada payda bolg`an mashqalalar sebebinen o`yindı totatish yaki toqtatpash tuo`ralı sheshimge kelish,
- jaraqat alg`an o`yinshıg`a, og`an yordam ko`rsetilishi uchun, maydondı ta`rk etishine baylanıslı o`yindı toqtatish yaki toqtatpash haqıda Qaror.
- jaroqat olgan o`yinshı, unga yordam ko`rsatilishi uchun maydonhi ta`rk etishin iltimas yamasa talap etish haqıda sheshimge kelish.
- kiyim yaki ikkipirovkanın` bazı bir predmetlarin o`yinshının` kiyip yorishiga ruxsat etish yamasa ruxsat etmasligi haqıdagı eshim.
- hoqlagan odamga (shuning ishida) jamoanıng ra`smiy odamları yaki stadionnın` ra`smiy adamlarına qa`o`ipsizlik xızmetinin` o`a`killerine, su`o`retshi yamasa boshqa xabarlandırish qurallarının` ha`killerine maydong`a jaqın jerde ornalasishg`a ruxsat berish yaki bermeo`ligi haqıda sheshim (minnetli vazıypalarıga qaray).
- o`yin qoydalarına sa`ykes yamasa o`yin qoydalarına va reglament sha`rtlerine muvopıq uning qabıl etishi mu`mkin bolg`an qa`legen boshqa sheshimler.

Qaror 2.
Rezervtegi hakam belgilengen turnirlerde yamasa Musobaqalarda, uning o`azıypaları Xalq ora kengash tarafinen tastıyıqlang`an instruktsiyalarg`a sa`ykes bolıshi kerak.

Qaror 3.
o`ying`a baylanıslı fakt astında esaplang`an yaki esaplanbag`an gol, sonday aq o`yin na`tiyjesi tu`siniledi.
Qoyda 6. Hakam yordamshilari.
Vazıpalar.
ikki yordamshi hakam belgilenedi, olardın` vazıpalarıga (hakam sheshimiga qaray) mınalar haqqıda belgi berish kiredi`
- to`p maydon tısqarısına shıg`ıp ketkende,
- qaysı jamoa mu`yesh tobın, darvozaman tebish yaki taslash huqıqına ega,
- qashan o`yinshı o`yinnan tısqarı sharoitda bolg`anlıg`ı uchun jazalanıshi mu`mkinligi, alay almastırish haqıda belgi berilgende
- intizamsızlıq qoydaları yamasa hakamnin` ko`re almag`an barlıq ha`diyseleri haqıda
yordam.
yordamshi hakamlar sonday aq hakamga o`yindı qoydalarına muvopıq olıp borishg`a yordam beredi.
Asossiz aralasish yaki adopsiz qilq-atvori yoz bergan sharoitda hakam, yordamshi hakamni o`z vazıypalarıdan azot etadi va sa`ykes tashkillarga raport beradi.
Qoyda 7. o`yin muddati (vaqtı)
o`yin vaqtı.
o`yin muddati 45 minuttan ikki tengdek taym (agarda hakam va ikki jamoa boshqa variantqa kelispese). Musobaqa qoydalarına muvopıq o`yin mu`ddetinin` davom etish vaqtın o`zgertish haqıdag`ı kelisim o`ying`a shekem erisilishi sha`rt va musobaqa qoydalarına muvopıq bolıshi kerak. (Masalan, jetkilikli jarıqlandırishdın` bolmashi sebepli ha`r bir taymdı 40 minutqa qısqartish).
Taymlar arasındag`ı tanafus.
o`yinshılar ikki taym arasında ta`nepis alishg`a haqılı.
Taymlar arasındag`ı ta`nepis 15 minuttan aspashi kerak.
Musobaqa reglamentinde taymlar arasındag`ı ta`nepistin` vaqtı ko`rsatilishi kerak.
Taymlar arasındag`ı ta`nepistin` dasham etish vaqtı tek g`ana hakamnin` kelisimi bilan o`zgerishi mu`mkin.
Qosıp berilgen vaqt.
ikki taymnın` davom etishi vaqtıda barsha kerak vaqt oshıp beriladi. Ha`r bir taymdag`ı ketgen vaqt qatarına`
- almastırish (almastırishlar),
- o`yinshılardın` jaraqatlarının` ashirlıg`ın bahalashg`a uketken vaqt,
- jaraqatlang`an io`yinshılardı yordam ko`rsatilishi uchun maydondan olıp ketish uchun ketgan vaqt.
- bilqastan vaqtnı sozish.
- ha`r anday sebaplar uchun ketgan vaqt.
Qosıp berilgan vaqtnı tek hakam anıqlaydı.
11-metrlik to`p tebish.
Ha`r bir taymnın` tiykarg`ı yaki qosıp berilgen vaqttın` aqırında belgilengen 11 metrlik to`p tebishdi orınlash uchun, qosımsha vaqt ajıratıladı.

Qosımsha vaqt.

Musobaqa reglamentinde ten`ldey dasham etish etetug`ın qosımsha ikki taymlar haqqıda reja bolıshi mu`mkin. Bunday sharoitlarda 8-qoyda talapların bosshılıkga olish kerak.
Oqırıga jetkizilmegen o`yin.
agarda musobaqa qoydalarında boshqa rejalar ko`zde tutılmag`an bo`lsa, aqırına jetkizilmegen o`yin qayta oynaladı.

Qoyda 8. Boshlanish va qayta boshlanish.

Daslapki shartlar.

o`yin baslanishdan oldın shek taslash o`tkeriladi, va jamoalarnıng bittasi birinshi taymda hujum jasaytug`ın darvozasın tan`lap olish mu`mkinshiligine ega boladı. Qarsılas jamoa o`yinda baslang`ısh to`p tebishdi orınlaydı.
Shek taslash bo`yinsha darvozanı tan`lap alg`an jamoa baslang`ısh to`p tebishdi ikkinshi taymda orınlaydı.
o`yinnın` ikkinshi taymında jamoalar darvozalardı almastıradı.
Baslang`ısh to`p tebish.
Baslang`ısh to`p tebish bul o`yindı baslash yaki qayta baslash usılı.
- o`yinnın` basında,
- goldan keyin,
- ikkinshi taym basında
- agarde qosımsha vaqt belgilense, qosımsha vaqttag`ı ha`r bir taym baslanıshinda,
- baslang`ısh to`p tebishden tikkeley urılg`an to`p (darvozag`a urılg`an gol) esapqa alınadı.
Tartip (protsedura).
Barsha o`yinshılar maydonnıng o`z yarımıda joylashadı.
- baslang`ısh to`p tebish huqıqına ega bolmag`an jamoa o`yinshıları 9,15 m (10 yard) qashıqlıqtan kem bolmag`an aralıqta, to`p o`ying`a kirgizilmegenge shekem turadı.
- to`p maydon orayında ha`reketsiz halda turadı.
- hakam signal beredi
- to`pqa tebish arqalı ta`sir jasag`annan keyin va ol alg`a qaray ha`reketlense, to`p o`ying`a kirgen dep hisoblahadi.
- baslang`ısh to`p tebishdi orınlag`an o`yinshı, to`pqa boshqa o`yinshı tiymegenge shekem to`pqa ikkinshi reet tega almaydı.
- jamoalardın` bireo`inin` urg`an golınan keyin baslang`ısh to`p tebish boshqa jamoanın` o`yinshısı tarafinen orınlanadı.

