2-мавзу: ген муҳандислигининг моддий асослари

Гормонга боғлиқ бўлмаган ўсимлик тўқималари

• Гормонга боғлиқ бўлмаган ўсимлик тўқималари
• Каллус ҳужайралари сунъий озиқа муҳитларда фақат гормонлар иштирокидагина бўлиниши мумкин. Аммо, баъзи ҳолларда, улар узоқ вақт ўстирилганда ҳам гормонсиз муҳитларда ўсиш хусусиятини пайдо қилади яъни ауксинлар ва цитокининларга нисбатан автоном бўлиб қолади. Бундай ҳужайралар «мослашган» ҳужайралар дейилади. «мослашган» ҳужайралардан ҳосил бўлган тўқималар кимёвий шишлар деб юритилади. «мослашган» тўқималар шиш тўқималар каби нормал регенерацияланмайди ва фақат тератомлар ҳосил қилади, камдан кам ҳоллардагина нормал регенерантларни пайдо қилади.

Кимёвий шиш деб номланувчи «мослашган» тўқима-лардан ташқари ўсимликларда бактерия, вируслар томонидан чақирилган ва турли ўсимликларни узоқ формалари дурагайларидан пайдо бўлган генетик шишлар ҳам маълум. Табиатда кенг тарқалган ва тадқиқотчиларда катта қизиқиш уйғотган шишлар икки паллали ўсимликларда агробактериялар (Agrobacterium tumefaciens) томонидан чақириладиган бўртма – галл шишларидир. Шунингдек ўсимликларда бўртма галлга ўхшаш хақиқий шишларидан яна 2 тури мавжуд бўлиб, улардан A.rizogenes томонидан юзага келадиган касаллик натижасида – серпопук илдиз, ва A.ruby томонидан поя галли (бўртмаси) ҳосил бўлади.

• Кимёвий шиш деб номланувчи «мослашган» тўқима-лардан ташқари ўсимликларда бактерия, вируслар томонидан чақирилган ва турли ўсимликларни узоқ формалари дурагайларидан пайдо бўлган генетик шишлар ҳам маълум. Табиатда кенг тарқалган ва тадқиқотчиларда катта қизиқиш уйғотган шишлар икки паллали ўсимликларда агробактериялар (Agrobacterium tumefaciens) томонидан чақириладиган бўртма – галл шишларидир. Шунингдек ўсимликларда бўртма галлга ўхшаш хақиқий шишларидан яна 2 тури мавжуд бўлиб, улардан A.rizogenes томонидан юзага келадиган касаллик натижасида – серпопук илдиз, ва A.ruby томонидан поя галли (бўртмаси) ҳосил бўлади.

Ўсимликларнинг «мослашган» ва шиш тўқималари-нинг умумий хусусиятлари уларнинг гормонга нисбатан эхтиёжсизлиги, яъни гормонсиз озиқа муҳитларда ўсиш хусусиятига эга эканлигидир. Бу уларнинг каллус тўқималаридан асосий фарқидир.

• Ўсимликларнинг «мослашган» ва шиш тўқималари-нинг умумий хусусиятлари уларнинг гормонга нисбатан эхтиёжсизлиги, яъни гормонсиз озиқа муҳитларда ўсиш хусусиятига эга эканлигидир. Бу уларнинг каллус тўқималаридан асосий фарқидир.
• «Мослашган» тўқималар ва шиш тўқималарида ўзи-нинг гормонлари синтезланади, шунинг учун улар ўсаётган озиқа муҳитга гормонларни қўшишнинг хожати йўқ.
• Ташқи кўринишидан бу тўқималар каллус тўқима-ларидан фарқ қилмайди, уларнинг ягона фарқи гормон синтез қилиши билан намоён бўлади.