Qaydalar buzılıshi, jazalashlar.

- agarda baslang`ısh to`p tebishdi orınlag`an o`yinshı, to`p boshqa o`yinshıg`a tegamen degenshe ikkinshi reet to`pqa jantassa,
- qoyda buzılıshi bolg`an orınnan qarsılas jamoanın` o`yinshısı tarafinen erkin to`p tebish orınlanadı
- baslang`ısh to`p tebishdin` ta`rtiplerin boshqasha buzishdın` ha`r qaysısına to`p tebish qaytalanadı.

Baseke to`p.

«Baseke to`p» - o`yin qoydası bilan ko`zde tutılmag`an har xil sabaplarga, to`p o`yinda bolg`an sharoitda, za`ru`r bolg`an o`yindı toqtatishdan keyingi o`yindı qayta baslash, usılı bolıp hisoblahadi.

Ta`rtip (protsedura).

Hakam to`pnı o`yin toqtatılgan vaqtta qay erda bolsa, shu erda tashlap beradi.
To`pnıng erga tiyish bilan o`yin qayta baslanadı.
Qoyda buzılishları, jazalashlar.
«Baseke to`p» pastdagi hsaroitlarga qayta oynaladı.
- agarda o`yinshı to`p erga tegamen degansha unga tegsa,
- agarda to`p erga tekgannan sung, maydon tashqarısıga shıqıp ketsa, biroq hesh bir o`yinshı unga tegmasa.

Ayrıqsha sharoitlar.

Darvoza maydonı shegaralarında qorg`anishshı jamoa paydasına berilgen erkin yamasa jarima to`p, darvoza maydonının` a`legen noqatınan orınlanadı.
Hu`jim etip atırg`an jamoanın` paydasına qarsılas jamoa darvoza maydonı a`tirapında berilgen erkin to`p, darvoza sızıg`ına parallel` bolg`an darvoza maydonı sızıg`ınan, qoyda buzılg`an jerge en` jaqın noattan orınlanadı.
Darvozag`a maydonının` ishinde vaqtında toqtatishdan keyin o`yinda qayta baslash uchun «ba`sikki to`p» taslash, darvoza sızıg`ına parallel` bolg`an darvoza maydonı sızıg`ınan, o`yin toqtatılg`an vaqtta to`ptı bolg`an jerine en` jaqın noqattan oynaladı.

Qoyda 9. To`p o`yinda va o`yin tısqarısında.

To`p o`yinnan tısqarıda.

To`p o`yinnan shıg`ıp ketti dep hisoblahadi, agarde`
- agarde to`p erden yamasa hashadan darvozag`a sızıg`ın yaki qaptal sızıg`ın tolıq kesip o`tse,
- hakam tarafinen o`yin toqtatılg`anda,

To`p o`yinda.

- qalg`an vaqttın` barlıg`ında to`p o`yinda boladı, suning ishinde mınaday sharoitlarda`
- to`p darvoza baqanına perekladinag`a yaki mu`yesh bayrag`ına tiyip qaytıp maydonda qalsa,
- to`p hakamge yaki yordamshi hakamge tiyip qaytsa.

Qoyda 10. darvoza alınıshin anıqlash.

Gol.
agarde to`p darvoza baqanları arasınan va perekladina astınan darvoza sızıg`ın tolıq kesip o`tse, gol darvozag`a urıldı dep hisoblahadi, agarde bunnan aldın gol urishshı jamoa o`yin qoydaların buzbasa.

G`oliblar jamoasi.
o`yin davomıda ko`p mug`dardag`ı gol urg`an jamoa jen`impaz dep hisoblahadi. agarde ikki jamoada ten`dey sandag`ı golları ursa, yamasa birde gol urılmasa, onda o`yin ten`be ten` na`tiyjesi bilan ayaqlanadı.
Musobaqalar reglamenti.
Musobaqa regmenti bilan agarde o`yinlar ten`be-ten` bolıp tashsılish sharoitına qosımsha vaqt belgileo` bo`yinsha a`deler yamasa Xalq ora kengashtin` tastıyıqlag`an o`yin jen`impazın anıqlash ta`rtibi ko`zde tutılıshi mu`mkin.
Qoyda 11. o`yinnan tısqarı sharoit qa`desi.
«o`yinnın` tısqarı sharoit».
o`yinshının` «o`yinnan tısqarı sharoitı» qa`desishz-o`zinen qoyda buzılıshi bolıp esaplanbaydı.
o`yinshı o`yinnan tısqarı sharoitda dep hisoblahadi, agarde`
- ol qarsılas darvoza sızıg`ına to`p va qarsılastın` en` son`g`ıdan aldın`g`ı o`yinshısına qarag`anda jaqın bolsa,
- o`yinshı o`yinnan tısqarı sharoitda emes, agarde`
- ol maydonnın` o`z yarımında bolsa, yamasa
- qarsılastın` en` son`g`ıdan aldın`g`ı o`yinshısı bilan bir siziqta bolsa, yaki ol qarsılas jamoanın` en` son`g`ı ikki o`yinshıları bilan bir siziqta bolsa.

Qayda buzılishları.

o`yinnan tısqarı sharoitında qalg`an o`yinshı bunın` uchun mına sharoitlarda jazalanadı, agarde, jamoasının` bireo`inin` to`pqa tiyo`i yaki to`ptı tebish vaqtında, ol hakamnin` pikiri bo`yinsha o`yin ha`reketlerinde aktiv atnasıp atır dep esaplansa, atap aytqanda`
- o`ying`a aralası ketse yaki
- qarsılastın` o`yinına kesent etse yamasa
- o`zinin` jaylasish sharoitına qaray basımlıqqa ega bolsa.
Qayda buzılishlarının` bolmashi.
o`yinnan tısqarı sharoitı ko`z-qarasınan qoyda buzılishları bolmaydı, agarde`
- o`yinshı to`ptı tikkeley
- darvozadan tepkennen tebilgennen keyin alsa yamasa
- aptal siziqtan taslap berishden son` alsa, yaki
- mu`yesh tobın tebishden son` alsa yaki to`ptı egalese,

Qaydalardın` buzılish jazalashlar.

o`yinnan tısqarı sharoitına baylanıslı bolg`an ha`r qanday qoyda buzılishları uchun, hakam tarafinen erkin to`p belgilenedi, ol qarsılas jamoa o`yinshısı tarafinen qoyda buzılıshi bolg`an ol jerden orınlanadı.

Qoyda 12. o`yinshılardın` intizamsızlıg`ı va sharoitlarının` buzılishları.

Qadag`an etilgen a`mellerdi qollanish va intizamsız minez qulıq ko`rinisinde ju`z bergen qoyda buzılishları, to`mendegi ta`rtipte jazalanadı.

Ja`riyma to`p tebilishi`
o`yinshı tarafinen mına ta`rtiptegi altı qoyda buzishshılıq ha`reketlerinin` qa`legeni ju`z bergende va hakam o`yinshının` bul ha`reketlerin biyparo`a oysızlıq yamasa ha`dden tıs fizikalıq agressivlik dep bahalag`an sharoitda, arsılas jamoag`a jarima to`p tebish huqıqın beriledi,
- qarsılastın` ayag`ına tebish yaki tebishge urınish,
- ayaqtan qag`ish yamasa qarsılastın` ayag`ınan qag`ishg`a urınish,
- qarsılasqa sakrash,
- qarsılasqa turpayı hujum etish
- qarsılastı urish yaki qol bilan urishg`a urınish
- qarsılastı iyterish.
Snday aq qarsılas jamoa jarima tobın jamoag`a jarima tobın tebish huqıqı agarde o`yinshı tarafinen mına ta`rtipte to`rt qoyda buzishshılıq ha`reketlerinin` qa`legenin iske asırsa beriledi`
- qarsılastan to`ptı alish vaqtında qarsılasqa to`pqa tiymesten burın qarsılas bilan soqlıqsa
- arsılastı uslap qalsa (ikrip qalsa)
- qarsılasqa tu`pirse
- bilqastan to`ptı qo`lı bilan oynasa (jarima maydonındag`ı darvozamanlardın` qo`l bilan oynash sharoitlarınan boshqa)
- jarima tobı qoyda buzılg`an orınann iske asırıladı.
11-metrlik to`p tebish.
Joqarıda ko`rsetilgen on qoyda buzishshılıqtın` qa`legen berishi, agarda u o`yinshı tarafinen to`ptın` qay jerde bolshinan g`a`rezsiz, o`z jarima maydonında shegarasında darvoza maydonında iske asırılsa 11 metrlik to`p tebish belgilenedi.
erkin to`p tebish
agar darvozaman o`z jarima maydonı shegarasında turıp mına ta`rtiptegi qoyda buzishdın` a`legenine jol qoysa, qarsılas jamoag`ı erkin to`p tebish huqıq beriledi,
- to`ptı qolına uslap turıp onı jibermesten burın to`rt adımnan ko`p adım islese
- to`ptı qolınan jibergennen keyin to`p jamoaslarının` hesh qaysısına tiymese, darvozaman og`an qaytadan qolı bilan tiyse,
- jamoası og`an bile tura pas bergennen son` to`pqa qolı bilan tiyse,
- jamoalası to`ptı qaptaldan taslap bergennen keyin to`ptı uslasa
- bilqastan vaqtta sorasa
erkin to`p tebish mına sharoitlarda da belgilenedi, agarde hakamnin` pikiri bo`yinsha o`yinshı`
- qa`o`ipli oynasa,
- qarsılastın` ha`reketin tossa,
- darvozamannın` to`ptı qoldan jiberishine tosqınlıq jasasa,
Joqarıda 12-qoydada ko`rsetilmegen boshqa qa`legen qoyda buzishshılıqtı a`melge asıra o`yinshıg`a eskertish ko`rsetilishi uchun yamasa onı o`yinnan shetletish uchun o`yin toqtatıladı.
erkin to`p tebish, qoyda buzılg`an orınnan iske asırıladı.
Intizamlıq jazaları (sankiyaları).
eskertish bilan jazalanatug`ın qoyda buzishshılıqlar.
To`mendegi jeti qoyda buzishshılıqtın` ha`r qaysısın a`melge asırsa, o`yinshı sarı kartochka ko`rsetilishi bilan eskertish aladı,
1. Sportqa jat minez-qulıq uchun
2. Hakam sheshimi bilan kelispeo`shilikti sa`o`lelendirishi uchun (so`z yaki ha`reketi bilan)
3. o`yin qoydaların sistemalı tu`rde buzıp barıshi uchun
4. o`yinnın` qayta baslanıshin sozg`anı uchun
5. Mu`yesh, jarima yaki erkin to`p tebish bilan o`yindı qayta baslash vaqtında talap etilgen aralıqtı saqlamag`anlıg`ı uchun
6. Hakamnin` ruxsatısız maydonnan shıg`ıp ketishi yaki qayta kirgenligi uchun
7. Hakam ruxsatısız maydonnan o`zinshe ketip qalg`anlıg`ı uchun

Maydannan shetletish bilan jazalanatug`ın qoyda buzılishları.

To`mendegi jeti qoyda buzishshılıqtın` ha`r qaysısı uchun, o`yinshı qızıl kartochka ko`rsetilishi bilan maydonnan shetletiledi.
1. o`yin ag`ıydaların ashir (qa`o`ipli) ta`rizde buzishda
2. Minez-qulıqtın` agressivligi uchun
3. Qarsılasqa yaki qa`legen boshqa adamg`a tu`pirgende
4. Qarsılastın` gol urıshina kesent etken, bile tura, qolı bilan yamasa qarsılastın` anıq gol urish mu`mkinshiliginen mahrum qılg`anda
5. Anıq gol urish mu`mkinshiligi bilan darvozag`a qaray ha`rektelenip baratırg`an o`yinshını bul mu`mkinshiliginen ayıplag`anlıg`ı uchun, ag`ıyda buzish yordaminde gol urishdan mahrum qılsa erkin to`p jarima yaki 11 metrlik to`p tebish bilan jazalanadı.
6. Namısqa tiyishshi ızalı yamasa a`depsiz so`zleri uchun
7. Bir o`yinnın` o`zinde ikkinshi reet eskertish alg`anlıg`ı uchun
Xalq ora kengash Qarorları
Qaror 1.
agarde darvozaman o`z jarima maydonı ishinde to`p o`yinda bolg`an vaqtta qarsılas o`yinshıg`a to`ptı taslap ursa yaki urishg`a tırıssa,
Bul sharoitda 11 metrlik to`p tebish belgilenedi
Qaror 2.
o`yin maydonında yaki uning tısqarısındag`ı qarsılasına, jamoalasına, hakamge yordamshi hakamge yamasa qa`legen boshqa adamg`a eskertish va shetletish bilan jazalanatug`ın qoyda buzishshılıg`ı uchun o`yinshı jol qoyılg`an qoyda buzishshılıg`ı sıpatında sa`ykes jazalanadı.

Qaror 3.

agarde darvozaman qolının` qa`legen bo`limi bilan to`pa tiyip tursa, onda ol to`ptı qadag`alap (kontrollap) turıptı dep hisoblahadi. «To`pnı egallash» tushinigi darvozamannın` bile tura to`ptı qaytarıp jiberish sharoitın o`z ishine qamtıydı, biraq bul tu`sinikke hakamnin` pikiri bo`yinsha darvozamannan to`p tosınnan qaytıp ketish masalan, ol to`p tebishdi qaytarg`an sharoitları bul tu`sinikke kirmeydi.
agarde darvozamn to`ptı qolında 5-6 sekundtan ko`p uslasa, onda ol vaqttı sozishda ayıplı dep hisoblahadi.

Qaror 4.
12 qoyda a`delerinde ko`rsetilgenindey, o`yinshı to`ptı o`zinin` darvozamanına bası, ko`kiregi yamasa dizesi h.t.b. jerleri bilan qaytarıshina boladı. Biraq agarde hakamnin` pikiri bo`yinsha o`yinshı to`p o`yinda bolg`an vaqtta bile tura uschınday a`mel qollansa onda bunday o`yinshshı sportqa jat minez qulıqlı dep hisoblahadi yag`nıy sportshı o`zin sportqa jat tu`rde usladı dep ayıplanadı.

Ol sarı kartochka ko`rsetilishi bilan eskertish aladı, al qarsılas jamoa qoyda buzılg`an orınnan erkin to`p tebish huqıqına ega boladı.
erkin yamasa jarima tobın tebishde qoydanı bile turı aylanıp o`tish uchun a`mel qalg`an o`yinshı, sporta jat minez uchun eskertish aladı va og`an sarı kartochka ko`rsetiledi. To`p qaytadan tebiledi.
Bunday sharoitlarda son`ınan darvozamannın` to`pqa tiyishi yaki tiymeo`i a`hmegatke ega emes. o`yinshı tarafinen islengen ag`ıyda buzishshılıq 12 qoydanın` ruxıy va nızam retinde aylanıp o`tishden ibarat.

Qaror 5.

Qarsılastın` qavfsizligiga qaup tug`dıratuın, orttan to`p olıp qoyish harakati o`yin qoydasınınh ashir darajada buzılıshi dep jazalanıshi sha`rt.

Qaror 6.

Hakamni aldash uchun maydonnın` kerak ornıda, amalga asırılgan jo`giliktin` ha`r qanday tu`ri, sporta jat minez-qulıqtın` sa`o`lelenishi retinde jazalanıshi kerak.

Qoyda 13. Ja`rima va erkin to`p tepishlar.

To`pqa soqqı berish jarima va erkin to`p tebishler bolıshi mu`mkin.
To`ptı tebish tu`rleri.
To`pqa soqqı berish jarima yaki erkin to`p tebish bolıshi mu`mkin. Ja`riyma to`p tebishde qalay bolsa, erkin to`p tebishde de vaqtında tebishdi orınlash vaqtında, to`p ha`reketsiz bir orında turıshi kerak. Al tebishdi orınlashshı o`yinshı to`p boshqa o`yinshıg`a tiymese ikkinshi ret to`pqa tega almaydı.
Jarima to`p.
agarde to`p jarima tebishden tikkeley darvozag`a kirse, gol hisoblahadi.
agar jarima tebishden to`p tikkeley o`z darvozasına kirse, qarsılas jamoa mu`yesh tobın tebish huqıına ega boladı.
erkin to`p tebish.
Belgi (signal) berish
erkin to`p tebishde hakam qolın basınan joqarı ko`terip belgi beredi. Ol qolın usı sharoitda qashan to`p tebish orınlang`ansha va to`p boshqa o`yinshıg`a tiymegenshe yaki o`yinnan shıg`ıp ketpegenshe ko`terip turadı.
To`pnıng darvozag`a kirishi.
To`p tek g`ana mına sharoitda esaplanıshi mu`mkin, agarde tebilishden keyin va darvozag`a kirmesten burın boshqa o`yinshıg`a tiyse,
agarde erkin to`p tebishden, to`p tug`rı darvozag`a kirse, qarsılas jamoanın` darvozasına kirse, darvozadan to`p tebish belgilenedi.
agarde erkin to`p tebishden, to`p tikkeley o`z darvozasına kirse, qarsılas jamoa mu`yeshten to`p tebish huqıqına ega boladı.

Jarima va erkin to`p tebishdi orınlash ornı.

Ja`riyma maydon shegarasında erkin va jarima to`p tebish
Qorg`anıp atırg`an jamoa tarafinen orınlanishshı jarima yaki erkin to`p tebishler,
- qarsılastın` barlıq o`yinshıları, to`pta 9,15 m 10yard) kem bolmag`an qashıqlıqta jaylasıshi kerak.
- agarde qoyda buzılıshi onyıshısı to`p tebishdi orınlag`an jamoanın` jarima maydonında ju`z berse, 11 metrlik to`p tebish belgilenedi.
Darvozaman tarafinen orınlatug`ın jarima yamasa erkin to`p tebish`
- agarde to`p o`ying`a kirgennen keyin to`p boshqa o`yinshıg`a tiymesten aldın darvozaman to`pqa tiyip qoysa (qolı bilan emes),
- arsılas jamoa qoyda buzılg`an orınnan erkin to`p tebish huqıqına ega boladı.
- agarde to`p o`ying`a kirgennen son`, boshqa o`yinshıg`a tiymesten aldın, darvozaman bile tura to`ptı qolı bilan oynasa,
- qarsılas jamoa jarima tobın tebish huqıqın qolg`a kirgizedi, agarde qoyda buzılıshi sol darvozamannın` jarima maydonında tısqarısında bolsa, jarima to`p tebilishi qoyda buzılg`an jerden orınlanadı,
- agarde qoyda buzılıshi sol darvozamannın` jarima maydonının` ishinde ju`z berse, qarsılas jamoa erkin to`p tebish huqıqına ega boladı, to`p tebilishi qoyda buzılg`an jerden orınlanadı.
Qoyda 14. 11 metrlik to`p tebish.
11 metrlik to`p tebish. To`p o`yin sharoitında bolg`an vaqtında, ol jarima maydonı ishinde islengen va jarima to`p tebilishi bilan jazalanatug`ın on qoyda buzılıshinın` bireo`ine jol qoyg`an jamoa oynıshıları darvozasına belgilenedi. 11 metrlik belgiden urılg`an to`p esapqa alınadı. Ha`r bir tiykarg`ı yaki qosımsha vaqttag`ı taymlardın` tashsılıshinda 11 metrlik to`p tebishdi orınlanıshi uchun qosımsha vaqt beriledi.
To`p va o`yinshılardın` jaylasish orınları`
- To`p 11 metrlik belgige ornatıladı.
- To`p tebishdi orınlashshı o`yinshı
- Jeterli ta`rizde ten`lestirilgen
- Qorg`anishshı jamoanın` darvozamanı
- O`z darvozası baqanları arasındag`ı darvoza sızıg`ında, to`p tebishdi orınlashshıg`a qaray beti bilan turg`an sharoitda, to`pa soqqı berilmegenshe qaladı (turad)
To`p tebishdi orınlashshı o`yinshıdan boshqa o`yinshılar jaylasıshi`
- Maydan ishinde
- jarima maydonı tısqarısında
- 11 metrlik belgi astında
- 11 metrlik belgiden 9,15 metr (10 yard) kem emes qashıqlıqta.
Hakam.
- berilgen qoydag`a ılayıq, o`yinshılar o`z orınlarına jaylaspag`ansha, 11 metrlik to`p tebishdi orınlashg`a belgi (signal) bermeydi.
- 11 metrlik to`p tebilgenligi haqıda sheshim qabıl etedi
To`p tebishden orınlanish ta`rtibi.
- 11 metrlik to`p tebishdi orınlashshı o`yinshı, to`ptı tuo`rı aldıg`a qaray jollaydı,
- boshqa o`yinshı tiymegenshe to`pqa qaytadan tiymeydi,
- to`pqa soqqı berilgende va ol aldıg`a qaray ha`reketlenish sharoitında to`p o`yinda dep sanaladı.
11 metrlik to`p tebish o`yinnın` tiykarg`ı vaqtı dashamında orınlansa, yamasa birinshi taym ayaqlanıshinda yaki tiykarg`ı vaqt aqyalanıshinda bolsa, to`p tebish uchun yaki onı qaytalash uchun qosımsha vaqt belgilenedi, agarde to`p darvoza baqanları va perekladina astınan tu`spesten aldın, gol hisoblahadi agarde` to`p bir yaki ikki baqang`a tiyse (yamasa perekladiga yaki darvozamang`a).

Qoyda buzılishlar, jazalashlar

agarde hakam 11 metrlikto`p tebishdi orınlashg`a signal berse va to`p o`ying`a kirgenge deyin, to`mendegi sharoitlardın` bireo`i ju`z berse`
- to`p tebishdi orınlashshı o`yinshı o`yin qoydaların buzadı,
- hakam to`p tebishden orınlanıshina mu`mkinshilik beredi,
- agarde to`p darvozag`a kirse, to`p tebish qaytalanadı,
- agar to`p darvozag`a kirmese to`p tebish qaytalanbaydı
Darvozaman o`yin qoydaların buzg`anda`
- hakam to`p tebilishine mu`mkinlik beredi,
- agar to`p darvozag`a kirse, gol esapqa alınadı,
- agar to`p darvozag`a kiymese, to`p tebilishi qaytalanadı,
To`p tebishdi orınlashshı o`yinshının` sherigi jarima maydonına kiredi yaki 11 metrlik belgi aldında yamasa onnan 9,15 metr (10 yard) ashıqlıq shamasında qozg`alısta bolsa`
- hakam to`p tebishdi orınlashg`a mu`mkinshilik beredi
- agar to`p darvozag`a kirse, to`p tebilishi qaytalanadı.
- agar to`p darvozag`a kirmese, to`p tebilishi qaytalanbaydı.
- agarde to`p darvozamannan perekladina yamasa darvoza baqanlarınan qaytsa va og`an o`yinshı tiyse, onda hakam o`yindı toqtatadı va onı qarsılas jamoanın` orınlanıshindag`ı erkin to`p tebilishi bilan qayta baslaydı.
- darvozamannın` sherigi jarima maydonına kiredi yaki 11 metrlik belgi aldında yamasa onnan 9,15 m (10 yard) qashıqlıq shamasında qozg`alısta bolsa`
- hakam to`p tebilishine mu`mkinshilik beredi
- to`p darvozag`a kirse, hisoblahadi
- to`p darvozag`a kirmese, to`p tebilishi qaytalanadı
- qorg`anishshı va hu`jim etishshi jamoa o`yinshıları o`yin qoydaların buzsa,
- to`p tebilishi qaytalanadı
- agarde 11 metrlik to`p tebilishi orınlang`anan son`
To`p tebishdi orınlashshı o`yinshı to`p basqı oynıshıg`a tiymesten aldın, og`an ikkinshi ma`rte tiyip qoysa (qolı bilan emes).
- qarsılas jamoa qoyda buzılg`an orınnan iske asıralatug`ın jarima tobın tebish huqıqın aladı.
- to`p aldıg`a qozg`alish vaqtında og`an jat na`rse tegadi
- to`p tebilishi qaytalanadı
To`p darvozaman darvozag`a baqanları yoki perekladinasınan maydonga qaytadı va og`an sol vaqtı jat na`rse yaki boshqa odam tegadi.
- hakam o`yindı toqtatadı,
- to`pqa jat na`rse yaki jat adam tiygen jerden «ba`sikki to`p» bilan o`yin qayta baslanadı.

Qoyda 15. To`ptı taslap berish.

To`ptı taslap berish, o`yindı qayta baslash usılı bolıp hisoblahadi.
To`p taslap berishden keyin tikkeley urılg`an gol esapqa alınbaydı.
To`ptı taslap berishdin` belgilenishi.
- to`p qaptal sızıg`ın jerden yaki havodan tolıq kesip o`tkende.
- qaptal sızıg`ın kesip o`tken orınnan
- en` keyingi to`pqa tiygen o`yinshının` qarsılası paydasına
To`ptı taslap berish ta`rtibi
To`pt taslap berish ma`ha`linde o`yinshı
- maydong`a qarag`an sharoitda turadı
- uning tabannın` bir bo`limi ya qaptal sızıg`ında, yamasa qaptal sızıg`ının` tısqarısında turadı
- to`p taslap berishdi ikki qolı bilan iske asıradı
- to`ptı bas artınan ha`reketi bilan taslap beredi
To`ptı taslap berishdi orınlashshı oynıshı, og`an boshqa o`yinshı tiymesten aldın to`pqa tega almaydı.
To`p maydon ishine tu`sishden, ol o`yinda dep hisoblahadi.

Qoyda buzılishları, jazalashlar (sanktsiyalar).

Maydan o`yinshısı tarafinen taslap berilishshi to`p, biraq darvozaman tarafinen emes.
- agarde to`p o`ying`a kirgennen keyin, to`ptı taslap bergen oynıshı to`pqa boshqa o`yinshı tiymesten burın tiyse (qolı bilan emes),
- qarsılas jamoag`a, qoyda buzılg`an orınnan erkin to`p tebish huqıqı beriledi.
- agarde to`p o`ying`a kirgennen keyin to`ptı taslap Bergen o`yinshı, to`p boshqa o`yinshıg`a tiymesten burın, to`ptı bile tura qolı bilan oynasa qarsılas jamoag`a, qoyda buzılg`an orınnan jarima tobın tebish huqıqı beriledi.
- agarde qoyda buzılıshi, to`ptı taslap berishshi o`yinshının` jarima maydonında bolsa 11 metrlik to`p tebish belgilenedi.

Darvozaman tarafinen iske asırılatug`ın taslap berish.

agarde to`p o`ying`a kirgennen keyin, ol (to`p) boshqa o`yinshıg`a tiymesten burın, darvozaman, to`pqa qaytadan tiyse (olı bilan emes),
qarsılas jamoag`a, qoyda buzılg`an orınnan erkin to`p tebish huqıqı beriledi.
agarde, to`p o`ying`a kirgennen keyin, da`rashazaman to`p boshqa o`yinshıg`a tiymesten burın bilqastan to`ptı qolı bilan oynasa,
- qarsılas jamoag`a qoyda buzılg`an orınnan agarde qoyda buzılıshi jarima maydonının` sırtında bolsa, jarima to`p tebish huqıqı beriledi.
Qarsılas jamoag`a erkin to`p tebish huqıq beriledi, agarde qoyda buzılıshi da`ro`amazannın` jarima maydonı ishinde bolsa, to`p tebilishi qoyda buzılg`an orınnan iske asırıladı.
agar, qarsılas o`yinshı to`ptı taslap berishshi o`yinshının` dıqqatın aldash bilan dıqqatın bo`lsa yaki onga kesent etse,
- ol sporta jat minezi uchun eskertish aladı va og`an sarı kartochka ko`rsetiledi.
- usı qoydanın` qa`legen boshqa tu`rdegi buzılıshi uchun.
To`p taslap berishdi qarsılas jamoa o`yinshısı iske asırıladı.

Qoyda 16. Darvozadan to`p tebish.

Darvozadan to`p tebish o`yindı qayta baslash usılı bolıp hisoblahadi. Tikkeley darvozadan to`p tebishden urılg`an gol esapqa alınadı. Biraq tek g`ana qarsılas jamoa darvozasına urılg`an sharoitda.
Darvozadan to`ptı tebish sharoitlarının` belgilenishi`
- to`p darvoza sızıg`ın jerden yaki hashadan (joqarıdan) tolıq kesip o`tse,
- to`p jerden yaki hashadan qarsılas o`yinshıg`a tiyip darvoza sızıg`ın tolıq kesip o`tse, biraq bul sharoitda 12 qoydalarına, 10 qoydag`a sa`ykes gol urılmashi ko`zde tutıladı.
Darvozadan to`p tebish ta`rtibi.
To`p tebish qorg`anishshı jamoa o`yinshısı tarafinen darvoza maydonının` qa`legen noqatınan orınlanadı.
To`p o`ying`a kirmegenshe, arsılaslar jarima maydonı sırtında boladı.
To`p tebishdi orınlag`an o`yinshı, to`pqa boshqa o`yinshı tiymesten burın, ikkinshi ret to`p bilan oynay almaydı.
To`p tikkeley jarima maydonı tısqarısına shıqqanda, ol o`yinda dep hisoblahadi.

Qayda buzılishları, jazalashlar.

agar, darvozadan tebilgennen son` to`p jarima maydonın ta`rk etpese, to`p tebish qaytalanadı.
Darvozaman emes, maydon o`yinshısı tarafinen orınlanishshı to`p tebilishi.
agarde to`p o`ying`a kigennen keyin, to`p tebishdi orınlag`an o`yinshı to`pqa boshqa o`yinshı tiymesten burın, ikkinshi marta to`pga tiyip qoysa (qo`lı bilan emes),
- qoyda buzılg`an orınnan, arsılas jamoa erkin to`p tebish huqıqın aladı
agar to`p o`ying`a kirgennen son`, to`p tebishdi orınlag`an o`yinshı to`pqa boshqa o`yinshı tiymesten burın, bile tura to`ptı qolı bilan Oynasa
- qarsılas jamoa qoyda buzılg`an orınnan orınlanatug`ın jarima tobın tebish huqıqn aladı
agarde qoyda buzılıshi to`p tepken o`yinshının` jarima maydonı ishinde bolıp o`tse, 11 metrlik to`p tebish belgilenedi.

Darvozaman tarafinen orınlanatug`ın darvozadan to`p tebish.

agar to`p o`ying`a kirgennen keyin, darvozaman to`pqa boshqa o`yinshı tiymesten burın ikkinshi reet to`pqa tiyip qoysa (olı bilan emes)
- qarsılas jamoa qoyda buxılg`an orınnan erkin to`p tebish huqıqına ega boladı,
agar o`ying`a kirgennen keyin, darvozaman to`pqa boshqa o`yinshı tiymesten burın, to`ptı bilqastan qolı bilan Oynasa
agar qoyda buzılıshi darvozamannın` jarima maydonı tısqarısında bolsa, qarsılas jamoa qoyda buzılg`an orınnan jarima tobın tebish huqıına ega boladı.
agar qoyda buzılıshi darvozamannın` jarima maydonı ishinde bolsa, qarsılas jamoa qoyda buzılg`an orınnan erkin to`p tebish huqıqın aladı.
Usı qoydanın` a`legen tu`rdegi boshqa buzılıshi uchun to`p tebilishi qaytalanadı.

Qoyda 17. Mu`yeshten to`p tebish.

Mu`yeshten to`p tebish, o`yindı qayta baslash usılı bolıp hisoblahadi. Mu`yeshten to`p tebishden tikkeley kiritilgen gol esapqa alınadı, biraq gol qarsılas jamoa darvozasına kigen sharoitda.
Mu`yeshten to`p tebish belgilenishi`
To`p jerden yaki joarıdan (hashadan) qorg`anishshı jamoa o`yinshısına tiyip, darvoza sızıg`ın tolıq kesip o`tkende, biraq 10-qoydag`a sa`ykes bul sharoitda gol urılmag`anda.
Mu`yeshten to`p tebishden orınlanish ta`rtibi.
- To`p en` jaqın bolg`an mu`yesh bayrag`ı sektorı ishinde ornatıladı. Mu`yesh bayrag`ı qozg`alıssız qaladı.
- Qarsılaslar to`ptan 9,15 metr (10 yard) kem emes qashıqlıqta to`p o`ying`a kirmegenshe usı aralıqta jaylasadı.
- To`p tebishli hu`jim etishshi jamoa o`yinshısı orınlaydı.
- To`p tebilgennen son` va ol ha`rekette bolg`anında, ol o`yinda dep hisoblahadi. To`p tebishdi orınlag`an o`yinshı to`pqa boshqa o`yinshı tiymesten burın to`p bilan ikkinshi reet oynay almaydı.
Qoyda buzılishları, jazalashlar.
Maydan o`yinshısı orınlag`an mu`yeshten to`p tebish, biraq darvozaman tarafinen emes.
agar to`ptı o`ying`a kirgizgennen keyin, to`p tebishdi orınlag`an o`yinshı to`p boshqa o`yinshıg`a tiymesten burın, to`pqa qaytadan tiyse (qolı bilan emes)`
- qarsılas jamoa qoyda buzılg`an orınnan erkin to`p tebish huqıqın aladı.
agar to`p o`ying`a kirgizilgennen keyin, to`p tebishdi orınlag`an o`yinshı to`pqa boshqa o`yinshı tiymesten burın tiyip qoysa to`ptı bile tura qolı bilan oynasa`
- arsılas jamoa qoyda buzılg`an jerden orınlanatug`ın jarima tobın tebish huqıqına ega boladı.
agarde qoyda buzılıshi to`ptı tepken o`yinshının` jarima maydonı ishinde ju`z berse, 11 metrlik to`p tebish belgilenedi.
Da`rvazaman tarafinen orınlanishshı mu`yesh to`pı.
agar to`p o`ying`a kiritilgennen son`, to`p boshqa o`yinshıg`a tiymesten burın darvozaman to`pga ikkinshi reet tiyse (olı bilan emes)`
- qarsılas jamoa qoyda buzılg`an jerden orınlatug`ın, erkin to`p tebish huqıqına ega boladı.
agar to`p o`ying`a kiritilgennen son`, to`p boshqa o`yinshıg`a tiymesten burın darvozaman bile tura, to`ptı qolı bilan oynasa
agarde qoyda buzılıshi darvozamannın` jarima maydonı tısqarısında ju`z berse, qarsılas jamoa qoyda buzılg`an jerden orınlanatug`ın jarima tobın tebish huqıqına ega boladı.
agarde qoyda buzılıshi darvozamannın` o`z jarima maydonı ishinde ju`z berse, qarsılas jamoa qoyda buzılg`an jerden iske asırılatug`ın erkin to`p tebish huqıqına ega boladı.
Usı qoydanın` qa`legen boshqa tu`degi buzılıshi uchun` to`p tebilishi qaytalanadı.

11 metrlik belgiden to`p tebishler.

11 metrlik belgiden to`p tebishlerdi orınlash - bul arıslar reglamenti boynısha ten`be-ten` na`tiyjesi bilan tashsılg`an o`yinnan son`, jen`impaz jamoanı anıqlanıshi talap etiletug`ın sharoitlarda jen`impaz jamoanı anıqlash usılı bolıp hisoblahadi.
To`p tebishdi orınlash ta`rtibi.
- hakam to`p tebiletug`ın darvozanı tan`lap aladı.
- hakam sheek taslashdı o`tkeredi, uning barısında to`ptı birinshi bolıp tebetug`ın jamoa anıqlanadı
- hakam tebilgen to`plar sanın esaplap baradı
- to`mende eskertilgen sha`rtlerdin` saqlanıshinda, ikki jamoa da bes retten to`p tebishdi orınlaydı.
- to`p tebishler jamoalar tarafinen gezekpe-gezek orınlanadı.
- agarde jamoalardın` ekeo`inin` de bes ma`rteden to`p tebishdi orınlap bolıshina deyin, olardın` bireo`ine kishisi ha`ttikki bes ma`rte olardın` bireo`i ikkinshisine qarag`anda ko`p gol o`tkerse, hattoki ikkinchi jamoa besh marta to`p tebishdi tashisqannan keyin, to`p tebilishi toqtatıladı.
- agarde jamoalar tarafinen urılıshi kerak bolg`an bes ma`rteden to`p tebishler urılıp bolınsı va olar birdey sandag`ı gollardı ursa yaki ikki jamoada birdey bir gol ura almasa, to`p tebishdi orınlash qashan bir jamoalardın` bireo`i ikkinshisine qarag`anda bir golg`a atıq gol o`tkermegenshe, to`p tebishler dasham ete beredi. To`p tebish sanı ikki jamoa uchunda birdey.
agarde darvozaman 11 metrlik to`p tebishler belgiden to`p tebishler vaqtında jaraqatlansa va o`z xızmetin bunnan keyin orınlay almasa, uning jamoası protokolg`a kirgizilgen zoxiratag`ı o`yinshı bilan almastırılıshi mu`mkin, bul sharoitda jaraqatlang`an darvozamannın` jamoası Musobaqa qoydaları bilan ruxsat etilgen o`yinshılar almastırishdın` maksimal sanın paydalanıp bolmag`an bolıshi ko`zde tutladı.
Joqarıda ko`rsetilgen sharoitdan b`asqa sharoitlarda 11 metrlik to`p tebishlerdi tek g`ana o`yinnın` aqırında maydonda bolg`an o`yinshılar orınlashi mu`mkin. Qosımsha vaqttın` bolish mu`mkinshiligin qosa esaplag`anda.
Barlıq to`p tebishler har xil o`yinshılar tarafinen iske asırıladı, agarde to`p tebish huqıqına ega bolg`an oynıshlar o`z gezeginde to`p tebishlerdi tashisqan bolsa, tek usı sharoitda g`ana o`yinshı ta`kirıy to`p tebishge mu`mkinshilik aladı.
To`p tebish huqıqına ega bolg`an o`yinshı 11 metrlik to`p tebish orınlanishnın` a`legen vaqtında darvozaman bilan orın almasıshi mu`mkin.
11 metrlik to`p tebishlerdi orınlash vaqtında maydonda tek g`ana to`p tebish haqıqına ega bolg`an oynıshılar va o`yin hakamleri bolshi mu`mkin.
To`p tebishdi orınlashshı oynıshı va ikki darvozamannan boshqa o`yinshılardın` barlıg`ı oraylıq shen`er (do`n`gelek ishinde bolıshi sha`rt).
To`p tebishdi orınlap atırg`an o`yinchi jamoasının` darvozamanı to`p tebilip atırg`an jarima maydonının` sırtında darvoza sızıg`ıning jarima maydonın shetlap turgan siziq bilan keshilishgan urnida turishi kerak.
11 metrlik belgiden to`p tepishlar vaqtida agarda boshqa ko`rsatmalar bulmasa, shunga soy o`yin qoydalari va xalq ora kengash qarorlari qo`llaniladi.

Texnika zonasi.

Xalq ora kengashning 3-qoydasida 2-qarorda bayon etilgan texnikaviy zona, texnikaviy xizmatkorlar va zoxiradagilar uchun maxsus ajratilgan urinlari bor stadionlarda o`yinlar utkazish vaqtida pastgi kursatilgandek belgiladani.
Har xil stadionlardag`ı texnikalıq zonalar birbirinen, masalan, ko`lemi yamasa jaylasish ornı bilan parıqlanıshi mumkun, pastdagi ko`rsatpalar ulishma doira shaklida keltiriladi.
- texnikalıq zona zoxiratag`ı o`yinshılar uchun ajıratılg`an otırg`ıshlardın` (skameyka) ikki tarafinen 1 metrge (yard) shıg`ıp turadı, va alg`a qaray qaptal siziqtın` 1 metr (1 yard) qashıqlıqqa deyin baradı.
Bul zonaning shegaraların belgilash uchun markirovkanın` qollanısh tavsiya etiladi.
Texnika zonasida orın alıshga ruxsat etilgan odamlarnıng sanı, musobaqa reglamenti bilan anıqlanadı.
Texnika zonasida bolıshga ruxsat etilgan odamlar o`yin qoydalarına muvopıq o`yin baslanganga shekem anıqlanadı.
o`yinshılarg`a taktikalıq ko`rsetpeler berish bir vaqttın` ishinde tek g`ana bir adamg`a ruxsat etiledi, ol bunnan keyin da`rhal o`z ornına qaytıshi kerak.
Ayrıqsha sharoitlardan boshqa vaqtları masalan, massajshı trener yamasa trener vrach hakamnin` ruxsatı bilan jaraqatlang`an o`yinshının` sharoitın bahalash uchun maydong`a shıqqannan boshqa vaqtları, jamoanın` treneri va boshqa ra`smiy adamları texnikalıq zona ishinde bolıshi kerak.
Texnikalıq zona ishindegi trener va boshqa adamlar o`zlerin a`depli va za`ru`r javobgarlik bilan o`zlerin tutıshı kerak.
Rezervdagi hakam (4-hakam).
Musobaqa qoydalariga muvofiq Musobaqa qaydalariga muvofiq, agarda o`yinga ush hakamning bittasi o`z vazifasini urinlashni davom ettira olishga yoroqsiz qolsa rezervdegi hakam belgilanishi mumkun.
Agarda hakam o`z vazifalarini davom ettirishga yoramay qolsa, o`yinni tashkillashtirishga javobgar bulgan tashkil bulgan o`yin oldida aniq turda qanday shoralar kurilishi, kurilishning tartibin dog`azalaydi, bu vazifani uz javobgarligiga rezervdagi hakam oladi yoki hakamning birinchi yordamchisi vazifasini otqaradi.
Hakamning talab etilishiga qorap rezervdagi hakam o`yingacha o`yin vaqtida va o`yinnan sung barcha alministrativlik vazifalarini urinlashga yordam beradi.
U o`yin vaqtida o`yinchilarni olmashtirish tartibiga yordam berishi uchun davob beradi.
U za`ru`rlikga qorap ishdan chiqip to`pning urniga almashtirilgan to`pni tekshiradi. Agarda o`yinda qo`llanilip atirg`an to`p, o`yin borasida almashtirilishi kerak bulsa, hakamning ko`rsatmasi bo`yicha boshqa tu`pning bulishini ta`minlaydi, shuning bilan u o`yin vaqtining irkilishini pasaytadi.
U zoxiratagi o`yinchilarning moydanga tusishdan oldin kiyimlarini tekshirishiga haqli. Agar ularning kiyimi o`yin qoydalariga soy bulmasa bu haqida hakamni xababrdor etadi. Rezervdagi hakam hamma vaqtda hakamga yordam beradi.
O`yindan sung rezervdagi hakam, hakam va yordamchi hakamlar diqqatidan shetda qolg`an barcha yoki boshqa intsidentlar fakti bo`yicha tegishli tashkillarga raport to`pshirishi shart. Rezervdagi hakam har qanday tuzilgan raport haqida hakam va yordamchi hakamlarni xabardor etishi kerak.
U texnikaviy zonadagi odamlarning hoqlagani adopsiz qulq-atvori haqida hakamni eskartishga haqli.